Naukowcy odkryli skamieniałą kijankę-gigantkę. Tak starej jeszcze nikt nie znalazł

Spis treści:

1. Gdzie odkryto najstarszą kijankę świata?
2. Jak wyglądała najstarsza kijanka świata?
3. Żaba żabie nie jest równa

Kijanki są larwami płazów bezogonowych, w tym żab i ropuch. W takiej formie posiadają wiele cech zbliżonych do ryb: prowadzą wodny tryb życia, poruszają się i wygląda podobnie do tych zwierząt. Żaby istniały już miliony lat temu.

Teraz naukowcy uzyskali bezcenny wgląd w ewolucję tych płazów. Tym razem namierzyli skamieniałości kijanek w Patagonii w Ameryce Południowej. Pod kilkoma względami są wyjątkowe. Analizy ukazały się w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Nature”.

Gdzie odkryto najstarszą kijankę świata?

Do znaleziska kijanki żaby z gatunku Notobatrachus degiustoi doszło w obrębie kamieniołomu w Estancia La Matilde w prowincji Santa Cruz w Argentynie. W miejscu tym odkryto również setki dorosłych osobników N. degiustoi. Kamieniołom jest częścią formacji La Matilde, która pochodzi z okresu środkowej jury (około 168–161 milionów lat temu).

Jest to najstarsza znana dotychczas kijanka znana z zapisu kopalnego. Odkrycie rzuca światło na ewolucję żab i ropuch. Najstarsze skamieniałe żaby odkrywane przez paleontologów pochodzą z późnego triasu (około 217–213 milionów lat temu). Dotychczas najstarsze kijanki pochodziły sprzed okresu kredy i datowano je na około 145 mln lat. Dlatego nowego odkrycie jest tak ważne.

Jak wyglądała najstarsza kijanka świata?

Skamieniałość zachowała się całkiem nieźle. Widoczna jest głowa, większość ciała i część ogona, a także tkanki miękkie, takie jak oczy, nerwy i kończyna przednia, co sugeruje, że kijanka była na późnym etapie metamorfozy. Z analizy naukowców wynika, że kluczowe cechy dzisiejszych kijanek, takie jak ich system filtrowania, wyewoluowały u płazów już około 161 mln lat temu.

Przy szacowanej długości prawie 16 cm, kijanka była również gigantem. Wiele dorosłych żab N. degiustoi, również uważanych za giganty, wcześniej odkryto w tym samym kamieniołomie. Badanie pokazuje, że jest to jeden z niewielu gatunków, które mają zarówno gigantyczne kijanki, jak i gigantyczne żaby. Kijanki wśród większości dzisiejszych żab osiągają długość około 3 do 11 cm. Ale należy pamiętać, że dziś żyją nawet większe żaby, wśród nich jest na przykład goliat płochliwy, który osiąga do 30 długości i 3 kg wagi.

Odkrycie tego nowego okazu pokazuje, że kluczowe cechy ciała kijanki były już obecne na wczesnym etapie ewolucji tego rzędu płazów. Dwuetapowy cykl życia z drastyczną metamorfozą był już obecny wśród żab około 161 milionów lat temu i trwa po dziś dzień.

Co ciekawe, kijanki wykluwają się ze skrzeku, czyli żabich „jajeczek”. Niedawno naukowcy ustalili, że skrzek kanadyjskiej żaby lamparciej zawiera enzymy o ciekawych właściwościach. Może być on pomocny w terapii nieuleczalnych obecnie odmian białaczki i chłoniaka.

Żaba żabie nie jest równa

Co prawda gdy myślimy o żabach, stają nam przed oczami zwierzątka z wystającymi oczami, bez ogona i z błoniastymi tylnymi łapami. Płazy te są przystosowane z reguły do skakania i pływania. Ich skóra jest gładka i wilgotna.

Należy jednak pamiętać, że co prawda wiele z nich żyje przede wszystkim w wodzie, to, ku zaskoczeniu wielu, można je też spotkać na lądzie: w norach lub na drzewach. Na przykład żaba Hyperolius występuje na sawannach, w buszu i w lasach Afryki, na południe od Sahary. Wspina się po drzewach z pomocą chwytliwych przylepek na łapach. Z kolei latająca żaba nogolotka jawajska (Rhacophorus) żyje na Jawie i może pochwalić się umiejętnością lotu ślizgowego na dystansie kilkunastu metrów.

Źródło: Nature.

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.