Sprawdź, ile wiesz o zwierzętach leśnych. Które gatunki żyją w tym środowisku?
Lasy tworzą najbardziej złożony i jednocześnie najpotężniejszy ekosystem lądowy. Biomy leśne, zajmujące niemal 30 proc. powierzchni naszej planety, charakteryzują się niezwykle bogatą szatą roślinną i tak samo dobrze rozwiniętą fauną. Zwierzęta leśne wykształciły w sobie cechy, dzięki którym mogą przetrwać w dynamicznie zmieniającym się środowisku. To w większości gatunki podlegające ścisłej ochronie. Zwierzyna łowna stanowi jedynie niewielki odsetek mieszkańców lasów. Czym charakteryzują się gatunki żyjące w tym ekosystemie? Zapraszamy na wycieczkę tropem najbardziej charakterystycznych zwierząt leśnych.
- Redakcja
W tym artykule:
Ewolucja fauny podyktowana jest warunkami, w których żyją jej przedstawiciele. Zwierzęta Antarktydy przystosowały się do funkcjonowania w jednych z najmniej sprzyjających warunków, jakie panują na naszej planecie. Zwierzęta Arktyki nie żyją w tak trudnym klimacie, jednak w toku ewolucji, także one musiały przystosować się do niskich temperatur. Mogłoby się wydawać, że zwierzęta leśne bytują w znacznie bardziej sprzyjającym środowisku, jednak należy wyraźnie podkreślić, że lasy należą do najdynamiczniej zmieniających się ekosystemów, zwłaszcza w kwestii dostępności pożywienia. Właśnie dlatego, wiele gatunków charakteryzuje się brakiem specjalizacji pokarmowej, a niektóre mogą przetrwać bez pożywienia przez długi czas.
Niedźwiedź brunatny
Naszą listę otwiera jeden z największych lądowych drapieżników świata i największy żyjący w polskich lasach. Samce reprezentujące ten gatunek mogą ważyć nawet 780 kg, przy czym należy zaznaczyć, że nasza szerokość geograficzna nie obfituje w tak duże osobniki. Niedźwiedzie żyjące w polskich lasach, stanowiące niewielki odsetek populacji karpackiej (można je spotkać w obszarach górskich), ważą średnio 400 kg.
Wcześniej wspomnieliśmy o drapieżnej naturze niedźwiedzia brunatnego. Podkreślamy, to ledwie „półprawda". O ile te wielkie ssaki rzeczywiście są niezwykle sprawnymi myśliwymi, to nie można nie wspomnieć, że pokarm roślinny stanowi znaczną część ich diety. Niedźwiedzie nie gardzą jagodami, grzybami, nasionami i zielonymi częściami roślin. W ich jadłospisie pojawiają się też jaja i ryby. W swoim naturalnym środowisku znajdują się jednak na szczycie łańcucha pokarmowego, więc jeżeli zachodzi taka konieczność, mogą zapolować na niemal każdą zwierzynę, od małych gryzoni, po dorodnego jelenia.
Charakterystycznym zwyczajem tych zwierząt jest zapadanie w sen zimowy. Okres niedoboru pożywienia niedźwiedzie spędzają w stanie hibernacji. Wcześniej, gromadzą zapasy energetyczne odkładane pod postacią obficie nagromadzonej tkanki tłuszczowej.
Żubr
Kolejnym zwierzęciem leśnym w naszym zestawieniu jest sam król puszczy. Taki przydomek przyległ do żubra nie bez powodu - to największy ssak żyjący na Starym Kontynencie. Dorosłe osobniki mogą ważyć nawet tonę. Kiedyś, te majestatyczne zwierzęta zamieszkiwały niemal cały obszar Eurazji, jednak pod wpływem działalności kłusowników i ograniczenia ich siedlisk doszło do całkowitego wytępienia dziko żyjących żubrów. Do dziś przetrwał tylko jeden podgatunek olbrzymich kopytnych - żubr nizinny. W Polsce żyją w obszarze Puszczy Białowieskiej, Boreckiej, Knyszyńskiej i Niepołomickiej, przy czym należy zaznaczyć, że ta niewielka populacja została odtworzona z osobników, które żyły w niewoli.
Samce charakteryzują się specyficzną budową ciała - można u nich dostrzec wyraźną dysproporcję między masywnością przedniej i tylnej części tułowia. Ta cecha nie sprawi, że żubr znajdzie się na czele rankingu obejmującego najdziwniejsze zwierzęta świata, ale z pewnością czyni go jednym z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli ssaków kopytnych.
Podstawą diety tych zwierząt jest trawa, ale w ich jadłospisie pojawiają się też pędy drzew i liście. W okresie letnim, żubry żerują przez większą część dnia. Zimą, osobniki żyjące w Polsce są dokarmiane (sianem). Zapas wody w ustroju muszą uzupełniać codziennie, zatem na swoje siedliska wybierają obszary położone w pobliżu cieków i zbiorników wodnych. Zimą, gdy naturalne wodopoje pokrywają się grubą warstwą lodu, z pomocą przychodzą im silne kopyta, którymi żubr z łatwością kruszy pokrywę.
Łoś
Wymieniając charakterystycznych mieszkańców lasów, nie można pominąć łosia - największego przedstawiciela rodziny jeleniowatych, obdarzonego imponującym porożem. Dorosłe samce osiągają wysokość w kłębie od 1,4 do 2,3 m. Długość ciała łosia może przekraczać 3 m, a waga tych zwierząt zamyka się w przedziale 380-700 kg. Rozpiętość przypominającego łopaty poroża dochodzi do 2 m.
Łosie zamieszkują znaczny obszar naszej planety. Występują na Półwyspie Skandynawskim, w krajach nadbałtyckich (w tym także w Polsce), Czechach, północnej części Ukrainy, na Białorusi, Syberii i we wschodniej Azji. Zasiedlają też znaczną część Ameryki Północnej.
To typowy roślinożerca, który żywi się roślinami lądowymi, błotnymi, wodnymi i podwodnymi. W jego diecie znajdują się też pędy drzew liściastych, a zimą - kora i igły sosen oraz jodeł. Każdego dnia, dorosły osobnik spożywa od 20 do 50 kg pokarmu roślinnego.
Ryś euroazjatycki
Kolejnym charakterystycznym reprezentantem leśnej fauny jest ryś euroazjatycki. Ten piękny przedstawiciel rodziny kotowatych występuje w Szwajcarii, Czechach, Słowenii, Francji i Austrii. Niewielka populacja (licząca ok. 300 osobników) żyje także w Polsce (populacja nizinna i karpacka). Jeszcze mniejsza zamieszkuje obszar Półwyspu Bałkańskiego i Niemiec.
Ryś euroazjatycki to największy przedstawiciel swojego gatunku. Dorosły samiec może mierzyć nawet 75 cm wysokości w kłębie i 150 cm długości. Waga takich osobników dochodzi do 40 kg. Ten piękny drapieżnik charakteryzuje się mocną budową ciała i silnymi, szerokimi łapami, dzięki którym z łatwością porusza się po każdym terenie, nawet gdy podłoże przykrywa gruba warstwa śniegu.
To drapieżnik polujący nocą. Na swoją ofiarę nie zaczaja się na drzewie - podgatunek euroazjatycki łowi zdobycz na ziemi, wykonując długie skoki. Dziennie spożywa nawet 2 kg mięsa. Jego ofiarą padają sarny, jelenie, młode dziki, ptaki i niewielkie ssaki.
Wilk eurazjatycki
O ile wilk jest największym przedstawicielem rodziny psowatych, to należy podkreślić, że podgatunek eurazjatycki charakteryzuje się średnią wielkością. Waga dorosłych samców to 45-60 kg. Długość ciała tych zwierząt dochodzi do 130 cm, a wysokość w kłębie - do 85 cm.
Wilki eurazjatyckie zamieszkują północną, środkową i wschodnią część Europy oraz znaczny obszar zachodniej i środkowej Azji. Największa populacja tych zwierząt występuje w Rosji.
Niektóre wilki żyją samotnie, ale większość osobników tworzy stada. Wataha, w której panuje ścisła hierarchia, liczy do 20 osobników. W zdobywaniu pożywienia, charakteryzują się dużą inteligencją. Wilki nie podejmują niepotrzebnego ryzyka - polują wyłącznie na słabszą ofiarę. Ich łupem często padają duże ssaki kopytne, ale przeważnie są to osobniki chore lub słabe. O ile mięso stanowi lwią część jadłospisu tych drapieżników, to należy podkreślić, że dietę uzupełniają też o jagody i owoce.
Borsuk
Kolejny ciekawy przedstawiciel leśnej fauny - borsuk - występuje na całym obszarze Eurazji. Upodobał sobie lasy mieszane i iglaste. Właśnie z tego względu, można go spotkać w całej Polsce.
Borsuki świetnie przystosowały się do zmian zachodzących w leśnym ekosystemie. To typowi wszystkożercy, którym nie grozi głód. Charakterystyczny przedstawiciel rodziny łasicowatych zadowoli się wszystkim, co znajdzie w swoim otoczeniu. Znaczną część jego diety stanowią małe owady, zwłaszcza chrząszcze i dżdżownice, ale nie gardzi też niewielkimi ssakami, ptakami, padliną, owocami i zbożem. Zadowoli się także niewielkimi gadami, płazami, grzybami i trawą.
Charakterystyczny dla tych zwierząt jest nocny tryb życia. Dzień spędzają w norach, a gdy zapada zmrok - wyruszają na łowy. Warto podkreślić, że borsuki są silnie przywiązane do swoich "domów". Jedna nora zwykle zamieszkiwana jest przez kilka pokoleń tych zwierząt. W przeciwieństwie do lisów, utrzymują w niej nienaganny porządek.
Wraz z nadejściem zimnych miesięcy, borsuki zapadają w zimowy sen, jednak ma on charakter przerywany. Gdy nadchodzą cieplejsze dni, budzą się i opuszczają schronienie w celu znalezienia pożywienia.