Niezwykła faraonka Egiptu. Wszystkie zagadki królowej Hatszepsut i jej świątyni

W tym artykule:

1. Królowych było wiele, kobiet faraonów – nie
2. Świątynia grobowa Hatszepsut – a gdzie mumia?
3. „Ra egipskim bogiem słońca, rekonstrukcja trwa bez końca”

Kim była Hatszepsut? Jak to możliwe, że przejęła władzę w Egipcie? Kto i w jaki sposób wzniósł jej wspaniała świątynię grobową w Tebach? Jak wyglądają realia pracy archeologów – na te i wiele innych pytań odpowiada w nowym podcaście dr Anastasiia Stupko-Lubczynska.

Ekspertka jest pracownikiem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i jednocześnie zastępcą kierownika Polsko-Egipskiej Ekspedycji Archeologiczno-Konserwatorskiej w Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari.

Królowych było wiele, kobiet faraonów – nie

– Kobiet, które przyjęły tytulaturę królewską i które zostały faraonem było bardzo mało, Hatszepsut było jedną z takich osób – mówi dr Stupko-Lubczynska. Kobiet faraonów było zaledwie kilka.

Wiemy, że ta wyjątkowa postać pochodziła z rodu królewskiego i była wychowywana na żonę władcy. Żyła około 3500 lat temu, jeszcze przed czasami Tutanchamona. Hatszepsut jako księżniczka poślubiła przyrodniego brata. Jej mężem był Totmes II. Gdy umarł, została regentką, co oznacza, że sprawowała władzę w imieniu syna swoje męża, Totmesa III. Jej pasierb był po prostu za młody, by samodzielnie przejąć stery państwa.

Świątynia grobowa Hatszepsut – a gdzie mumia?

Egiptolog wyjaśnia, dlaczego w Deir el-Bahari nigdy nie złożono ciała Hatszepsut, mimo że zlokalizowaną tam świątynię określa się „świątynią grobową”. I jaki jest związek tej świątyni ze słynną Doliną Królów.

Dr Stupko-Lubczynska spędziła mnóstwo czasu w świątyni. Przerysowywała starożytne płaskorzeźby, a następnie je analizowała. Co wynika z tych badań? I dlaczego wiele z tych wniosków było możliwe tylko dzięki temu, że dokumentowała płaskorzeźby w sposób manualny, a nie cyfrowy? – odpowiedź na to pytanie znajdziecie też w podcaście. Za artykuł na ten temat nagrodziło ją prestiżowe czasopismo „Antiquity”. Dotyczył organizacji pracy starożytnych egipskich artystów, którzy wykonali reliefy ścienne w kaplicy Hatszepsut w Deir el-Bahari.

Ostatni faraon Egiptu. Kto nim był? To skomplikowane

Cywilizacja faraońska istniała przez 3 tysiące lat. Jednak przestała istnieć na przełomie er, czyli 2 tysiące lat temu. Wówczas rządził ostatni faraon. Kto nim był? Sprawa nie jest taka ...

„Ra egipskim bogiem słońca, rekonstrukcja trwa bez końca”

Od 1961 misja polsko-egipska rekonstruuje świątynię Hatszepsut. Ale prace w tym miejscu trwały już ponad 100 lat temu. Sama budowa tego świętego przybytku trwała zaledwie 15 lat. Dlaczego praca współczesnych rekonstruktorów zabiera tyle czasu?

– To wymaga poskładania (ścian świątyni – przyp. red.) z pozostałości bloków dekorowanych, przypasowania ich do odpowiedniego miejsca, gdy nie ma 80% ściany – opisuje badaczka. Praca ta wymaga wertowania literatury w poszukiwaniu analogii. Co to oznacza? Czasem wśród gruzów znajdują się tylko niewielkie fragmenty scen.

Pomocne są zatem podobne, znane i kompletne przedstawienia z innych świątyń, by dokonać ich rekonstrukcji. Należy też pamiętać, że w pierwszych stuleciach naszej ery w miejscu świątyni koptyjscy mnisi wznieśli swój klasztor (stąd nazwa Deir el-Bahari – klasztor północny). Wówczas świątynia poważnie ucierpiała. To poważnie utrudnia jej odbudowę.

Cała rozmowa do wysłuchania w playerze na górze strony. Odcinki naszych wideopodcastów są również dostępne na kanałach National Geographic Polska na YouTube i na Spotify. Specjalne wydanie National Geographic „Atlas starożytnego Egiptu” można zakupić w salonach prasowych i w sklepie kultowy.pl.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.