Cyweta afrykańska: występowanie, środowisko, pożywienie, rozmnażanie, zagrożenia, ciekawostki

W tym artykule:

1. Cyweta afrykańska: występowanie i środowisko
2. Cyweta afrykańska: anatomia
3. Cyweta afrykańska: pożywienie
4. Cyweta afrykańska: rozmnażanie
5. Cyweta afrykańska: ochrona i zagrożenia
6. Cyweta afrykańska: ciekawostki

Ssak obdarzony żółtawą sierścią z wyraźnie wyróżniającymi się cętkami, czarnymi lub brązowymi, zachwyca osobliwym wyglądem, który nosi charakterystyczne cechy gatunków niespokrewnionych z łaszowatymi. Cyweta afrykańska (Civettictis civetta) nie wygląda tak groźnie jak moloch straszliwy, ale w kategorii „dziwne zwierzęta” depcze po piętach tak osobliwym okazom, jak choćby palczak madagaskarski i aksolotl. Pod względem wyglądu, przypomina hybrydę drapieżnego kota, hieny i szopa pracza. Tak, cyweta afrykańska z całą pewnością jest dziwna, ale określenie „brzydka” bez dwóch zdań nie pasuje do tego niezwykłego zwierzęcia. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że nietypowy wygląd nie jest jedyną cechą wyróżniającą przedstawicieli tego gatunku. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat cywety afrykańskiej? Zapraszamy do lektury.

Cyweta afrykańska: występowanie i środowisko

Cyweta afrykańska zamieszkuje znaczną część Afryki, przede wszystkim obszar subsaharyjski. Występuje w strefie Sahelu i w miejscach, w których panuje znacznie wilgotniejszy klimat równikowy. Przedstawicieli tego gatunku można spotkać także w etiopskich górach. Cywety unikają pustyń, przemierzając jedynie ich ograniczony obszar, którego granicą są rzeki. Nie występuje też w pierwotnych lasach równikowych (z wyjątkiem tych ich części, które nie oparły się działalności człowieka), w Namibii, na znacznym obszarze RPA i na Madagaskarze.

Gatunek ten z dużą łatwością adaptuje się do zmian zachodzących w środowisku. To sprawia, że jego przedstawicieli tak samo często można spotkać na dzikich obszarach, jak i w pobliżu ludzkich osad i osiedli. O ile cywety afrykańskie nie są specjalnie wybredne w kwestii wyboru terytorium, to nigdy nie zamieszkują miejsc, w których brakuje naturalnych kryjówek. W stałych schronieniach (z reguły w norach wykopanych przez inne zwierzęta) żyją wyłącznie samice z młodymi.

Kopi Luwak – najdroższy kot (?) w worku na świecie [TYLKO O KAWIE]

Zwykle, gdy mówię ludziom, że kawa jest moją pasją, dostaję w odpowiedzi dwa pytania. Prawie zawsze te same – „Jaka kawa jest twoją ulubioną?" i „Czy piłeś Kopi Luwak?". Skąd tyle...

Cyweta to samotnik prowadzący nocny tryb życia. W ciągu dnia śpi, a gdy słońce zachodzi wyrusza na poszukiwanie pożywienia. Terytorium jednego osobnika od ok. 1 do 11 km kw. Zwierzę znakuje je odchodami (zawsze w konkretnych miejscach) i za pomocą wydzieliny pochodzącej z gruczołów zapachowych.

Cyweta afrykańska: anatomia

Cyweta charakteryzuje się masywną budową z wyraźnie zaakcentowaną, nieco przyciężkawą tylną częścią ciała. Ma krótkie nogi i dość dużą głowę. Dorosłe osobniki osiągają do 120 cm długości (z czego ok. 40 cm stanowi ogon) i wagę do 15 kg.

Charakterystyczną cechą tego ssaka jest wyraźnie zarysowana grzywa przebiegająca wzdłuż kręgosłupa, którą tworzą długie, ościste włosy. Równie charakterystyczne jest jego ubarwienie. Oczy zwierzęcia otacza czarna maska, kontrastująca z białym ubarwieniem szczęki i szarym czołem. Kończyny i spód pokrywa czarne futro, natomiast boki i wierzch – żółtawe i popielate.

Na tym obszarze, wraz z ogonem, występują charakterystyczne cętki – czarne lub brązowe plamy o nieregularnym kształcie. Układ cętek jest cechą osobliwą. Naukowcy przypuszczają, że nie ma dwóch cywet, które mają taki sam wzór plam.

Cyweta afrykańska: pożywienie

Natura wyposażyła cywetę w długie, ale tępe pazury. Ten element budowy ciała, który nie nadaje się do wspinaczki i polowania, w dużej mierze zdradza naturę zwierzęcia. To typowy wszystkożerca, którego jadłospis w dużej mierze składa się z owoców i płodów rolnych. Poza tym cywety afrykańskie żywią się jajami i padliną, jeżeli jest dostępna. Polują na małe ssaki, płazy, pisklęta ptaków i bezkręgowce. Większa zdobycz jest poza ich zasięgiem. Wynika to z faktu, że zwierzęta te wykazują dużą niezdarność w polowaniu.

Nietoperze, łuskowce, cywety. Naukowcy spierają się o nosicieli koronawirusa

Nietoperze i łuskowce są gatunkami najczęściej wymienianymi jako te, z których nowy koronawirus – odpowiedzialny za pandemię Covid-19 – przeszedł na ludzi. Tymczasem dokładnych informac...

W okresie, gdy pożywienia jest pod dostatkiem, cyweta może przyjąć nawet 2 kg pokarmu w ciągu jednej nocy. Gdy żywności zaczyna brakować, zwierzę jest w stanie przetrwać bez większych problemów nawet do dwóch tygodni.

Cyweta afrykańska: rozmnażanie

Samice cywety afrykańskiej osiągają dojrzałość płciową już w 12. miesiącu życia. Dojrzałość u samców rozpoczyna się jeszcze wcześniej, bo w wieku ok. 9 miesięcy.

Okres ciąży trwa od 2 do 2,5 miesiąca (zależnie od panujących warunków). W ciągu roku, samice są w stanie odchować do trzech miotów. Miot składa się z 3–4 młodych, ale zdarza się też, że na świat przychodzi tylko jeden osobnik.

Okres rozrodczy cywety afrykańskiej jest uzależniony przede wszystkim od miejsca występowania danych przedstawicieli tego gatunku. W niektórych miejscach, jak choćby w Afryce Zachodniej, trwa przez 12 miesięcy. W innych obszarach przypada na te pory roku, które obfitują w łatwo dostępne źródła pokarmu.

Młode przychodzą na świat całkowicie owłosione. Najczęściej, mają otwarte oczy, a jeżeli nie, otwierają je w ciągu pierwszych dni życia. Po 5 dniu życia potrafią samodzielnie chodzić. Po 14 dniach zaczynają już poznawać okolice schronienia, w którym przebywają. Małe cywety przyjmują pokarm matki do 6. tygodnia życia, ale zanim zakończy się ten okres, zaczynają już zjadać pokarm stały.

Cyweta afrykańska: ochrona i zagrożenia

Podobnie jak choćby agama kołnierzasta, cyweta afrykańska obecnie ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych. Oznacza to, że nie grozi jej wyginięcie. Przynajmniej na razie, bo nie można wykluczyć, że za jakiś czas status tego zwierzęcia ulegnie zmianie.

W obszarach, na których występują, cywety afrykańskie są powszechnym obiektem polowań. Myśliwi zabijają je dla mięsa, nie tylko w celu zaspokojenia własnych potrzeb żywieniowych. Częściej niż do domowej kuchni, mięso cywet trafia na targowiska i bazary, gdzie sprzedawane jest tzw. „bushmeat” (mięso dzikich gatunków). Myśliwi pozyskują też skóry tych ssaków, jednak ani one, ani mięso nie są najcenniejszymi towarami.

Z gruczołów zapachowych tych zwierząt pozyskiwany jest naturalny cywet (cybet) – organiczny związek chemiczny, który w przemyśle perfumeryjnym jest wykorzystywany do utrwalania zapachów. Substancja ta jest znana już od bardzo dawna, ale należy zaznaczyć, że tysiące lat temu wykorzystywano ją do produkcji leków.

To prawda, coraz więcej przedsiębiorstw produkujących perfumy zaczyna już odchodzić od stosowania naturalnego cywetu, syntetyzując sztuczny odpowiednik. Nie zmienia to jednak faktu, że jako naturalny związek, nadal jest na tyle wartościowym towarem, że jego pozyskiwanie wciąż jest wyjątkowo opłacalne.

Najbardziej zagrożone gatunki zwierząt w Polsce i na świecie. Czy uda się je ochronić?

Zmiany klimatu, zanieczyszczenie i zakwaszanie wód, naturalne zagrożenia, szkodliwa działalność człowieka, który wycina lasy, karczuje łąki, osusza bagna – wszystko to sprawia, że niekt...

Co to oznacza dla zwierząt? Samce cywety afrykańskiej są chwytane w ich naturalnym środowisku, skąd trafiają na fermy (najwięcej takich miejsc jest w Etiopii). Tam przetrzymywane są w małych klatkach. Wydzielina jest wyciskana z gruczołów raz w tygodniu. Następnie podlega suszeniu i jest przygotowywana do sprzedaży, przede wszystkim na azjatyckich i europejskich rynkach.

Łatwo można się domyślić, że wiele zwierząt nie jest w stanie przetrwać skandalicznych warunków, jakie panują na fermach. Niektóre umierają już po kilku dniach, nie tylko w następstwie odniesionych obrażeń, ale także stresu.

Niewykluczone, że ta działalność za jakiś czas doprowadzi do ograniczenia populacji tych pięknych zwierząt. Nie tyle w następstwie odłowu, co niedoboru samców w naturalnym środowisku.

Cyweta afrykańska: ciekawostki

Nie ulega wątpliwości, że cyweta afrykańska to zwierzę niezwykłe pod wieloma względami. Powyżej zamieściliśmy najważniejsze informacje na temat tego pięknego ssaka. Jeżeli to za mało, mamy dla was garść ciekawostek na jego temat:

• cyweta afrykańska jest jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem rodzaju cyweta,
• w obrębie tego gatunku, występuje pięć podgatunków (poza nominatywnym): Viverra civetta australis, Civettictis civetta congica, Civettictis civetta pauli, Civettictis civetta schwarzi i Viverra civetta volkmanni,
• jako pierwszy cywetę afrykańską opisał niemiecki naukowiec Johann Christian Daniel von Schreber,
• organizacje walczące o prawa zwierząt wielokrotnie krytykowały działalność etiopskich ferm cywet. Mimo to, w Afryce wciąż jeszcze działają takie miejsca;
• mimo działalności człowieka (odłowów i polowania), populacja cywet afrykańskich na razie utrzymuje się na stabilnym poziomie,
• młode osobniki rodzą się dobrze rozwinięte – z pełnym owłosieniem i zwykle z otwartymi oczyma. Zaczynają samodzielnie chodzić już po upływie pięciu dni;
• charakterystyczna grzywa, przebiegająca wzdłuż grzbietu cywety afrykańskiej, unosi się gdy zwierzę jest pobudzone lub zestresowane. Ten mechanizm ma służyć sprawianiu wrażenia, że jest większe niż w rzeczywistości;
• cyweta afrykańska może zjadać padlinę nawet w zaawansowanym stadium rozkładu bez żadnych negatywnych konsekwencji,
• zwierzę żywi się także trującymi roślinami i owadami,
• natura wyposażyła cywetę afrykańską w długie, masywne pazury. Te jednak są tępo zakończone i niezbyt dobrze nadają się do kopania schronienia. Z tego względu samice wraz z młodymi najczęściej zajmują jamy opuszczone przez inne zwierzęta. Samce korzystają z naturalnych kryjówek.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.