Ziemia ciekawostki. Jak powstała nasza planeta, czemu jest niezwykła i jaki koniec ją czeka?

W tym artykule:

1. Ziemia ciekawostki: ile żyje na niej gatunków?
2. Ziemia ciekawostki: co kryje wnętrze Ziemi?
3. Ziemia ciekawostki: największe podlodowe jezioro
4. Ziemia ciekawostki: najgorętsze miejsce na Ziemi
5. Ziemia ciekawostki: ruchome kontynenty
6. Ziemia ciekawostki: koniec planety

Nasza planeta uformowała się ok. 4,54 mld lat temu z dysku protoplanetarnego. Była to spłaszczona chmura pyłów i gazów, która powstała z mgławicy słonecznej: obłoku materii, który dał początek Słońcu.

Cały Układ Słoneczny rodził się jednocześnie. Podczas gdy w środkowej części dysku materia zapadała się grawitacyjnie, czyli – w uproszczeniu – coraz bardziej gęstniała, w innych jego obszarach pojawiły się pierwsze nieregularności. Gdy w środku mgławicy zaczęły zachodzić reakcje termojądrowe, zwiastujące narodziny nowej gwiazdy Drogi Mlecznej, w różnych częściach dysku chmury pyłów i gazów łączyły się ze sobą w coraz większe skupiska. Z nich stopniowo powstawały planety.

Układ słoneczny: Na początku był chaos

Historia Układu Słonecznego to dość zagadkowa układanka. Jedno jest pewne: na początku był chaos. Przeczytaj, jak powstał Układ Słoneczny.

W ten sposób 150 mln km od Słońca pojawiła się Ziemia, największa z czterech planet skalistych Układu Słonecznego. Szacuje się, że kilkadziesiąt milionów lat po jej uformowaniu doszło do gigantycznej katastrofy. W młodą planetę uderzył jakiś potężny obiekt, być może nawet wielkości Marsa. W rezultacie spory kawałek Ziemi został wyrzucony w kosmos. Nie odleciał jednak w przestrzeń kosmiczną, tylko do dziś krąży wokół naszego globu jako Księżyc.

Księżycowi zawdzięczamy ważną rzecz: przedłużanie się dnia. Gdy Ziemia powstała, dzień na niej trwał tylko sześć godzin. Później jednak jej ruch obrotowy zaczął być wyhamowywany przez oddziaływanie grawitacyjne Księżyca. Ok. 600 mln lat temu doba wydłużyła się do 21,9 godziny. Obecnie wynosi średnio 24 godziny. Doba nadal się wydłuża, choć w powolnym w tempie – 1,6 milisekundy na stulecie.

Ziemia ciekawostki: ile żyje na niej gatunków?

Wyjątkowość Ziemi polega na tym, że to jedyny znany glob w kosmosie, na którym na pewno istnieje życie. I jest ono nadzwyczaj różnorodne. W tej chwili znamy ok. 1,2 mln gatunków różnych organizmów żywych. Jednak jest ich prawdopodobnie znacznie więcej: naukowcy szacują, że między 8,7 a 12 mln.

Życie pozaziemskie istnieje. Naukowcy obliczyli, kiedy ludzkość po raz pierwszy spotka Obcych

Większość naukowców jest zgodnych, że życie pozaziemskie istnieje. Przemawia za tym matematyka, a zwłaszcza statystyka.

Co ciekawe, to tylko ułamek liczby wszystkich gatunków, jakie kiedykolwiek istniały na Ziemi. 99 proc. istot żywych, jakie rozwinęły się na naszej planecie, uważa się za wymarłe. To ok. 5 mld różnych gatunków z całego drzewa życia: od protistów (pierwotniaków), przez eukarionty, po grzyby, rośliny i zwierzęta.

Ziemia ciekawostki: co kryje wnętrze Ziemi?

Nasza wiedza o Ziemi jest daleka od kompletności. Szczególnie to, co kryje się pod jej powierzchnią, ciągle jest źródłem wielu niespodzianek. Bo chociaż znamy części, z jakich składa się Ziemia – skorupę, płaszcz i jądro – to im głębiej schodzimy w jej głąb, tym więcej odkrywamy tajemnic.

Załóżmy, że mielibyśmy możliwość udać się do samego wnętrza Ziemi. Skąd powinniśmy startować? Gdyby rozpocząć podróż na równiku, mielibyśmy do pokonania 6378 km. Z biegunów byłoby bliżej: od środka Ziemi dzieliłoby nas 6357 km. Ta niewielka różnica to efekt spłaszczenia planety. Ziemia nie jest bowiem idealną kulą.

Czy Ziemia ma więcej niż jeden księżyc?

Księżyc prawdopodobnie nie jest jedynym naturalnym satelitą Ziemi. Przyciąganie grawitacyjne naszej planety jest w stanie ściągać małe skały dryfujące w przestrzeni kosmicznej na swoją o...

Po przebyciu cienkiej skorupy i mierzącego 2,9 tys. km płaszcza znaleźlibyśmy się na granicy jądra Ziemi. Jego zewnętrzna część to płynny ocean rozgrzanego żelaza. Ocean ten ma 2 tys. km grubości. Obraca się wraz z Ziemią i – jak dynamo – generuje pole magnetyczne.

Jądro zewnętrzne nie jest jednak jednolite. Znajdują się w nim się ogromne bąble, wpływające na pole magnetyczne. Jeden z takich bąbli jest pod Kanadą, drugi – pod Syberią. Zdaniem naukowców to one właśnie powodują, że bieguny magnetyczne ziemi są ruchome. Możliwe jest nawet, że w przyszłości dojdzie do przemagnesowania Ziemi, a bieguny północy i południowy zamienią się miejscami.

Ziemia ciekawostki: największe podlodowe jezioro

Jednak niespodzianki mogą kryć się również pod samą powierzchnią. Ósme co do wielkości jezioro świata zostało odkryte dopiero w latach 60. XX w. Jezioro Wostok to największy i najgłębiej położony z niemal 400 zbiorników znajdujących się pod lodowcami Antarktydy. Ma 250 km długości i 50 km szerokości, co daje powierzchnię 15 tys. km kw. Czyli mniej więcej tyle, ile zajmuje całe województwo małopolskie.

Szokujące zdjęcia NASA. Jak wygląda Antarktyda po najcieplejszym okresie w historii?

6 lutego 2020 roku padł rekord ciepła na Antarktydzie. Termometry pokazały tam 18,3 st. Celsjusza. Jak donosi NASA Earth Observatory tak wysoka temperatura doprowadziła do stopienia znacznej cz...

Jezioro, schowane pod 3,5-kilometrową warstwą lodu, jest odizolowane od świata prawdopodobnie już od 14 mln lat. Znajduje się w okolicach, w których w lipcu 1983 r. odnotowano najniższą dotąd temperaturę na Ziemi: minus 89,6 stopnia Celsjusza.

Ziemia ciekawostki: najgorętsze miejsce na Ziemi

A gdzie na Ziemi było najcieplej? Rekord gorąca padł w 1913 r. Wówczas w kalifornijskiej Dolinie Śmierci termometr pokazał 56,7 st. C. To więcej niż na Saharze, gdzie temperatury sięgają 50 st. C.

Tak zmieniało się nasze Słońce. 10 lat obserwacji na oszałamiającym filmie

425 milionów zdjęć, 20 milionów gigabajtów danych i 61 minut filmu, na którym przy akompaniamencie majestatycznej muzyki możemy podziwiać, jak w ciągu dekady zmieniało się nasze Słońce...

Co ciekawe, najsuchsze miejsce na Ziemi – pustynia Atakama – wcale nie jest takie gorące. Średnie temperatury na niej wynoszą tylko 18 st. C. Za to ilość opadów rocznie nie przekracza 1 mm. Atakama jest najstarszą pustynią na Ziemi. Naukowcy szacują, że jej środek jest supersuchy już od 15 mln lat.

Ziemia ciekawostki: ruchome kontynenty

Przyzwyczajeni do patrzenia na nieruchome kontynenty na mapach mamy wrażenie, że świat zawsze wyglądał tak samo, jak dzisiaj. Nic bardziej mylnego. Ziemskie kontynenty przesuwały się i przesuwają, a w ciągu minionych milionów lat nie raz rozdzielały się i łączyły.

Islandia może być wierzchołkiem zatopionego kontynentu

Dzisiejsza Islandia może być ostatnią odsłoniętą pozostałością po kontynencie wielkości Teksasu - zwanym również Islandią - który zapadł się pod północnym Oceanem Atlantyckim oko..

Ok. 800 mln lat temu wielkie płyty tektoniczne, na których znajdują się kontynenty, połączyły się w jeden wielki superkontynent: Rodinię. W jej środku było to, co teraz jest Ameryką Północą. Później Rodinia się rozpadła, a ok. 250 mln lat temu jej części po raz kolejny się połączyły. Tym razem powstała Pangea. Po 50 mln lat i ona się rozpadła, na Gondwanę i Laurazję. Z nich powstały kontynenty, jakie znamy z map.

Ziemia ciekawostki: koniec planety

Narodziny Ziemi były ściśle związane z powstaniem Słońca. Również jej koniec uzależniony jest od końca naszej gwiazdy. Kiedy paliwo termojądrowe wewnątrz Słońca się wyczerpie, gwiazda zacznie puchnąć. Powiększy się jej jasność i promień. Najpierw będzie się to działo dość powoli, jednak po ok. 500 milionach lat proces przyspieszy.

Słońce: narodziny i śmierć naszej najbliższej gwiazdy. Co się stanie ze Słońcem w przyszłości?

Jak wygląda budowa Słońca? Jest ono prawie idealną kulą gorącej plazmy, utrzymywaną przez grawitację i kształtowaną przez pole magnetyczne. A chociaż trzy czwarte jego masy stanowi lekki...

Średnica Słońca powiększy się kilkaset razy, co sprawi, że gwiazda pochłonie najbliższe planety. Dotyczy to również Ziemi. Jak szacują naukowcy, kres naszego globu nadejdzie jednak dopiero za 5 mld lat.

Źródła: education.nationalgeographic.org, NASA.