Agama kołnierzasta: występowanie, środowisko, pożywienie, rozmnażanie, zagrożenia, ciekawostki

W tym artykule:

1. Agama kołnierzasta: występowanie i środowisko
2. Agama kołnierzasta: anatomia
3. Agama kołnierzasta: pożywienie
4. Agama kołnierzasta: rozmnażanie
5. Agama kołnierzasta: ochrona i zagrożenia
6. Agama kołnierzasta: ciekawostki

Przyglądając się agamie kołnierzastej, czyli Chlamydosaurus kingii, trudno oprzeć się wrażeniu, że specjaliści od efektów specjalnych, którzy w produkcjach z gatunku fantasy kreują postaci baśniowych smoków, inspirują się wyglądem właśnie tego gada. W swojej gromadzie ta niezwykła jaszczurka jest tak samo nietypowa, jak aksolotl w królestwie płazów. Może przestraszyć jak palczak madagaskarski, ale u miłośników gadów wywołuje taki sam zachwyt, jak cyweta afrykańska wśród wielbicieli drapieżnych ssaków. Przyjrzyjmy się z bliska temu fascynującemu zwierzęciu.

Agama kołnierzasta: występowanie i środowisko

Podobnie jak moloch straszliwy, agama kołnierzasta występuje w Australii. Jednak w odróżnieniu od swojego kolczastego krewniaka, który żyje w centralnej i zachodniej części kontynentu, na swoje siedliska wybiera tereny położone na północy i północnym wschodzie. Zwierzę można też spotkać na południu Papui Nowej Gwinei i mimo że jaszczurki z poszczególnych rejonów wykazują pewne różnice morfologiczne, są klasyfikowane w ramach jednego gatunku.

Agama kołnierzasta upodobała sobie tereny suche i półsuche. Dobrze czuje się w prześwietlonych częściach buszu i na sawannach. Prowadzi niemal całkowicie nadrzewny tryb życia. Zdaniem naukowców, ta niezwykła jaszczurka schodzi na ziemię tylko w celu przemieszczenia się na inne drzewo lub zdobycia pożywienia.

Oto najdziwniejsze zwierzęta świata. Sprawdź, jak wyglądają i gdzie występują

To zaskakujące, ale świat przyrody jest tak złożony i różnorodny, że wciąż jeszcze nie możemy uznać, że poznaliśmy go w stu procentach. Na Ziemi żyją stworzenia, o istnieniu których...

Mimo że agama kołnierzasta większość czasu spędza na drzewach, potrafi sprawnie poruszać się po lądzie. To wyjątkowo ruchliwy gatunek, który biega na tylnych odnóżach z uniesionym ogonem.

Agama kołnierzasta: anatomia

Przedstawicieli tego gatunku klasyfikuje się jako duże jaszczurki. Dorosłe osobniki osiągają ok. 85 cm długości, jednak czasami można spotkać okazy o długości przekraczającej 100 cm. W odróżnieniu od niektórych jaszczurek, samice agam kołnierzastych są wyraźnie mniejsze od samców. Różnice widoczne są też w masie zwierząt. Waga dorosłego samca przekracza 850 gramów, podczas gdy dorosłe samice ważą ok. 400 gramów.

Charakterystyczną cechą agamy kołnierzastej jest okazały ogon, który może stanowić nawet 75 proc. długości ciała zwierzęcia. Dość długie są także kończyny zwierzęcia. To sprawia, że te charakterystyczne gady są wyśmienitymi sprinterami i w obliczu zagrożenia mogą ratować się szybką ucieczką.

Ciało jaszczurki pokrywają drobne łuski o gładkiej strukturze. Najczęściej mają kolor pomarańczowy, brązowy lub czarny, ze wszystkimi odcieniami tych barw. Na skórze gada można dostrzec niewielkie, ciemne plamki, najobficiej nagromadzone na grzbiecie.

Kraj fascynującego folkloru, kawowych gór i świń dających szczęście. Papua-Nowa Gwinea oczami Grzegorza Kapli

Na wyspie wojowników świnie są tak wielką wartością, że kobiety karmią je własną piersią, a osoby starsze są tu traktowane są jako cenny „zasób kulturowy” ze względu na swoje do..

Najbardziej charakterystyczną cechą agamy kołnierzastej, która sprawia, że trudno pomylić ją z inną jaszczurką, jest skórny kołnierz. Wyrasta on z boków szyi zwierzęcia i spod żuchwy. Usztywniają go ułożone promieniście włókna chrzęstne. W pozycji złożonej (w której pozostaje przez większość czasu) tworzy fałdy skórne. Rozłożony, przypomina wachlarz o rozpiętości dochodzącej do kilkunastu centymetrów. Element ten jest ubarwiony wieloma kolorami: jasnobrązowym, pomarańczowym i niebieskim. Wyraziste ubarwienie pomaga w odstraszeniu potencjalnych agresorów. Warto jednak wspomnieć, że istnieje teoria na temat innego zastosowania dużego fałdu skórnego. W okresie godowym ma on zwabiać samice.

Agama kołnierzasta: pożywienie

Agama kołnierzasta jest typowym mięsożercą. W jej jadłospisie znajdują się przede wszystkim bezkręgowce: mrówki, termity i larwy motyli. Czasami zdarza się, że ofiarą agamy padają zwierzęta z podtypu kręgowców, jednak mówimy tu o sporadycznych przypadkach. Zdaniem naukowców wynikają one z przypadku, nie z zamierzonego polowania.

Agama kołnierzasta: rozmnażanie

Agama kołnierzasta jest zaliczana do gadów jajorodnych. Okres godowy tych zwierząt rozpoczyna się na przełomie pory suchej i pory deszczowej (październik–listopad). Po kopulacji samica przygotowuje schronienie, w którym będzie mogła złożyć jaja. Mowa o jamie ziemnej, głębokiej na ok. 15 cm, zlokalizowanej w dobrze nasłonecznionym miejscu. Samice składają średnio od 4 do 20 jaj. Zależnie od panujących warunków atmosferycznych, okres inkubacji trwa od 70 do 80 dni. Młode osobniki zaczynają jeść w ciągu dwóch dni od wylęgu. Po czwartym miesiącu życia pojawiają się u nich zachowania terytorialne. Osiągają dojrzałość płciową w wieku ok. 2 lat.

Agama kołnierzasta: ochrona i zagrożenia

Agama kołnierzasta nie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych, przypisano jej status LC, nadawany zwierzętom reprezentującym gatunki najmniejszej troski. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że brakuje aktualnych danych na temat populacji tych gadów. Największym zagrożeniem są dla nich przedłużające się pożary lasów i terenów trawiastych, które znacząco przyczyniają się do wzrostu śmiertelności wśród tych zwierząt.

Agama kołnierzasta: ciekawostki

Agama kołnierzasta jest jedną z najbardziej niezwykłych jaszczurek. Warto więc dowiedzieć się więcej na temat tego fascynującego gatunku.

8 niezwykłych gatunków zwierząt, które są zagrożone wyginięciem

Na świecie żyje wiele milionów gatunków zwierząt. Są jednak stworzenia, które są zagrożone wyginięciem, do tego stopnia, że za kilka lat może ich już nie być.

1. Agamy kołnierzaste wypracowały ciekawy sposób komunikacji. Jaszczurki porozumiewają się ruchami głowy.
2. Agamy kołnierzaste prowadzą przede wszystkim nadrzewny tryb życia. Te niezwykłe jaszczurki spędzają w koronach drzew ok. 90 proc. czasu.
3. Przedstawiciele tego gatunku żywią się głównie bezkręgowcami. Zdarza się jednak, że w toku badań treści żołądkowej tych zwierząt znajdowane są pióra, czaszki małych ssaków i ptaków i skorupki jaj. Istnieje jednak przypuszczenie, że taka zmiana w jadłospisie jest dziełem przypadku. Agamy czasami pożerają kręgowce przy okazji polowania na bezkręgowce.
4. Agamę kołnierzastą można oswoić. Jednak wymaga to sporej cierpliwości i systematycznego przyzwyczajania zwierzęcia do obecności człowieka. Najlepiej robić to, karmiąc jaszczurkę z ręki.
5. Gdy jaszczurka jest atakowana przez innego drapieżnika, przysiada na tylnych nogach i rozpościera skórny kołnierz. Taka pozycja sprawia, że zwierzę wygląda na większe, niż jest w rzeczywistości.
6. Odstraszanie nie jest jedyną bronią agamy kołnierzastej. Zaatakowany gad potrafi boleśnie pokąsać agresora.
7. O ile sezonowe pożary w Australii, występujące na początku pory suchej, stanowią poważne zagrożenie dla wielu zwierząt, to dla agam kołnierzastych ten żywioł jest korzystnym zjawiskiem. W wyniku wypalania niskiej roślinności zwiększa się podaż pokarmu gadów. To pozwala im lepiej przygotować się do sezonu rozrodczego. Warto jednak podkreślić, że w latach, w których pożary przedłużały się, następowało lokalne załamanie populacji tych zwierząt.
8. Płeć młodych osobników jest uzależniona od temperatury. Gdy osiąga wysokie wartości, z jaj wykluwają się samce. Jeżeli panuje niższa temperatura, na świat przychodzą samice.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.