To zwierzę wygląda jak Obcy. Czy jest takie groźne, jakie się wydaje?

Spis treści:

1. Krab palmowy – gdzie można go spotkać?
2. Krab palmowy – czym się odżywia?
3. Krab palmowy – jak się rozmnaża?
4. Krab palmowy – ciekawostki

Ten krab nie przypomina żadnych innych zwierząt swego rodzaju. Towarzyszą mu takie przydomki jak „dziwaczny” czy „złodziejski”. Na zdjęciach – gdy siedzi na pojemnikach na śmieci albo na pniach drzew – wygląda jak stadium larwalne przybysza z innej planety. Jakby pochodził z filmu „Obcy – ósmy pasażer Nostromo”.

Taki właśnie jest krab palmowy (Birgus latro). Laików może przestraszyć, zawodowych biologów – zafascynować. Zwierzę jest największym lądowym bezkręgowcem żyjącym na Ziemi. Dorosły osobnik waży nawet 4 kg, czyli tyle, ile nowonarodzone ludzkie dziecko. Rozpiętość jego odnóży sięga metra. Wśród lądowych stawonogów to zwierzę nie ma sobie równych.

Krab palmowy – gdzie można go spotkać?

Zwierzę żyje na obszarze Pacyfiku oraz na Oceanie Indyjskim. Na odizolowanych, bezludnych wyspach populacje krabów palmowych mogą być dość liczne. Zwierzęta ożywiają się nocą, kiedy wychodzą na żer. W środowiskach, gdzie nie ma większych drapieżników, zajmują te same nisze, które w innych rejonach przypadają małym ssakom. Nie mają tam prawie żadnych naturalnych konkurentów.

Ich zasięg występowania pokrywa się z zasięgiem występowania palm kokosowych. Jeśli gdzieś rosną kokosy właściwe, w pobliżu mogą żyć również kilkukilogramowe kraby. Zwierzęta te występują miedzy Zwrotnikiem Raka a Zwrotnikiem Koziorożca. Na zachodzie docierają do Zanzibaru. Kiedyś pojawiały się również w Australii, na Madagaskarze i w Indiach, dziś już tam się nie spotyka.

Co ciekawe, choć kraby palmowe uważane są za rekordzistów wśród bezkręgowców lądowych, dorosłe osobniki nie potrafią pływać. Jak więc zwierzęta te mogły skolonizować pacyficzne wyspy? To zasługa ich larw, które unoszą się na otwartych wodach oceanów. Takie podróże trwają kilka tygodni. To właśnie dzięki temu kraby palmowe mają szanse spróbować swoich sił na nowych terytoriach.

Krab palmowy – czym się odżywia?

Jak łatwo się domyśleć, ulubionym posiłkiem krabów są kokosy. Zwierzęta te potrafią być bardzo wytrwałe w ich zdobywaniu i transporcie. Widziano jednego, jak ciągnie ze sobą kokos do ulubionej kryjówki aż przez kilka kilometrów. To prawdopodobnie jedyne zwierzę na Ziemi, które potrafi samo dostać się do wnętrza kokosa.

Kraby opracowały w tym celu specjalną technikę. Jeśli znaleziony kokos jest w łusce, najpierw ją obierają, zrywając szczypcami paski. Zawsze zaczynają od podstawy owocu, gdzie znajdują się trzy otwory kiełkowe, czyli zagłębienia w skorupie. Krab uderza w nie szczypcami tak długo, aż kokos pęknie. Później korzysta z mniejszych szczypiec na kolejnych odnóżach, by wyciągnąć miąższ.

Cały proces otwierania kokosa może zająć krabowi kilka godzin, a nawet dni. Jednak dzięki temu dostaje się do pokarmu bogatego w białko. Kraby znajdują kokosy na ziemi, jednak w pogoni za ulubionym smakołykiem wspinają się również na drzewa. I są w tym bardzo dobre. Potrafią pokonać nawet 10 metrów w pionie i zrzucić z tej wysokości kokosa, licząc na to, że rozpadnie się na części.

Krab palmowy – jak się rozmnaża?

Kraby palmowe są samotnikami. W zależności od terenu mieszkają w skalnych szczelinach albo w norach. Te drugie samodzielnie wykopują w piasku albo w ziemi. W norach krabów często spotyka się włókna kokosowe, które wyściełają ich wnętrza. W dzień zwierzęta ukrywają się przed słońcem, zasłaniając otwór jamki ogromnymi szczypcami. Dzięki temu w środku powstaje mikroklimat, ułatwiający im oddychanie. Na poszukiwanie pożywienia udają się głównie w nocy, ale również np. po deszczu, gdy jest wilgotno.

Między majem a wrześniem kraby wybierają się na wędrówki, by znaleźć partnera do rozmnażania. Kopulują na lądzie. Samiec musi przewrócić samicę na grzbiet, a następnie złożyć na jej odwłoku spermatofory, czyli plemniki w osłonce. Tam też dochodzi do zapłodnienia. Samice składają jaja w norach albo na skałach. Następnie jednak przyklejają je na spodzie swojego ciała i noszą przez kilka kolejnych miesięcy.

Najtrudniejszy moment następuje późną jesienią. Gdy jaja są już gotowe do wyklucia, samica udaje się na brzeg oceanu. Musi dobrze wybrać miejsce i moment – ostrożnie zanurza się w wodzie i strząsa jaja z odwłoku, uważając przy tym, by nie porwała jej woda. Z jaj wylęgają się wówczas larwy, które przez około 50 dni unoszą się swobodnie na wodzie. Tyle mają czasu, by znaleźć nowy dom.

Te, które mają szczęście, trafią na przyjazny brzeg. Wpierw zajmują muszle ślimaków, potem stopniowo przenoszą się do coraz większych muszli (albo nawet skorup kokosa). W końcu ich odwłok twardnieje. Kraby palmowe osiągają dojrzałość płciową dopiero po ok. 5 latach.

Krab palmowy – ciekawostki

• Chociaż kraby ważą zaledwie kilka kilogramów, jednak w podnoszeniu ciężarów nie mają sobie równych. Mogą podnosić przedmioty ważące tyle, co 10-letnie dziecko – do trzydziestu kilogramów.
• Kraby palmowe jedzą nie tylko kokosy. Co więcej, wcale nie są wegetarianami. Zwierzęta te są wszystkożerne i mogą zjadać młode żółwie albo np. padlinę. Aktywnie polują, m.in. na szczury, a nawet na migrujące ptaki.
• Wszystkożerność krabów palmowych to podstawa jednej z teorii wyjaśniającej zniknięcie Amelii Earhart. Według niej słynna pilotka nie została nigdy odnaleziona, ponieważ po rozbiciu się na atolu jej zwłoki zjadły kraby.
• Te bezkręgowce są długowieczne. Żyją nawet 60 lat albo dłużej.
• Nie wiadomo, ile krabów palmowych żyje na Ziemi. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje je za gatunek wrażliwy. Nie mają wielu naturalnych wrogów: największym z nich jest niewątpliwie człowiek.

Źródła: BBC Earth, Natural History Museum, Wikipedia.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com