Te ciekawostki o pająkach sprawią, że zmienisz zdanie na temat tych zwierząt. Są fascynujące!

W tym artykule:

1. Ciekawostki przyrodnicze o pająkach
2. Ciekawostki technologiczne o pająkach

Przez prawie 400 mln lat ewolucji pajęczaki do perfekcji opanowały sztukę łowiecką. To urodzeni mordercy – zwykle działają w pojedynkę, a ich łupem padają najczęściej owady. Dysponują wyjątkowo bogatym zestawem trucizn i potrafią tkać misterne sieci z wyjątkowo elastycznego i sprężystego materiału, bardziej wytrzymałego niż stal, choć zbudowanego głównie z białek.

Zdolności pająków do budowania mostów w powietrzu sprawiły, że wymyśliliśmy superbohaterów takich jak Spider-Man. Oto wybrane ciekawostki o pająkach.

Ciekawostki przyrodnicze o pająkach

Na początek garść ciekawostek ze świata biologii. Pokazują one, jak niezwykłymi bezkręgowcami są pająki.

100 mln lat temu rozbiegły się po superkontynencie. Naukowcy prześledzili pochodzenie ptaszników

Samice ptaszników rzadko opuszczają swoje nory, młode pająki trzymają się blisko miejsca wyklucia, a dojrzałe samce podróżują tylko wtedy, gdy szukają partnerki. Mimo to, te włochate og...

• Jaki jest największy pająk świata? To ptasznik goliat. Całkowita długość jego ciała może przekraczać 30 cm.
• Za najgroźniejszego pająka na świecie uchodzi atraks (Atrax robustus). Pająki te mają ostre szczękoczułki zdolne przebić ludzki paznokieć. Zabiły co najmniej 26 osób.
• W Niemczech coraz częściej odnotowuje się obecność niebezpiecznego gatunku pająka Zoropsis spinimana, potocznie nazywanego Nosferatu. Być może dotrze on także do Polski.
• Pająki mogą upolować znacznie większą od siebie zdobycz. Fałszywa czarna wdowa potrafi obezwładnić ryjówkę. Z kolei Latrodectus hasselti poluje na znacznie większe od siebie węże.
• Wciąż odkrywane są nowe gatunki pająków. Jeden z nich nazwano na cześć muzyka rockowego Lou Reeda i aktora Joaquina Phoenixa. Z kolei nowy gatunek pająka z Miami okazał się zagrożony wyginięciem.
• Grzyby pasożytnicze są realnym zagrożeniem również dla pająków.
• Tropikalny pająk Trechalea extensa może chować się pod wodą nawet przez 30 minut.
• Pająki wykorzystują pole elektryczne, żeby latać. Delikatne niteczki pajęczych sieci szybują w powietrzu wraz z przyczepionymi do nich maleńkimi stawonogami.

Ciekawostki technologiczne o pająkach

Badania nad budową i fizjologią pająków pozwoliły naukowcom na dokonanie znacznych postępów w medycynie, inżynierii kosmicznej, rolnictwie oraz inżynierii materiałowej. Poniżej przedstawiamy przykłady.

Lek przeciwbólowy

Pająki tkające sieci w kształcie lejka, zamieszkujące Amerykę Północną i Australię, to jedne z najbardziej niebezpiecznych zwierząt na Ziemi. Jednak ich jad może zostać wykorzystany z pożytkiem dla ludzi. Xiao Zhang z kalifornijskiego Del E. Webb Center for Neuroscience and Aging Research odkrył w nim substancję, która blokuje kanały wapniowe w błonach komórek odpowiedzialnych za odczuwanie bólu, nadciśnienie tętnicze i padaczkę. Według uczonego pajęcza toksyna może posłużyć do opracowania nowych, skuteczniejszych środków przeciwbólowych i uspokajających.

Wytrzymałe tworzywo

Prof. Craig Vierra, biolog z University of the Pacific w Kalifornii od ponad 10 lat prowadzi badania nad strukturą pajęczyny wytwarzanej przez Latrodectus hesperus. To krewna czarnej wdowy zamieszkująca zachodnie tereny Ameryki Północnej. Nici tkane przez tego pająka charakteryzują się niezwykłą wytrzymałością i elastycznością. Badania wykazały, że pajęczy jedwab ma bardzo złożoną strukturę. Prof. Vierra odkrył, że gruczoły przędne L. hesperus wytwarzają białka, które łączą się ze sobą i tworzą tkaninę zbudowaną z aż siedmiu różnych rodzajów włókien. Taka pajęczyna jest pięć razy mocniejsza od stali (gdy porównujemy równe wagowo ilości obu materiałów).

Lek na zaburzenia erekcji

Gdy wałęsak brazylijski (Phoneutria nigriventer) – zwany też bananowym pająkiem, ponieważ lubi kryć się na bananowcach – ukąsi mężczyznę, jest to nie tylko bolesne. Efektem ubocznym jest bowiem trwająca nawet kilka godzin erekcja. Jak dowiodła dr Kenia Nuñes i jej współpracownicy z The Medical College of Georgia, to zasługa toksyny o nazwie PnTx2-6, znajdującej się w jadzie wałęsaka. Zwiększa ona poziom tlenku azotu oraz powoduje wzmożony napływ krwi do ciał jamistych prącia. W artykule opublikowanym w czasopiśmie „Sexual Medicine” dr Nuñes nie wyklucza, że PnTx2-6 w przyszłości zastąpi znane dziś leki na zaburzenia erekcji.

Roboty kosmiczne

Japońska Agencja Badań Kosmicznych (JAXA) wystrzeliła w kosmos satelitę Furoshiki, który miał przetestować roboty służące do budowania złożonych struktur w przestrzeni pozaziemskiej. Maszyny kształtem przypominały pająki. Ich celem było zawieszenie na „pajęczynie” gigantycznych paneli baterii słonecznych. Krawędzie konstrukcji miały być podtrzymywane przez małe satelity, wystrzelone wcześniej przez satelitę. Japoński eksperyment okazał się sukcesem.

Z kolei inżynierowie NASA z Lyndon B. Johnson Space Center stworzyli Spidernauta. Czyli podobnego do pająka ośmionożnego robota, którego głównym zadaniem jest konserwacja oraz naprawa pojazdów i urządzeń znajdujących się w przestrzeni kosmicznej.

Materiały odblaskowe

Samice azjatyckiego pająka Cosmophasis umbratica do zwabienia partnera wykorzystują swój ukryty blask. Czyli zdobienia na ciele, które świecą piękną zielenią w ultrafiolecie. Samce zaś są okryte powłoką, która odbija ten zakres fal świetlnych. Pająki widzą szersze spektrum niż my – od podczerwieni do UV. Dr Li Daiqin z Uniwersytetu w Singapurze wykorzystał badania nad C. umbratica do opracowania nowatorskich nanomateriałów, które blokują ultrafiolet. W przyszłości mają one znaleźć zastosowanie w produkcji kremów z filtrem i okularów przeciwsłonecznych.

Awantura w rodzinie: te pająki są bratobójcze

Między pająkami może dochodzić do bratobójczych walk. Na południu Stanów Zjednoczonych populacja czarnych wdów zmniejsza się, ponieważ pająki te są tropione i zabijane przez bliskich ku...

Ekologiczny klej

Nowa generacja biokleju – to cel badań dr. Omera Choresha i jego zespołu z University of Wyoming. Podczas badań nad Nephila clavipes – pająkiem z rodziny prządkowatych, ze względu na swoje piękne ubarwienie zwanego także „golden silk orb-weaver” – odkryli glikoproteiny, czyli cząsteczki złożone z białka połączonego z jednym lub wieloma węglowodanami. To właśnie one zmieniają pajęczynę w śmiertelnie niebezpieczną, kleistą pułapkę. Naukowcy próbują wyselekcjonować geny odpowiedzialne za syntezę pajęczyny tego pająka i wszczepić je do komórek bakterii. Tak zmodyfikowane mikroby mogłyby produkować mocne, wytrzymałe i ekologiczne kleje na skalę przemysłową.

Materiał do regeneracji nerwów

Z białek pochodzących z nici pajęczej brytyjscy naukowcy stworzyli Spidrex – materiał, który może posłużyć jako rusztowanie przy odbudowie uszkodzonych nerwów. Prof. John Priestley, naukowiec i założyciel firmy Neurotex chce w ten sposób przywracać u ludzi sprawne działanie obwodowego układu nerwowego. A także leczyć urazy rdzenia kręgowego, które są jedną z najczęstszych przyczyną porażeń. Spidrex może być również wykorzystywany przy uszkodzeniach więzadeł i chrząstek stawowych kolan, czyli dolegliwości, na które cierpimy z powodu starzenia się, otyłości czy urazów.

Środki owadobójcze

Nikt nie dorówna pajęczakom w kwestii zabijania owadów. Prof. Glenn King, biochemik z University of Connecticut odkrył w jadzie australijskiego pająka Hadronyche versuta neurotoksynę, która zatyka kanały wapniowe w komórkach nerwowych jego ofiar. Substancja ta jest nieszkodliwa dla ludzi, więc może być wykorzystana do produkcji bezpiecznych środków owadobójczych, np. przeciwko przenoszącym malarię i żółtą febrę komarom. Jest to o tyle ważne, że w ostatnich latach owady te uodporniły się na większość dostępnych na rynku preparatów.

Źródło: archiwum NG.