Poczuć światło. Ośmiornice „widzą” światło mackami, nawet bez udziału wzroku
Ośmiornice są jednymi z najbardziej fascynujących zwierząt na świecie. Nowe badania wykazały, że posiadają też skomplikowany mechanizm ochronny, który polega na wyczuwaniu światła. Gdy tylko naukowcy oświetlali latarką fragment ramienia ośmiornicy, zwierzę natychmiast je kuliło. Nawet, gdy nie widziało światło.
W tym artykule:
Ponieważ ośmiornice na ogół mają słabe wyczucie położenia swojego ciała, musiały wykształcić szereg mechanizmów i instynktów, które pomagają ich chronić się przed drapieżnikami czającymi się w głębinach. Nowe badanie, którego wyniki ukazały się w czasopiśmie Journal of Experimental Biology, ujawnia istnienie kolejnego interesującego zachowania.
Autorzy badania - Tal Shomrat i Nir Nesher z Centrum Akademickiego Ruppin w Izraelu – zaobserwowali je badając inną specyficzną cechę ośmiornic, tzw. chromatofory. Są to wypełnione pigmentem struktury, ukryte w skórze ośmiornic, które pod wpływem światła praktycznie automatycznie zmieniają kolor. To właśnie chromatofory są odpowiedzialne za zdolność tych zwierząt do zmieniania koloru i doskonałego maskowania się w otoczeniu.
Aby pobudzić chromatofory do badań, studenci postanowili oświetlać ramiona ośmiornicy jasnym światłem latarki. Niestety dla pierwotnych badań – zwierzę nie współpracowało. – Używaliśmy bardzo mocnej latarki, a kiedy oświetlaliśmy czubek ramienia ośmiornicy, zawsze się odsuwała. To było bardzo zaskakujące - opowiada Tal Shomrat.
Rzadka ośmiornica niemal skończyła na talerzu. Ostatecznie trafi do muzeum
Zatoka Shizugawa, gdzie znaleziono ośmiornicę, znajduje się około 200 kilometrów na północ od obecnie zlikwidowanej elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi, w której doszło do katastrofy j..
Przypadkowe i przełomowe odkrycie
Studenci postanowili dowiedzieć się więcej na temat unikania światła przez ośmiornicę, ale okazało się, że nikt dotychczas nie opisał tego konkretnego zjawiska. Postanowili więc zmienić założenia eksperymentu i zbadać nowo zaobserwowane zachowanie.
Nowy eksperyment dwójki młodych uczonych polegał na umieszczeniu ośmiornicy w zbiorniku pokrytym matową czarną plandeką. Przebywająca w ciemności ośmiornica została nauczona, aby sięgać macką przez mały otwór w górnej części zbiornika w celu znalezienia kawałków ryby.
Podczas gdy ośmiornica „na ślepo” szukała jedzenia wystawiając mackę przez otwór, naukowcy w przypadkowym momencie oświetlali latarką jej ramię. W około 84 proc. przypadków ośmiornica szybko odsuwała mackę. Zdaniem autorów badania sugeruje to, że była w stanie „wyczuwać i reagować na światło swoimi ramionami, nawet jeśli nie widziała go oczami”.
– Często odczuwamy ciepło pochodzące od intensywnego światła, ale w przypadku ośmiornicy tak nie było. W naszym eksperymencie sprawdziliśmy zmiany temperatury i nie odnotowaliśmy żadnych. Efekt pochodził z samego światła - wyjaśnia Neshir.
Kobieta "pożyczyła" do selfie ośmiornicę. To była bolesna lekcja
Każdy chce mieć zdjęcie w sieci, które zdobędzie setki tysięcy odsłon i polubień. Jaką za to zapłacisz cenę? Tutaj była to bolesna rana twarzy, w którą wdało się zakażenie. Skończ...
To nie jest zwykły odruch
Po ustaleniu, że ramiona ośmiornicy są w stanie wyczuwać światło i na nie reagować, następnym krokiem było zbadanie, co odpowiada za kontrolowanie tej reakcji. Czy jest to prosty odruch kontrolowany całkowicie przez neurony ramienia ośmiornicy, czy też jest kontrolowany przez mózg zwierzęcia?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, badacze przeprowadzili kilka dodatkowych eksperymentów. Najpierw oświetlali różne części ramienia ośmiornicy, aby określić region najbardziej wrażliwy na światło. Okazał się nim czubek ramienia.
Następnie częściowo znieczulili zwierzęta, a później poddali je próbie ze światłem. Gdyby unikanie światła było oparte na lokalnym odruchu, mogłoby wystąpić także u nieprzytomnego zwierzęcia. Jednak podczas gdy chromatofory u śpiącej ośmiornicy odruchowo reagowały na światło, ramiona nie odsuwały się. To sugeruje, że ramię wyczuwa światło, ale poprzez nerwy w mięśniach wysyła wiadomość o nim do mózgu i to mózg ośmiornicy „decyduje”, aby odsunęła ramię z oświetlonego pola.
Nurek zaprzyjaźnił się z ośmiornicą. „Pozwoliła mi wejść do swojego sekretnego świata”
Craig Foster spędził setki godzin nurkując w wodach Oceanu Atlantyckiego u zachodniego wybrzeża Republiki Południowej Afryki. Za cel postawił sobie zyskać zaufanie i przychylność napotkane...
Prawidłowość ustaleń zdaje się potwierdzać kolejny eksperyment Shomrata i Neshira. Kiedy naukowcy rzucali snop światła na kawałki ryby, po które chciała sięgnąć ośmiornica, zwierzę początkowo unikało jedzenia. Po pewnym czasie wydawało się przezwyciężać swoje instynkty i mimo silnego światła, sięgnąć po smakołyki.
– Fakt, że zachowanie to nie jest odruchem, ale jest kontrolowane przez zdolności poznawcze wyższego poziomu w mózgu, jest fascynujące – skomentował wyniki badań Eduardo Sampaio, badacz ośmiornic z Uniwersytetu Lizbońskiego, który nie brał udziału w badaniu.
Shomrat i Neshir uważają, że unikanie światła mogło ewoluować jako sposób na ochronę ramion przed drapieżnikami. Niektóre z nich, głównie te, które przy polowaniu kierują się wzrokiem, mogą łatwo pomylić odsłoniętą mackę z robakiem lub małą rybą i ugryźć ośmiornicę.