Połowie przypadków demencji można zapobiec. Zidentyfikowano 14 czynników ryzyka zespołu otępiennego

W tym artykule:

1. Nowe czynniki ryzyka demencji
2. Co powoduje zespół otępienny?
3. Jak zapobiegać demencji?

Żyjemy coraz dłużej. Jednak dodatkowe lata życia, które zyskujemy, wiążą się z ryzykiem pojawiania się schorzeń charakterystycznych dla późnego wieku. Jednym z nich jest demencja, zwana też zespołem otępiennym.

Demencja dotyka głównie ludzi po 65. roku życia, częściej kobiety niż mężczyzn. Szacuje się, że do 2050 roku liczba osób z demencją potroi się. W połowie XXI wieku na świecie będzie żyło 153 mln ludzi zmagających się z utratą funkcji poznawczych.

Tradycyjnie pojawienie się demencji wiązano z wiekiem oraz czynnikami genetycznymi. To oznaczało, że przypadłość uważano za w dużym stopniu niezależną od naszego trybu życia. Jednak to się zmienia. W dużym raporcie opublikowanym właśnie w czasopiśmie „Lancet” naukowcy wymieniają aż 14 czynników ryzyka demencji, na które mamy wpływ. Odpowiadają one za prawie 50 proc. przypadków demencji na świecie.

Nowe czynniki ryzyka demencji

Raport został przygotowany przez 27 ekspertów zajmujących się zespołem otępiennym. Wnioski z niego są optymistyczne. Naukowcy twierdzą, że już w młodym wieku pojawiają się czynniki ryzyka demencji, których możemy uniknąć. Dowodzą, że nie jesteśmy skazani na demencję, co więcej – nigdy nie jest za wcześnie ani za późno, by spróbować zmniejszyć niebezpieczeństwo zapadnięcia na zespół otępienny.

Poprzednią listę czynników ryzyka zespół ekspertów „Lancetu” przygotował w 2020 r. Wówczas znajdowało się na niej 12 pozycji, odpowiadających za 36 proc. przypadków demencji na świecie. W tym roku zostały do niej dodane dwie kolejne. Są to wysoki poziom cholesterolu w średnim wieku – powoduje 7 proc. wszystkich przypadków zespołu otępiennego – oraz nieleczona utrata wzroku w późnym wieku (2 proc.).

Co powoduje zespół otępienny?

Jak wygląda cała lista? Eksperci podzielili ją na grupy związane z wiekiem. Do każdego czynnika przypisali liczbę oznaczającą procent przypadków demencji, za które odpowiada.

Wczesne lata życia:

• niski poziom edukacji (5 proc.)

Średni wiek:

• utrata słuchu (7 proc.)
• wysoki poziom cholesterolu LDL (7 proc.)
• depresja (3 proc.)
• urazy mózgu (3 proc.)
• nieaktywność fizyczna (2 proc.)
• cukrzyca (2 proc.)
• palenie papierosów (2 proc.)
• nadciśnienie (2 proc.)
• nadmierne spożycie alkoholu (1 proc.)
• otyłość (1 proc.)

Starszy wiek:

• samotność, izolacja społeczna (5 proc.)
• zanieczyszczenie powietrza (3 proc.)
• utrata wzroku (2 proc.)

Graj i śpiewaj, twój mózg to lubi. Na starość będzie lepiej działał

Granie na pianinie czy też aktywne uczestnictwo w chórze to doskonałe sposoby na to, aby mózg lepiej funkcjonował w późniejszym wieku. Naukowcy dowodzą, że muzyka odmładza naszą głowę.

Jak zapobiegać demencji?

„Nasze ustalenia dają nadzieję” – napisali autorzy raportu. „Potencjał zapobiegania [demencji – przyp.red] jest duży i ogólnie rzecz biorąc, teoretycznie prawie połowie przypadków można by zapobiec poprzez wyeliminowanie tych 14 czynników ryzyka” – dodali.

Eksperci przygotowali również rekomendacje. Podpowiadają one, na co powinniśmy zwrócić uwagę, jeśli chcemy zminimalizować ryzyko demencji. – Zdrowy tryb życia obejmuje wysiłek fizyczny, rzucenie palenia, unikanie alkoholu, ale również aktywność poznawczą w średnim wieku wykraczającą poza formalną edukację – powiedziała „Guardianowi” prof. Gill Livingston, główna autorka raportu. – To wszystko może nie tylko zmniejszyć ryzyko pojawienia się demencji, ale także opóźnić wystąpienie jej objawów.

Inne zalecenia obejmują upowszechnienie korzystania z aparatów słuchowych, regularne badanie poziomu cholesterolu oraz wzroku. Co oznacza, że poza zmianami w trybie życia, jakie możemy wprowadzić indywidualnie, ważne jest również zajęcie się czynnikami ryzyka demencji na poziomie publicznych systemów służby zdrowia.

Źródła: Lancet, Guardian

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com