Park Narodowy Ujście Warty to ptasi raj. Można tam spotkać wiele rzadkich gatunków

W tym artykule:

1. Gdzie się znajduje Park Narodowy Ujście Warty?
2. Charakterystyka Parku Narodowego Ujście Warty
3. Jaki jest symbol Parku Narodowego Ujście Warty?
4. Co chroni Park Narodowy Ujście Warty?
5. Zwierzęta Parku Narodowego Ujście Warty

Przyrodę Parku Narodowego Ujście Warty w dużej mierze ukształtowała działalność człowieka, gdy po uregulowaniu sieci rzecznej zaczęto wykorzystywać tamtejsze tereny w celach rolniczych. Czy to czyni ten obszar mniej cennym od naturalnych? Absolutnie nie. Należy bowiem podkreślić, że najmłodszy polski PN jest obszarem wyjątkowym, nie tylko w skali kraju, ale i świata.

Gdzie się znajduje Park Narodowy Ujście Warty?

Park Narodowy Ujście Warty znajduje się w województwie lubuskim, w obrębie ujścia Warty do Odry. Teren chroniony rozciąga się na obszarze trzech gmin: Kostrzyna nad Odrą, Słońska i Witnicy. Otulina parku obejmuje obszar wyżej wymienionych i wykracza na teren gminy Górzyca.

Charakterystyka Parku Narodowego Ujście Warty

PN Ujście Warty powstał w 2001 roku, czyli mówimy tu o najmłodszym ze wszystkich parków narodowych w Polsce. Jego obszar rozciąga się na powierzchni 8074 ha. Dla porównania, największy park narodowy w Polsce (ten status dzierży Biebrzański PN) ma powierzchnię 59223 ha, a najmniejszy (Ojcowski Park Narodowy) – 2145,62 ha.

Charakterystyka obszaru

Charakterystyczną cechą Parku Narodowego Ujście Warty jest płaskie ukształtowanie terenu. Różnica wysokości pomiędzy najniższym i najwyższym punktem parku to zaledwie kilka metrów. To zasługa położenia w obszarze Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, która powstała podczas zlodowacenia bałtyckiego. W trakcie ostatniego etapu epoki lodowcowej, lądolód pokrył północną część Polski i blokował drogę rzekom płynącym z południa. Pokrywa z najbardziej wysuniętego na południe fragmentu lądolodu topniała, a wzdłuż jego czoła wody roztopowe łączyły się z wodami rzek. W rezultacie powstała potężna pra-rzeka, która wyrzeźbiła płaską dolinę.

Oto polski raj ornitologów, fotografów i miłośników natury. Wybierz się nad rozlewiska Warty

W ujściu Warty życie wre cały rok. Jedne gatunki tu się lęgną, drugie spędzają zimę.

Rzeka Warta, która przepływa przez środek parku, dzieli go na dwie części. Obszar rozciągający się wzdłuż prawego brzegu – Polder Północny – jest oddzielony wałem przeciwpowodziowym. Południowa część parku jest natomiast oddzielona od rzeki jedynie wargą brzegową. W rezultacie powstał tam obszar zalewowy.

W przeważającej części teren parku jest pokryty półnaturalnymi łąkami, pastwiskami i rozlewiskami. Należy jednak podkreślić, że w niektórych miejscach przyroda wraca do pierwotnego charakteru. Świadczą o tym choćby zarośla wierzbowe i podmokły las łęgowy.

Jaki jest symbol Parku Narodowego Ujście Warty?

Rozległe podmokłe tereny są idealnym środowiskiem bytowym dla ptaków i to właśnie jeden z przedstawicieli parkowej awifauny jest symbolem tego miejsca. Mowa o gęsi tundrowej. Od dnia powołania parku do kwietnia 2020 roku w jego logo znajdowała się gęś zbożowa. Skąd więc ta zmiana? W ostatnich latach ornitolodzy dokonali podziału populacji gęsi zbożowej na dwa odrębne gatunki – gęś zbożową i tundrową. To właśnie tę drugą można najczęściej zaobserwować w parku podczas migracji.

Co chroni Park Narodowy Ujście Warty?

Misją parku jest ochrona cennych mokradeł ujścia Warty i gatunków, które tam bytują i zalatują. Park Narodowy Ujście Warty jest jedną z najważniejszych ostoi ptaków wodnych i błotnych. Stwierdzono tam obecność ponad 280 gatunków, w tym ponad 170 lęgowych. Aż 26 z nich to gatunki ginące w skali światowej.

Zwierzęta Parku Narodowego Ujście Warty

Nie ulega wątpliwości, że Park Narodowy Ujście Warty jest jedną z najważniejszych ptasich ostoi w kraju. Należy jednak podkreślić, że tamtejsza fauna obfituje też w przedstawicieli pozostałych gromad.

Ptaki

Skoro mówimy jednak o „ptasim królestwie”, wypada zacząć właśnie od awifauny, która jest reprezentowana przede wszystkim przez ptaki siedlisk podmokłych. Skład gatunkowy i liczebność zależą przede wszystkim od pory roku i poziomu wody. Wiosną w parku można zaobserwować wielotysięczne stada kaczek, między innymi rożeńców, świstunów, krakw i cyranek. Część z nich pozostaje tam na lęgi. Inne występujące wówczas gatunki to kormorany, czaple siwe i białe. Nieco rzadziej można spotkać ślepowrony i czaple nadobne. Warto też wspomnieć o ptakach siewkowych, które można tam zaobserwować w okresie lęgowym. Należą do nich krwawodzioby, czajki, sieweczki rzeczne i kszyki.

Latem, gdy woda w parku osiąga niski stan, rozpoczyna się czas pierzowiska. W wierzbowych zaroślach można zaobserwować wymieniające pióra kaczki, łyski, łabędzie i gęgawy. Wysokie trawy są schronieniem dla czasowo niezdolnych do lotu żurawi. Nad brzegiem rozlewisk zbierają się stada batalionów, łęczaków, kwokaczy i brodźców śniadych, które przygotowują się do odlotu. W tym czasie odbywają się też sejmiki bocianów czarnych.

Jesienią rozlewiska są wyjątkowo zatłoczone. Nic dziwnego. W końcu to czas wielkiej wędrówki. W parku dominują wówczas wielotysięczne stada gęsi, które o poranku wylatują na okoliczne żerowiska, a wieczorem wracają na nocleg. Stada składające się z ok. 100 tys. osobników (rekordowo z 200 tys.) są tworzone przez cztery gatunki: gęś tundrową, zbożową, białoczelną i gęgawę.

W Polsce mamy 23 parki narodowe. W kolejce do powstania od lat czeka prawie drugie tyle

W jaki sposób tworzy się parki narodowe? Dlaczego powinno nam zależeć, żeby parków narodowych było jak najwięcej?

Zima to czas łabędzi krzykliwych, które docierają do parku z dalekiej północy. Rokrocznie park jest odwiedzany przez ok. 3 tys. przedstawicieli tego gatunku. Gdy zimy są łagodne, schronienie znajdują tam także kaczki, łyski, nurogęsi i bielaczki.

Ryby

Bogato reprezentowana jest też ichtiofauna. Na terenie parku stwierdzono obecność 35 gatunków ryb, z czego 23 prawdopodobnie odbywają tam tarło. Najliczniej reprezentowana jest rodzina karpiowatych, głównie przez krąpia. Z gatunków drapieżnych warto wymienić szczupaka, okonia, sandacza i bolenia, czyli jedynego drapieżnika z rodziny karpiowatych.

Ssaki

W parku występuje 50 gatunków ssaków, z których wiele zamieszkuje tamtejszy teren na stałe, a niektóre pojawiają się tam okresowo. Z ciekawszych przedstawicieli tej gromady warto wymienić bobra, piżmaka, karczownika ziemnowodnego, wydrę i rzęsorka rzecznego.

Płazy

Teren parku sprzyja bytowaniu płazów, zwłaszcza żab i ropuch, które bardzo dobrze czują się na płytkich rozlewiskach. W marcu PN ujście warty rozbrzmiewa pieśnią godową żab brunatnych i ropuch szarych. W maju „koncertują” kumaki nizinne i żaby zielone. Wśród rzadkich przedstawicieli gromady płazów warto wymienić rzekotkę drzewną, ropuchę zieloną i grzebiuszkę ziemną.

Gady

Najskromniejsza jest reprezentacja gadów, która składa się tylko z czterech gatunków. Mowa o zaskrońcu, padalcu, jaszczurce zwince i jaszczurce żyworodnej. Najliczniej występuje pierwszy z wymienionych. Nic dziwnego. Zaskroniec to przecież świetny pływak, który bardzo dobrze czuje się w środowisku wodnym.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.