W morzach sprzed 470 mln lat królowały gigantyczne stawonogi. Niektóre miały 2 metry długości

W tym artykule:

1. Gigantyczne stawonogi z kambru i ordowiku
2. Kiedyś dno morskie, teraz pustynia
3. Unikatowa rola stawonogów w ekosystemie

Gdybyśmy cofnęli się wstecz o 500 mln lat, nie mielibyśmy czego szukać na lądzie. Wszystkie istniejące wówczas organizmy żywe występowały wyłącznie w oceanach. W czasie tzw. eksplozji kambryjskiej (ok. 540–480 mln lat temu) pojawiło w nich się mnóstwo nowych gatunków. Po raz pierwszy były wśród nich zwierzęta bezkręgowe, które – gdybyśmy mieli możliwość się im przyjrzeć – wydałyby się nam znajome.

Rzadko zdajemy sobie sprawę, że 99 proc. zwierząt żyjących dzisiaj to zwierzęta mające symetrię dwuboczną. Ich prawa i lewa połowa ciała jest w zasadzie identyczna. Taki plan budowy ciała upowszechnił się właśnie w kambrze. Wcześniejsze zwierzęta były asymetryczne albo symetryczne promieniście (jak np. dzisiejsze rozgwiazdy).

Co zobaczyłby nurek, który miałby możliwość zanurzenia się w kambryjskich wodach? „Byłby oszołomiony liczbą zwierząt mknących w kolumnie wody w pogoni za ofiarą lub w ucieczce przed drapieżcą. Jednocześnie zdumiewałby się pomieszaniem elementów obcych ze znajomymi, zarówno w ramach cech gatunkowych, jak i pojedynczych osobników” – pisze geolog Andrew H. Knoll w książce „Ziemia”.

Gigantyczne stawonogi z kambru i ordowiku

Następnym okresem po kambrze jest ordowik, który rozpoczął się 485 mln lat temu. Wśród zwierząt z tamtego okresu tak samo jak w kambrze najliczniejsze były trylobity, czyli wymarłe stawonogi. Jednak obok trylobitów istniały również inne wymarłe morskie stworzenia należące do tego typu.

W prehistorycznych oceanach pływały gigantyczne skorpiony. Niektóre większe niż ludzie

Od 541 do 252 milionów lat temu stawonogi – zwierzęta takie jak owady, skorupiaki, skorpiony i kraby – osiągały ekstremalne rozmiary, od maleńkich do naprawdę olbrzymich. Niektóre stawon...

Jak się właśnie okazało, te prastare stawonogi były gigantyczne. Wskazują na to skamieniałości odkryte na nowym stanowisku archeologicznym w Maroku. W Taichoute znaleziono ślady licznych stworzeń ogromnych rozmiarów, które były zdolne płynąć wbrew prądom morskim. Naukowcy szacują, że mogły mieć nawet 2 metry długości.

Kiedyś dno morskie, teraz pustynia

Taichoute znajduje się 80 km od innego miejsca, gdzie znaleziono wiele dawnych skamieniałości z tamtego okresu – Fezouata Shale. Jednak nowe stanowisko różni się od poprzedniego. – W tej lokalizacji wszystko jest nowe – mówi dr Farid Saleh, stojący na czele międzynarodowego zespołu badaczy pracujących w Maroku. – Sedymentologia, paleontologia i nawet sposób zachowania skamieniałości – dodaje.

Skamieniałości zostały znalezione na pustyni. Jednak kiedyś stanowiła ono dno morskie, na którym zostały zdeponowane szczątki martwych zwierząt. Mają ok. 470 mln lat.

Unikatowa rola stawonogów w ekosystemie

– Gigantyczne stawonogi, które odkryliśmy, nie zostały jeszcze w pełni zidentyfikowane – mówi dr Xiayoa Ma. – Niektóre mogą należeć do opisanych już gatunków, inne mogą być nowe. Niezależnie od tego, ich wielkość oraz to, że nie unosiły się swobodnie w wodzie, tylko pływały, wskazują, że odgrywały w tamtejszych ekosystemach unikatową rolę – dodaje.

Wśród niektórych szczątków stawonogów odkryto też przyczepione do nich skamieniałości ramienionogów. – To wskazuje, że pancerze martwych stawonogów służyły jako ważne źródło substancji odżywczych dla ogromnej społeczności żywych organizmów żyjących na dnie – mówi prof. Allison Daley.

Największe bezkręgowce świata – TOP10 gatunków

Największe bezkręgowce świata to prawdziwi giganci, którzy swoimi rozmiarami potrafią wprawić w autentyczne osłupienie. Zastanawiasz się, które gatunki należą do największych? Poniżej ...

Zdaniem Saleha odkrycie wskazuje na ważność tzw. bioty Fezouata dla zrozumienia ewolucji życia na Ziemi. Biota Fezouata to 1500 gatunków odkrytych w formacji Fezouata – osadach z wczesnego ordowiku w stylu łupków z Burgess. To z kolei nieco starsze skały w Kolumbii Brytyjskiej, w których zachowały się wspaniałe i liczne skamieniałości zwierząt z okresu eksplozji kambryjskiej.

Badania zostały opisane w artykule opublikowany w czasopiśmie naukowym „Scientific Reports”.

Źródła: EurekAlert, Scientific Reports.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com

1 z 2

W morzach sprzed 470 mln lat królowały gigantyczne stawonogi. Niektóre miały 2 metry długości (fot. Bertrand Lefebvre)

W morzach sprzed 470 mln lat królowały gigantyczne stawonogi. Niektóre miały 2 metry długości (fot. Bertrand Lefebvre)

2 z 2

W morzach sprzed 470 mln lat królowały gigantyczne stawonogi. Niektóre miały 2 metry długości (fot. Bertrand Lefebvre)

W morzach sprzed 470 mln lat królowały gigantyczne stawonogi. Niektóre miały 2 metry długości (fot. Bertrand Lefebvre)