Tak bije serce nietoperzy. Posłuchajcie unikatowego nagrania pulsu latających ssaków

W tym artykule:

1. „EKG” o wadze jednego grama
2. Oszałamiające tętno nietoperzy
3. Nietoperzowa strategia przetrwania wyczytana z serduszek

Nietoperze bywają niesłusznie negatywnymi bohaterami horrorów i krążą o nich krzywdzące mity. Tymczasem są to fascynujące latające ssaki. Niektóre z gatunków potrafią pożreć w ciągu nocy kilka tysięcy komarów. Tym samym okazują się one naszymi sprzymierzeńcami.

Naukowcy nadal nie poznali tych tajemniczych zwierząt do końca. W najnowszym badaniu eksperci z Uniwersytetu w Konstancji i Instytutu Maxa Plancka w Niemczech postanowili się przyjrzeć sposobowi życia borowców wielkich (Nyctalus noctula) zamieszkujących wyspę Mainau na Jeziorze Bodeńskim. To powszechnie występujący nietoperz na terenie Europy, północnej Afryki i Azji. Wnioski opublikowano na łamach „Proceedings of the Royal Society B”.

„EKG” o wadze jednego grama

Naukowcy założyli nietoperzom niewielkie nadajniki o wadze zaledwie jednego grama. Umożliwiły one monitoring ich serc przez kilka dni, gdy zwierzęta te przebywały na wolności. To pierwszy tego typu monitoring wykonany na nietoperzach.

Co łączy nietoperze z wokalistami death metalowymi? Nie to, co myślisz

Nietoperze to jedne z bardziej charakterystycznych ssaków w królestwie zwierząt. Kolejne badania ujawniają zaskakujące podobieństwa między skrzydlatymi łowcami a ludźmi.

W ciągu dnia nie było problemu z nagrywaniem uderzeń serca tych zwierząt. Odpoczywały wówczas na drzewach lub w jaskiniach. Problem pojawiał się nocą, gdy poszukiwały pożywienia i latały wokół wsypy.

Aby możliwe było rejestrowanie sygnału z nadajników, badacze musieli przebywać w odległości do kilkuset metrów od nietoperzy. Dlatego krążyli wokół wyspy w małym samolocie, tropiąc nietoperze, które poszukiwały smakowitych kąsków w postaci owadów.

Nadajniki, które nietoperze miały zainstalowanie tylko przez kilka dni, wysyłały sygnał dźwiękowy bicia serca. Następnie rejestrowano go za pomocą odbiornika radiowego.

– Wiem, że zaskoczyliśmy mieszkańców Konstancji, gdy nasz mały samolot latał w kółko nad wyspą Mainau późno w nocy – wspomina główna autorka badania, dr Lara Keicher.

Oszałamiające tętno nietoperzy

– Nietoperze to fascynujące zwierzęta, które często dzielą swoje środowisko z nami, ludźmi. Ale wciąż owiane są tajemnicą. Nie mamy jeszcze jasnej odpowiedzi na proste pytania, takie jak: ile pożywienia potrzebują i czy mogą znaleźć go wystarczająco dużo w różnych porach roku, aby przetrwać? – mówi Keicher.

Monitorowanie pulsu skrzydlatych ssaków przyniosło szereg ciekawych ustaleń. Na przykład dowiedzieliśmy się, że ich tętno może przyspieszyć z zaledwie 6 do 900 uderzeń na minutę w ciągu dosłownie kilku minut. Jak opisuje Keicher, puls „brzmiał dla naszych uszu jak pojedynczy wysoki ton”.

Naukowcy chcieli oszacować na podstawie pulsu, jakie jest zapotrzebowanie energetyczne nietoperzy. Podobnie jak w przypadku ludzi, tętno można wykorzystać do określenia zużycia energii.

Nietoperzowa strategia przetrwania wyczytana z serduszek

Korzystając z unikalnych nagrań uderzeń serca, naukowcy odkryli fascynujące strategie, których nietoperze używają do chomikowania zużycia energii w różnych porach roku.

Odkryli, że samce nietoperzy zużywają do 42% więcej energii latem w porównaniu do wiosny. Wynika to głównie z faktu, że nietoperze wiosną przechodzą w rodzaj krótkiej dziennej hibernacji. To stan oszczędzania energii, w którym tętno może zostać zmniejszone do sześciu uderzeń na minutę.

Zespół badaczy był zaskoczony, że latem samce nietoperzy w ogóle nie korzystały z hibernacji. Okazało się, że w cieplejszych miesiącach, gdy pożywienie jest obfite, samce nie śpią w ciągu dnia, aby zainwestować energię w produkcję spermy. A to po to, być gotowym do współżycia jesienią – opisuje Keicher.

Pozyskiwanie energii jest pracochłonne. Samce polują latem dwa razy dłużej niż wiosną i zjadają do 33 chrząszczy lub ponad 2500 komarów w ciągu jednej nocy.

Źrodło: Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.