Nieśmiertelne zwierzęta? Niesporczaki nie starzeją się, kiedy są zamrożone. Na czym polega ich sekret?

W tym artykule:

1. Niesporczaki: mistrzowie przetrwania
2. Jak zasnąć i się nie zestarzeć
3. Niesporczaki w stanie kriobiozy

Śpiącą królewnę znamy głównie z filmu Disneya, ekranizacji bajki pochodzącej z XVII wieku. To opowieść o córce króla, która – po ukłuciu się wrzecionem – zapadła w sen na całe sto lat. Do życia przywrócił ją dopiero pocałunek księcia. Co istotne, po obudzeniu się królewna wyglądała dokładnie tak jak wówczas, gdy zapadła w sen. Przez sto lat w ogóle się nie zestarzała.

Określenie „śpiąca królewna” jest wykorzystywane nie tylko w popkulturze. Używają go również badacze niesporczaków, bardzo małych bezkręgowców, które słynną z niezwykłych umiejętności przetrwania.

Naukowcy, którzy się nimi zajmują, wysunęli pewien czas temu intrygującą hipotezę. Zasugerowali, że niesporczaki, kiedy z powodu bardzo trudnych warunków środowiskowych przechodzą w stan życia utajonego, nie starzeją się. Nazwali tę teorię hipotezą „śpiącej królewny”.

Niesporczaki: mistrzowie przetrwania

Niesporczak Schrödingera – polski fizyk wprowadził zwierzę w stan kwantowej superpozycji. Jak to możliwe?

Niesporczak to pierwsze w historii wielokomórkowe zwierzę wprowadzone w nieokreślony, kwantowy stan. Czy niesporczak podzielił los słynnego kota Schrödingera?

Niesporczaki, nazywane też wodnymi misiami, są mistrzami radzenia sobie w skrajnych warunkach. W 2007 r. dwa ich gatunki przez dziewięć dni krążyły wokół Ziemi na wysokości około 270 km. W tym czasie były wystawione na promieniowanie kosmiczne oraz temperatury między minus 180 a plus 100 st. C. Po powrocie na Ziemię – i po nawodnieniu – wróciły do życia.

Zwierzęta te poddawano również innym ekstremalnym testom. W zeszłym roku badacze udowodnili, że po wystrzeleniu ich z działa z prędkością 825 m/s przeżyją zderzenie z ziemią. Tym samym okazało się, że wytrzymują ciśnienie 1,14 gigapaskali. To ponad 11 tys. razy więcej niż ciśnienie na powierzchni morza (1013,25 hektopaskala).

Jak zasnąć i się nie zestarzeć

Te superzdolności to nie koniec specjalnych cech niesporczaków. Trzy lata temu Ralph Schill z Uniwersytetu w Stuttgarcie wykazał, że kiedy zwierzęta te znajdują się w stanie anhydrobiozy (skrajnego odwodnienia), ich zegar biologiczny się zatrzymuje. Czyli gdy panuje ekstremalna susza i niesporczaki przechodzą w stan uśpienia, nie starzeją się.

Był pierwszy dowód potwierdzający hipotezę „śpiącej królewny”. Pod koniec września zespół pod kierunkiem tego samego badacza przedstawił w czasopiśmie „Journal of Zoology” kolejną pracę dotyczącą niesporczaków. Tym razem naukowcy wykazali, że wodne misie nie starzeją się również wtedy, gdy w otoczeniu robi się ekstremalnie zimno i gdy, by przetrwać, zamarzają.

Niesporczaki w stanie kriobiozy

Naukowcy przeprowadzili badania na 500 niesporczakach. Najpierw przetrzymywali je w temperaturze minus 30 st. C. Następnie rozmrażali, liczyli, karmili i ponownie zamrażali. W tym samym czasie grupa kontrolna niesporczaków żyła w temperaturze pokojowej.

Na koniec badacze sprawdzili, ile żyły niesporczaki z obu grup. Okazało się, że po odliczeniu czasu, które wodne misie z pierwszej grupy spędziły w ujemnej temperaturze, było to dokładnie tyle samo. A to oznacza, że gdy niesporczaki znajdują się w stanie kriobiozy – czyli stanie uśpienia spowodowanego niską temperaturą – nie starzeją się.

Naukowcy odkryli niesporczaka sprzed 16 milionów lat!

Skamieniałe szczątki niesporczaka zostały znalezione dominikańskim bursztynie.

– Nawet gdy są w lodzie, ich zegar biologiczny zatrzymuje się. Tak jak u śpiącej królewny – zauważa prof. Schill. To zaś prowadzi do ciekawej konkluzji.

– Zegar biologiczny zatrzymuje się podczas okresów braku aktywności i rusza, gdy organizm wraca do normalnego tempa metabolizmu – mówi badacz. – A więc niesporczaki, które – jeśli nie przechodzą w stan życia utajonego – zazwyczaj żyją kilka miesięcy, mogą żyć wiele lat, a nawet dekad – dodaje. Tym samym ich życie może wydłużyć się tak bardzo, że robią się – prawie – nieśmiertelne.

Źródło: Journal of Zoology.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com