Turystyka jaskiniowa zyskuje na popularności. Jak bezpiecznie zwiedzać i eksplorować jaskinie?

W tym artykule:

1. Jak się przygotować do pierwszego zwiedzania jaskini?
2. Od czego zacząć zwiedzanie jaskiń?
3. Pierwsza jaskiniowa wycieczka – gdzie się wybrać?
4. Współcześni jaskiniowcy

Odkrywanie jaskiń wymaga odpowiedniej kondycji fizycznej oraz wiedzy, nawet w przypadku przejść turystycznych. Na szczęście wiele z jaskiń znajdujących się na terenie Polski oferuje wiele udogodnień w postaci schodów, przygotowanych ścieżek, ale również specjalnego oświetlenia.

To doskonały sposób, by zacząć turystykę jaskiniową od nieco łatwiejszych miejsc. Gdy taka forma aktywności spodoba się początkującym grotołazom, z pewnością warto kontynuować już eksplorację jaskiń w zaawansowanej formie.

Jak się przygotować do pierwszego zwiedzania jaskini?

Początkujący powinni zaczynać od łatwych jaskiń, które nie są zbyt wymagające technicznie i nie mają zbyt trudnego terenu. Ważne jest, aby przed wejściem do jaskini poznać jej opis i poziom trudności. Dodatkowo trzeba też pamiętać o bezpieczeństwie i nie przekraczać swoich umiejętności. O tym, jak zacząć przygodę jaskiniową National Geographic Traveler zapytało Piotra Kawiaka, znanego eksploratora jaskiń i autora bloga pt. „Penetruje dziury”.

– Jeśli chciałbyś zacząć od samego początku, to warto wybierać podziemne trasy turystyczne, aby obyć się z klimatem jaskini. Na przykład niedaleko Krakowa znajduje się Jaskinia Wierzchowska, a w Sudetach Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Jest to jedyna jaskinia tak ekstremalna, gdzie można umówić się z przewodnikiem-speleologiem. Najważniejsze, by właśnie nie zaczynać samemu, jeśli chce się więcej zobaczyć i odwiedzić jaskinie inne niż turystyczne. Również w samej Jurze można zapisać się do przewodnika, by wspólnie odkrywać jaskinie – podkreśla nasz rozmówca.

I dodaje: – Jeśli spodoba ci się, to polecam zapisanie do klubu speleologicznego i przejście kursu jaskiniowego, który trwa około roku. W trakcie samego kursu organizowane są wyjazdy z Tatry. W trakcie otrzymasz wiedzę od szkoleń lawinowych, po techniki poruszania się po linach.

Od czego zacząć zwiedzanie jaskiń?

Poznawanie jaskiń wymaga odpowiedniej kondycji fizycznej, wiedzy oraz ekwipunku. Niezależnie od stopnia trudności jaskini zawsze trzeba pamiętać o latarce, czołówce oraz kasku, które zapewnią bezpieczeństwo i komfort przy eksplorowaniu jaskini. Niekiedy taki sprzęt można również wypożyczyć przed wejściem lub jest dostępny w ramach zakupionego biletu wejścia.

Należy założyć na głowę kask, najlepiej taki, który jest używany we wspinaczce lub budownictwie. Ponadto trzeba wziąć ze sobą minimum dwa źródła światła (jak latarkę elektryczną) oraz czołówkę zakładaną na kask.

Poza wyposażeniem, istotnym elementem uprawiania turystyki jaskiniowej jest umiejętność czytania planów jaskiń. Początkujący turyści powinni sprawdzać w mniejszych jaskiniach, czy są zdolni do tego, by dłużej przebywać w ciemnościach, w niskiej temperaturze oraz wilgoci.

Ze zwiedzaniem jaskiń wiążą się, u osób nieobytych z tego typu środowiskiem, np. kłopoty z orientacją. Dostępne plany w inwentarzach jaskiń lub na specjalistycznych stronach internetowych pozwalają jeszcze przed zwiedzaniem poznać przebieg korytarzy. Gdy przyjdzie czas na trudniejsze jaskinie, trzeba pamiętać o dodatkowym sprzęcie. Jednak wtedy już warto przejść dodatkowy kurs, gdzie zdobędziecie wiedzę, jaki to powinien być sprzęt.

Przy pokonywaniu jaskiń o profilu pionowym niezbędny jest sprzęt speleologiczny. Należy wtedy zaopatrzyć się m.in. w przyrządy zaciskowe, zjazdowe czy do autoasekuracji. Sprzęt jest dosyć podobny do tego wspinaczkowego, bo znajdują się w nim też karabinki i lonża (czyli dwu-trzymetrowa linia dynamiczna).

O czym warto jeszcze pamiętać w przypadku nieco bardziej zaawansowanej turystyki jaskiniowej? O szeregu możliwych niebezpieczeństw, takich jak na przykład wychłodzenie i przemoczenie, urazy fizyczne czy też zabłądzenie i utrata orientacji. Dlatego warto nabywać umiejętności oraz doświadczenie stopniowo.

Pierwsza jaskiniowa wycieczka – gdzie się wybrać?

Na stronie Podziemnych Tras Turystycznych w Polsce znajduje się pełna lista miejsc dla początkujących odkrywców jaskiń, gdzie również bez większych problemów można wejść z dziećmi. Do jednej z najładniejszych jaskini krasowych w Polsce należy Jaskinia Raj, położona w Górach Świętokrzyskich. Główną atrakcją jaskini jest gąszcz występujących tu bardzo licznie stalaktytów zwanych „makaronami”. Trasa turystyczna ma długość 180 m.

Warto wspomnieć, że region Jury Krakowsko-Częstochowskiej znany jest wielu jaskiń. Wśród nich jest Jaskinia Łokietka, znajdująca się na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Największa jaskinią Jury, którą można zwiedzać z przewodnikiem, jest Jaskinia Wierzchowska Górna, wchodząca w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Turystów zachwyca w niej wspaniała szata naciekowa na sklepieniu. Można tu również zobaczyć na przykład nietoperze.

Overlanding to nowy trend podróżniczy. Na czym polega?

Overlanding z roku na rok zyskuje na popularności. Taką formę podróżowania docenią przede wszystkim osoby lubiące niezależność, odkrywanie nowych miejsc oraz bliskość natury.

Wiele jaskiń w Polsce, jak te jurajskie i beskidzkie oraz w większości tatrzańskie wymagają od odwiedzających umiejętności i wiedzy z zakresu technik liniowych oraz posiadania odpowiednich uprawnień. Najlepiej wtedy zapisać się do speleoklubu (zrzeszają zaawansowanych miłośników jaskiń) i zrealizować kurs, który pozwoli uzyskać Kartę Taternika Jaskiniowego.

Dopiero zdobycie karty oraz członkostwo w jednym z klubów jaskiniowych zrzeszonych w Polskim Związku Alpinizmu (a jest ich około 30), uprawnia do samodzielnego eksplorowania jaskiń. Najdłuższe i najgłębsze jaskinie w Polsce znajdują się w Tatrach, gdzie dla taterników udostępniono ich kilkadziesiąt. Łączna długość korytarzy, które możesz zobaczyć, sięga prawie 58 kilometrów.

Dla tych, którzy chcieliby po raz pierwszy wybrać się na wycieczkę do jaskini, zostało udostępnionych kilka miejsc w okolicy Doliny Kościeliskiej. Są tam m.in. Jaskinia Dziura, Jaskinia Mroźna, Smocza Jama oraz Jaskinia Raptawicka. Jednak przed wejściem należy sprawdzić ich poziom trudności, ponieważ w wielu tych miejscach będzie potrzebna czołówka czy latarka.

W Tatrach Zachodnich znajduje się też Jaskinia Wielka Śnieżna. Jest najgłębszą i najdłuższą jaskinią nie tylko w Tatrach, ale w całej Polsce. Jest udostępniana turystycznie, ale tutaj trzeba mieć kartę taternika.

Współcześni jaskiniowcy

Jeśli zacząłeś przygodę z odkrywaniem jaskiń i szukasz dalszych wrażeń oraz przejścia na nieco ambitniejszy poziom grotołażenia, warto rozważyć kursy jaskiniowe, dzięki którym zdobędziesz wiedzę oraz profesjonalne doświadczenie.

Jedną z takich możliwości jest udział w kursie jaskiniowym dla początkujących, który zazwyczaj trwa kilka dni. Takie kursy są organizowane m.in. przez GOPR (Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) oraz kluby speleologiczne. W trakcie szkolenia jego uczestnicy dowiadują się, jak zbudowana jest jaskinia czy jakie są zasady poruszana się po jaskiniach, również tych pionowych. Jak wiemy, najlepiej uczyć się od doświadczonych jaskiniowców, którzy będą w stanie podpowiedzieć, jak unikać pułapek i zagrożeń oraz jak przemieszczać się po trudnym terenie.

Polska atrakcja robi prawdziwą furorę. Tłumy turystów przyjeżdżają z całego kraju

Brama w Gorce to zupełnie nowa atrakcja na turystycznej mapie Polski. Zlokalizowana na Podhalu ścieżka w koronie drzew jest tłumnie odwiedzana zarówno przez pobliskich mieszkańców, jak i odw...

Wyższym poziomem zaawansowania są kursy taternictwa jaskiniowego, po których ukończeniu otrzymuje się kartę taternika jaskiniowego. Kurs taternictwa jaskiniowego składa się z teoretycznej części, podczas której uczestnicy poznają podstawowe informacje dotyczące geologii jaskiń, rodzajów formacji skalnych, zjawisk krasowych oraz podstawowych technik przemieszczania się w jaskiniach.

Kolejna część szkolenia to już praktyka, podczas której uczestnicy uczą się, jak korzystać z podstawowego sprzętu jaskiniowego, poruszać się po trudnym terenie jaskiniowym, pokonywać przeszkody, poruszać się po linach, a także jak postępować w przypadku nagłych wypadków. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminu otwiera się przed nami podziemny świat polskich jaskiń.

Nasz ekspert

Magdalena Bryś

Entuzjastka biegania ultra, szlaków długodystansowych i fotografii sportowej. Lubi pisać i rozmawiać z osobami, które podejmują różne wyzwania m.in. sportowe i te dosyć ekstremalne, by poznać ich motywacje i działanie.