Największe tsunami w historii – 6 kataklizmów na ogromną skalę. Co je spowodowało?

W tym artykule:

1. Tsunami na wschodnim wybrzeżu Japonii, 2011 rok
2. Tsunami w Indonezji, 1883 rok
3. Tsunami na Morzu Południowochińskim, 1782 rok
4. Tsunami w Portugalii, 1755 rok
5. Tsunami w starożytnej Grecji, 1500 rok p.n.e.
6. Tsunami na Oceanie Indyjskim, 2004 rok

Tsunami to jedno z najbardziej niszczycielskich zjawisk. Przemieszczające się z ogromną prędkością potężne fale nie oszczędzają niczego, co napotykają na swojej drodze. Każde tsunami wywołuje ogromne straty materialne, ale nie to jest najgorsze, bo budynki i drogi można odbudować. Większość takich katastrof pochłania masę istnień ludzkich.

Czym właściwie jest to przerażające zjawisko? Mówiąc o tsunami, na myśli trzeba mieć falę oceaniczną, wywołaną innym zjawiskiem noszącym znamiona katastrofy naturalnej: rozpadem lodowców, podwodnym trzęsieniem ziemi lub wybuchem wulkanu. Tsunami może być też następstwem upadku meteorytu lub asteroidy. W miejscu wzbudzenia fala zaczyna rozchodzić się pierścieniowo.

Na otwartym morzu, gdzie nie napotyka żadnych przeszkód naturalnych, wzburzona woda osiąga prędkość dochodzącą do 900 km/godz. W takich warunkach fala tsunami osiąga długość kilkuset kilometrów, ale jaj wysokość to maksymalnie kilkadziesiąt centymetrów. Zjawisko spiętrzenia wody ma miejsce dopiero w obszarach strefy brzegowej. Wówczas fala może osiągnąć kilkadziesiąt metrów lub więcej.

Trzęsienie ziemi na Alasce wywoła tsunami w Japonii? Są ostrzeżenia

Jak wiemy, fale tsunami są związane z ruchami płyt tektonicznych. Ostatnie trzęsienia na Alasce zaniepokoiły Japończyków.

Najwięcej takich zjawisk występuje na wodach Oceanu Spokojnego. Gdzie było największe tsunami na świecie? Przerażający kataklizm miał miejsce w zatoce Lituya, na Alasce. W 1958 roku wystąpiło tam trzęsienie ziemi o sile 8 stopni w skali Richtera. W następstwie tej katastrofy, do wody osunęło się 40 mln metrów sześciennych ziemi, w wyniku czego powstała fala o wysokości 524 metrów! Naukowcy określają takie zjawisko mianem megatsunami. Na szczęście katastrofa miała miejsce w obszarze słabo zaludnionym. Zginęły wówczas tylko dwie osoby. Inne katastrofy pochłonęły znacznie więcej istnień ludzkich.

Tsunami na wschodnim wybrzeżu Japonii, 2011 rok

Jedno z najtragiczniejszych tsunami rozpętało się niedawno, bo w 2011 roku.

• Miejsce: Japonia;
• Przyczyna: trzęsienie ziemi u wybrzeża regionu Tōhoku;
• Liczba ofiar śmiertelnych: 15,9 tys. osób.

11 marca 2011 roku, na wyspie Honsiu matka natura rozpoczęła morderczy spektakl. Ok. godziny 14:46 rozpętało się trzęsienie ziemi, które osiągnęło siłę 9 stopni w skali Richtera. Jeden kataklizm pociągnął za sobą następny. Trwający 6 minut wstrząs wywołał 10-metrową falę tsunami. Najbardziej ucierpiały prefektury Fukushima (gdzie uszkodzeniu uległa elektrownia atomowa), Iwate i Miyagi.

Kataklizm pochłonął 15,9 tys. ludzkich istnień. Ok. 3,8 tys. osób zmarło w następstwie katastrofy, a ok. 2,5 tys. nigdy nie odnaleziono. W 2021 roku 41 tys. poszkodowanych wciąż jeszcze nie mogło wrócić na zniszczone tereny.

Tsunami w Indonezji, 1883 rok

Opowieść o mieście, które zniknęło. Spokój przed falą [REPORTAŻ]

Jin Sato jest burmistrzem miasta, które nie istnieje. 11 marca 2011 r. Minamisanriku, senny port rybacki leżący w północno-wschodniej Japonii, po prostu zniknął. Sato może mówić o ogromny...

Cofamy się w czasie do 1883 roku. 128 lat przed tragedią w Japonii rozpętało się tsunami o jeszcze bardziej niszczycielskiej sile.

• Miejsce: Indonezja;
• Przyczyna: erupcja wulkanu Krakatau;
• Liczba ofiar śmiertelnych: 36 tys. osób.

Erupcja Krakatau jest uznawana za najpotężniejszy wybuch wulkanu w dziejach ludzkości. Podobno przerażający huk, który towarzyszył temu kataklizmowi, był słyszany nawet w Australii.

Pierwsze symptomy zbliżającej się tragedii były odczuwalne już w 1878 roku, kiedy zaczęła wzrastać aktywność sejsmiczna w Obszarze zachodniej Jawy i wschodniej Sumatry. 20 maja 1883 roku krater Perbuwtan zaczął wyrzucać popiół, parę oraz gazy. Zaczęły powstawać nowe aktywne ujścia. 11 sierpnia nastąpiły silne erupcje, które przybrały na mocy 13 dni później. 26 sierpnia rozpoczęła się jedna z największych klęsk żywiołowych w dziejach ludzkości.

Spływy piroklastyczne wywołały falę tsunami o wysokości 40 m. Woda pędząca z prędkością przekraczającą 700 km/godz. doszczętnie zniszczyła wszystkie miejscowości na pobliskim lądzie i obiegła niemal połowę naszej planety. Ten przerażający kataklizm pochłonął życie 36 tys. osób.

Tsunami na Morzu Południowochińskim, 1782 rok

Cofnijmy się w przeszłość o 101 lat. Na temat kolejnego kataklizmu, do dziś zachowało się niewiele informacji.

• Miejsce: południowo-wschodnie wybrzeża Chin;
• Przyczyna: trzęsienie ziemi;
• Liczba ofiar śmiertelnych: prawdopodobnie ponad 40 tys. osób.

To było największe trzęsienie ziemi w historii. Jego skutki odczuwalne były przez 1000 lat. Gdzie do niego doszło?

Naukowcy odnaleźli dowody na największe trzęsienie ziemi, które spowodowało katastrofalne skutki dla ludzkości. Jego magnituda wynosiła 9,5.

Wiadomo, że przyczyną kataklizmu na Morzu Południowochińskim było trzęsienie ziemi. Na samym Tajwanie miało zginąć ponad 40 tys. osób.

Tsunami w Portugalii, 1755 rok

27 lat wcześniej, u wybrzeży Portugalii rozpętała się jeszcze potężniejsza klęska żywiołowa.

• Miejsce: wybrzeża Portugalii;
• Przyczyna: podwodne trzęsienie ziemi;
• Liczba ofiar śmiertelnych: ok. 60 tys. osób.

W listopadzie 1755 roku pod Atlantykiem zatrzęsła się ziemia. Seria silnych wstrząsów niemal doszczętnie zniszczyła Lizbonę. Dzieła zniszczenia dopełniła 6-metrowa fala tsunami. W wyniku tej katastrofy życie straciło ok. 60 tys. osób.

Tsunami w starożytnej Grecji, 1500 rok p.n.e.

Niszczycielskie tsunami nie są stygmatem wyłącznie naszych czasów. Potężne kataklizmy miały miejsce także w odległej przeszłości.

• Miejsce: starożytna Grecja;
• Przyczyna: erupcja podwodnego wulkanu;
• Liczba ofiar śmiertelnych: przynajmniej 100 tys. osób.

Najprawdopodobniej mówimy tu o pierwszym tsunami zarejestrowanym w źródłach pisanych. W 1500 roku p.n.e. miała miejsce erupcja podwodnego wulkanu, który znajduje się w miejscu dzisiejszej wyspy Tera. Na podstawie wyników badań geologicznych naukowcy określili wysokość fali tsunami na 15 metrów. Niszczycielska woda najprawdopodobniej dotarła nie tylko do okolicznych wysp, ale i do kontynentalnej części Grecji. Archeolodzy są zdania, że katastrofa pochłonęła minimum 100 tys. istnień ludzkich i położyła kres całej cywilizacji minojskiej.

Tsunami na Oceanie Indyjskim, 2004 rok

Najtragiczniejsze tsunami w historii rozpętało się na naszych oczach. Mordercza fala pojawiła się w 2004 roku, na wodach Oceanu Indyjskiego.

• Miejsce: Ocean Indyjski;
• Przyczyna: podwodne trzęsienie ziemi;
• Liczba ofiar śmiertelnych: ok. 226 tys. osób.

26 grudnia 2004 roku, niedaleko wybrzeży Sumatry rozpętało się trwające 10 minut trzęsienie ziemi. Wstrząsy osiągnęły siłę przekraczającą 9 stopni w skali Richtera. Będące ich następstwem fale (o wysokości ok. 30 metrów) w pierwszej kolejności osiągnęły wybrzeże Sumatry. Następnie dotarły do Tajlandii i Sri Lanki. Kolejne fale uderzyły w południowo-wschodnie wybrzeże Indii. Niszczycielska woda sięgnęła nawet wybrzeża Somalii.

Najwięcej osób, bo aż 166 tysięcy, zginęło w Indonezji. W pozostałych miejscach dotkniętych katastrofą zginęło ok. 60 tys. osób. W sumie zabójcze tsunami pochłonęło 226 tys. istnień.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.