Rzymskie katakumby kryją wiele tajemnic. Grzebano tam nie tylko ludzi

W tym artykule:

1. Kiedy powstały rzymskie katakumby?
2. Gdzie są rzymskie katakumby?
3. Ciekawostki o rzymskich katakumbach
4. Rzymskie katakumby to nie tylko cmentarze

Rzymskie katakumby to jedno z miejsc, które trzeba odwiedzić, będąc w stolicy Włoch. Czym właściwie są? To dawne podziemne cmentarzyska datowane na okres od II do V wieku. Korzystali z nich przede wszystkim chrześcijanie i Żydzi.

Kiedy powstały rzymskie katakumby?

Katakumby to podziemne przejścia, które przez wiele stuleci służyły jako miejsce pochówku. Pochówki w katakumbach żydowskich, pogańskich i wczesnochrześcijańskich obywateli rzymskich rozpoczęły się w II wieku, a zakończyły w V wieku. Chrześcijanie nie zgadzali się z pogańskim zwyczajem palenia zwłok. Dlatego postanowili stworzyć te rozległe podziemne cmentarze.

Rzymskie katakumby tworzy ogromna siec podziemnych przejść. Łączą się one w labirynty o długości kilku kilometrów, wzdłuż których wykopano rzędy prostokątnych nisz. Zmarłych owijano w materiały i umieszczano we wnękach. Następnie przykrywano nagrobkami wykonanymi z marmuru lub częściej z wypalanej gliny. Pochówek kończyło wyrycie imienia zmarłego wraz z symbolem chrześcijańskim.

Ówczesne prawo rzymskie zabraniało chowania zmarłych na ternie miasta. Dlatego wszystkie katakumby znajdowały się poza jego murami.

Gdzie są rzymskie katakumby?

W Rzymie znajduje się ponad sześćdziesiąt katakumb tworzących podziemne kilometrowe tunele. Znajdują się tam tysiące grobowców. Obecnie dla zwiedzających udostępnionych jest tylko 5 z nich:

• Katakumby św. Sebastiana znajdują się przy Via Appia Antica 136. Mają 12 km długości. Zostały nazwane na cześć żołnierza, który poniósł męczeńską śmierć za przejście na chrześcijaństwo.
• Katakumby św. Kaliksta znajdują się przy Via Appia Antica, 110/126. To sieć przejść o długości 20 km. Mieszczą się tam groby 16 papieży oraz kilkudziesięciu chrześcijańskich męczenników.
• Katakumby Pryscylli znajdują się przy Via Salaria 430. W ich wnętrzu zachowało się kilka ważnych dla historii sztuki fresków, takich jak pierwsze przedstawienia Matki Boskiej.
• Katakumby Domitylli znajdują się przy Via delle Sette Chiese, 280. Te katakumby o długości ponad 15 km zostały odkryte w 1593 roku i wzięły swoją nazwę od wnuczki Vespasiano.
• Katakumby św. Agnieszki znajdują się przy Via Nomentana, 349. Św. Agnieszka została pochowana w tych katakumbach po torturach z powodu wiary chrześcijańskiej. Stąd ich nazwa.

Co ważne, rzymskie katakumby można zwiedzać tylko z przewodnikiem. Wycieczkę warto połączyć z odkrywaniem innych atrakcji turystycznych. Bardzo blisko katakumb znajdują się Łaźnie Karakalli. Był to jeden z największych i najbardziej spektakularnych tego typu ośrodków w starożytności. Łaźnie służyły Rzymianom nie tylko do celów higienicznych, ale także do poprawy stosunków społecznych.

W niewielkiej odległości od katakumb znajduje się również Rzymskie Muzeum Narodowe z oddziałem archeologicznym. Można tam oglądać zbiory poświęcone historii i kulturze miasta.

Ciekawostki o rzymskich katakumbach

1. Rzymskie katakumby zawierają ukryte przejścia i pomieszczenia. Zazwyczaj są połączone ze sobą w skomplikowaną sieć. Służyły zarówno jako miejsca pochówku, jak i kryjówki dla pierwszych chrześcijan.
2. Ściany katakumb są miejscami ozdobione historycznym „graffiti”. Wyryli je goście i pielgrzymi, dając wgląd w codzienne życie i myśli ludzi, którzy odwiedzali te święte miejsca na przestrzeni wieków.
3. W niektórych katakumbach znajdują się podziemne kaplice. Pierwsi chrześcijanie gromadzili się tam na nabożeństwach i ceremoniach religijnych. Pod ziemią zyskiwali nie tylko bezpieczeństwo, ale też niepowtarzalną i intymną atmosferę.
4. W wielu katakumbach znajdują się inskrypcje zawierające informacje o pochowanych w nich osobach. W tym ich nazwiska, zawody, a czasem nawet osobiste anegdoty.
5. Niektóre katakumby były wyposażone w systemy do zarządzania przepływem wody i zapobiegania powodziom. W ten sposób zapewniano zachowanie miejsc pochówku, umożliwiając niezbędną konserwację.
6. W niektórych katakumbach miejsca pochówku pogańskiego znajdują się też obok chrześcijańskich nagrobków. To podkreśla zróżnicowany krajobraz religijny starożytnego Rzymu.
7. Symbole chrześcijańskie, takie jak ryba czy kotwica, są powszechnie spotykane w katakumbach. Reprezentowały wierzenia i tożsamość wczesnych wspólnot chrześcijańskich.
8. Czasami w katakumbach organizowano swego rodzaju stypy, podczas których rodzina i przyjaciele gromadzili się, aby uczcić zmarłego. Takie doświadczenia wzmacniały znaczenie wspólnych więzi i pamięci.
9. W katakumbach często powstawały sanktuaria poświęcone pierwszym męczennikom chrześcijańskim.
10. Oprócz szczątków ludzkich w katakumbach znajdują się także pochówki zwierząt. Niektóre katakumby były poświęcone zwierzętom domowym. To pokazuje głęboką więź między ludźmi i ich ukochanymi towarzyszami w starożytnym Rzymie

Katakumby w Paryżu. Drugie miasto ukryte pod ziemią

Katakumby to mało znany świat skrywający szczątki milionów paryżan. To miejsce ma liczną grupę wielbicieli. Schodzą do mrocznych tuneli do pracy, na imprezy, w celu eksploracji lub doznan...

Rzymskie katakumby to nie tylko cmentarze

W katakumbach Rzymu znajduje się podziemny świat sztuki wczesnochrześcijańskiej. Na zwiedzających czekają chociażby malowidła i freski pochodzące z różnych stuleci. Zachowane dzieła przedstawiają między innymi sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W podziemnych galeriach można znaleźć przedstawienia uzdrowień, zmartwychwstania, ocalenia Jonasza z brzucha wieloryba czy Noego uciekającego z potopu.

W rzymskich katakumbach znajdują się też malowidła z Matką Bożą, Dobrym Pasterzem i szopką bożonarodzeniową. Niektóre z nich są trudne do rozpoznania, ale większość jest dobrze zachowana. Mówi się, że rzymskie katakumby to jedna z najcenniejszych kolekcji starożytnej sztuki chrześcijańskiej na świecie.

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.