Słowianie i zagadka ich pochodzenia. Czy badania genetyczne rozwiązały odwieczną tajemnicę?
O tym, skąd wywodzą się Słowianie naukowcy i pasjonaci historii dyskutują od dziesiątków lat. W tym roku opublikowano wyniki badań genetycznych, które ukazały to zagadnienie w nowym świetle. Czy postawiły kropkę nad i? O tym rozmawiamy w kolejnym odcinku naszego podcastu.
W tym artykule:
- Ekspert wyjaśnia, co wiemy o początkach Słowian na podstawie badań DNA
- Koncepcji pochodzenia Słowian jest wiele, w Polsce dominują dwie
To temat wzbudzający kontrowersje, burzliwe dyskusje, a nawet rozłamy w środowisku naukowym. Skąd pochodzą Słowianie i kiedy pojawili się na terenach obecnej Polski? To pytanie równie elektryzujące, jak to dotyczące sposobu wzniesienia piramid egipskich i ich przeznaczenia.
Ekspert wyjaśnia, co wiemy o początkach Słowian na podstawie badań DNA
Gościem naszego kolejnego podcastu jest dr Dariusz Błaszczyk. To ekspert zajmujący się archeologią i historią wczesnego średniowiecza Polski i Europy, w tym okresem wikińskim. Na potrzeby swojej pracy korzysta z badań izotopowych i genetycznych. Dr Błaszczyk studiował historię i archeologię na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie pracuje na Wydziale Archeologii w Katedrze Archeologii Średniowieczna i Czasów Nowożytnych na Uniwersytecie Warszawskim.
Naukowiec odniósł się do badań biologów, archeologów i historyków tworzących interdyscyplinarny zespół działający pod kierownictwem prof. Marka Figlerowicza w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. – One (badania genetyczne – przyp. red.] przyniosły ciekawe wyniki, ponieważ to jest kilkaset zbadanych próbek z okresu rzymskiego, głównie [szczątków społeczności – przyp. red.] wielbarskiej, ale też z okresu średniowiecza – powiedział archeolog.
Archeolog zwrócił uwagę, że interpretacja wyników tych badań jest trudna. Dodatkowo przy pobieraniu próbek z kości pierwszych Słowian jest poważny problem: praktykowali bowiem ciałopalenie. Oznacza to, że materiał genetyczny zachowuje się bardzo słabo. – My jesteśmy dopiero na początku przygody z badaniami DNA [Słowian – przyp. red.]. Już one dużo wnoszą. Natomiast są kolejne granty, które są realizowane – podkreślił dr Błaszczyk.
Koncepcji pochodzenia Słowian jest wiele, w Polsce dominują dwie
W Polsce najczęstsze są dwie koncepcje wyjaśniające pochodzenie Słowian. Pierwsza z nich, tzw. autochtoniczna zakłada, że społeczność ta zamieszkiwała obszary nad Wisłą i Odrą zdecydowanie przed okresem wędrówek ludów. Niektórzy twierdzili wręcz, że Protosłowianie żyli nad Wisłą już w okresie neolitu. Według zwolenników drugiej koncepcji (allochtonicznej) Słowianie pojawili się na naszych terenach z dzisiejszej Ukrainy i Białorusi dopiero po połowie I tysiąclecia.
– Koncepcji powstawania Słowian było wiele już w średniowieczu. Na przykład dla ówczesnych mieszkańców Europy żyjących w świecie chrześcijańskim nie było wątpliwości, że Słowianie pochodzą od biblijnego Jafeta – zwrócił uwagę ekspert. Według innej popularnej wówczas koncepcji Słowianie mieli pochodzić z Panonii, czyli dzisiejszych Węgier. Wskazywano też nawet na Bałkany. A do jakiej wersji skłania się dr Błaszczyk? Posłuchajcie podcastu i przekonajcie się sami!
Cała rozmowa do wysłuchania w playerze na górze strony. Odcinki naszych wideopodcastów są również dostępne na kanałach National Geographic Polska na YouTube i na Spotify.
Nasz ekspert
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.