Ciekawostki o jeżach. Nie noszą na igłach jabłek i podobno smakują jak wieprzowina

W tym artykule:

1. Tryb życia jeży
2. Jeże lubią się opluwać
3. Ciekawostki o jeżach w ogrodzie
4. Ciekawostki kulturowe o jeżach

Jeże to ssaki mierzące maksymalnie 26 cm. W ciągu jednej nocy potrafią przebyć nawet 3 kilometry. Główny powód nocnych eskapad to chęć zdobycia pożywienia. W trakcie jednej nocy jeże zjadają ok. 200–250 g pokarmu. Jeśli interesują was inne ciekawostki o jeżach, zapraszamy do lektury naszego artykułu.

W Polsce występują dwa gatunki: jeż wschodni (Erinaceus concolor) oraz jeż europejski lub zachodni (Erinaceus europaeus). Są do siebie bardzo podobne z wyglądu.

Tryb życia jeży

Jeże to dzikie zwierzęta, które często żyją w pobliżu siedzib ludzi. Warto zatem wiedzieć, jaki tryb życia prowadzą.

Największy gryzoń na świecie waży blisko 100 kilogramów. Gdzie go można spotkać?

Największy gryzoń na świecie waży kilkadziesiąt kilogramów. Występuje tylko w Ameryce Południowej. Ustępuje jednak wymarłemu gryzoniowi, który żył 2 miliony lat temu. Ten drugi był wi...

• Jeże najbardziej aktywne są o zmierzchu i w nocy. W ciągu dnia chowają się w swoich kryjówkach. Jeże można zobaczyć w ciągu dnia tylko gdy są chore, po wyjątkowo po ulewnym deszczu lub późną jesienią.
• Podstawowe pożywienie jeża na terenach leśnych stanowią bezkręgowce. Czyli owady, dżdżownice i ślimaki. Jeże mogą też jeść żaby, jaja ptasie, jaszczurki, węże oraz młode gryzonie i pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi. Jeż może żywić się również pokarmem roślinnym, takim jak jagody, żołędzie, orzeszki buka, grzyby i opadłe, dojrzałe owoce.
• W razie dużego głodu jeż atakuje nawet zwierzęta jadowite, np. żmiję zygzakowatą. Prawdopodobnie stąd wzięła się polska nazwa jeża. Czyli zwierzęcia, które je żmije.
• Jeże nie jedzą jabłek i nie noszą ich na grzbietach. Ludzie tkwią w tym błędzie od czasów starożytnych. Pliniusz Starszy w I w. p.n.e. przedstawił jeża z jabłkiem nabitym na kolce w „Historii naturalnej”. W naturze to się nie zdarza.
• Najstarszy jeż na świecie miał na imię Thorvald. Przeżył 16 lat w okolicach miasta Silkeborg w środkowej Danii. Jak zbadać wiek martwego jeża? Naukowcy liczą linie wzrostu w ich kościach szczękowych, podobnie jak w przypadku liczenia słojów w drzewie. Średnia długość życia jeża na wolności to 3–8 lat.
• Na grzbiecie dorosłego jeża znajduje się ok. 7,5 tys. kolców. W ciągu swojego życia jeden osobnik ma ich trzy komplety. Reakcją obronną jeża jest zwijanie się w kulkę. W ten sposób łapki, nos i brzuch są chronione przez kolce. Podobnie zachowuje się australijska kolczatka.

Jeże lubią się opluwać

W 1953 roku badacz jeży Martin Eisentraut opisał dziwne zachowanie: „Jeśli jeż natknie się na określone substancje o charakterystycznym smaku lub zapachu, zwłaszcza na takie, których nie zna i do których nie jest przyzwyczajony, zaczyna je z żywym zainteresowaniem oblizywać, a nawet brać do pyszczka i przeżuwać. Wprawia się przy tym w stan podniecenia i obficie wydziela ślinę. Potem ciska ją na swą okrywę z kolców”. Jeże reagują tak m.in. na klej, tytoń, hiacynty i gnijące substancje pochodzenia zwierzęcego. Już bardzo małe jeże manifestują takie zachowanie.

Ciekawostki o jeżach w ogrodzie

Zdarza się, że jeże odwiedzają przydomowe ogrody. Preferują te bardziej dzikie, z krzewami dającymi im schronienie i źródłami pożywienia. Oto ciekawostki na ten temat:

• Jakie ślady zostawia jeż? Pierwszy to czarne, podłużne odchody, widoczne np. na trawniku. Drugi – rozkopana ściółka w spokojnych zakątkach ogrodu. Takie ślady zostawia jeż, który szukał dżdżownic i stonóg, stanowiących podstawę jego diety.
• Co możemy zrobić dla jeży? Postawmy na ziemi płytkie poidełka z wodą. Bardzo się ona jeżom przydaje podczas bezdeszczowej pogody.
• Co jedzą jeże? Poza swoją naturalną dietą lubią też karmę dla kotów. W sklepach online można też kupić specjalny pokarm dla jeży.
• W naturalnym środowisku na jeże czyha wiele niebezpieczeństw. Jednym z nich są psy. Jeśli nasz ogród odwiedzają jeże, najlepiej nie wypuszczać tam psów po zmroku.
• Jeże zimują bardzo często w parkach i ogrodach w stertach liści. Okres października to ten czas kiedy pomału zapadają w sen zimowy. Dlatego przyrodnicy apelują: nie palcie liści!

Ciekawostki kulturowe o jeżach

Jeże od stuleci budziły ciekawość u ludzi. Stały się też częścią naszej kultury. Z tym związana jest kolejna porcja jeżowych ciekawostek:

Jakie są zwierzęta domowe? W polskich domach można spotkać naprawdę zaskakujące gatunki

Są hodowane przez ludzi w celach towarzyskich, użytkowych lub gospodarczych. Często traktujemy je jak członków rodziny, ponieważ zapewniają nam towarzystwo, miłość i wsparcie. Jakie są z...

• Angielska nazwa jeża to „hedgehog”. Pierwszy jej człon – „hedge” – oznacza żywopłot. Czyli jedno z ulubionych miejsc jeży, które lubią chować się w krzewach. Natomiast „hog” oznacza wieprza. Może to się odnosić do odgłosów wydawanych przez jeże, czyli sapania, fukania i chrząkania.
• Słowo „hog” może też mieć znaczenie kulinarne. Podobno mięso jeża smakuje jak wieprzowina. W przeszłości jeże były przyrządzane jako pieczeń. Pieczono je w glinie, aby przed jedzeniem pozbyć się kolców.
• Oba gatunki jeża występujące w Polsce od 2014 roku objęte są częściową ochroną gatunkową.
• Jeże to także zwierzęta egzotyczne, które można trzymać w domu. Nie chodzi jednak o nasze europejskie gatunki, lecz o afrykańskiego jeża pigmejskiego. Gatunek ten charakteryzuje się łagodnym usposobieniem. Żyje do 8 lat.
• Jeże często padają ofiarą wypadków. Dzieje się to głównie na drogach, ale zdarzają się też zwierzęta na torach. Dlatego koleje instalują systemy odstraszające.
• Jeże stały się bohaterami filmów. Najbardziej znane z nich to serial „Jeż Kleofas”, film animowany „Jeż Jerzy” oraz dwie części superprodukcji „Sonic”. Nawiązuje ona do gier wideo z serii „Sonic the Hedgehog”. Sonic to niebieski, humanoidalny jeż poruszający się pieszo z prędkością ponaddźwiękową.
• Międzynarodowy Dzień Jeża przypada 10 listopada. Jednak jest jeszcze jeden jeżowy dzień. To 2 lutego, zwany National Hedgehog Day. To święto, wywodzące się z dawnych tradycji brytyjskich i germańskich, zostało w USA przekształcone w sławny Dzień Świstaka (Groundhog Day).

Źródła: archiwum NG, „Jeże. Najeżona kłopotami namiętność” (Hugh Warwick), „Leksykon niewiedzy” (Kathrin Passig, Aleks Scholz).