Oto ryba, która ma nogi takie jak krab. Służą jej one nie tylko do chodzenia

1. Język w nogach
2. Tylko jeden aminokwas
3. Wyjątkowe zmysły zwierząt

Kurki – morskie ryby prowadzące przydenny tryb życia – to niezwykłe zwierzęta morskie. Mają ciało jak ryby, skrzydła jak ptaki i nogi niczym kraby. Te ostatnie to sześć przydatków, po trzy na każdą stronę ciała. Stanowią one przedłużenie płetw piersiowych i pozwalają rybom aktywnie przemieszczać się po dnie. Tak jak u zwierząt lądowych, dzięki swoim nogom kurki biegają, kopią w piasku i znajdują zdobycz, której resztkami pożywiają się również inne ryby.

Jednak między „nogami” tych ryb a kończynami zwierząt młodszych ewolucyjnie istnieją zasadnicze różnice. I to niekoniecznie na korzyść tych ostatnich. Służące do poruszania się wypustki kurków spełniają jeszcze jedną, zaskakującą funkcję. To również organy czuciowe, dzięki którym kurki mogą smakować podłoże. W ten sposób łatwiej im znajdować pokarm. Odkrył to – i opisał w czasopiśmie naukowym „Current Biology” – zespół biologów z Harvardu i Stanforda.

Język w nogach

– Tej rybie wyrosły nogi dzięki genom, które przyczyniają się do rozwoju naszych kończyn. Następnie jednak nogi te zostały przystosowane do znajdowania zdobyczy. Brały w tym udział te same geny, dzięki którym nasz język jest organem zmysłu smaku – mówi Nicholas Bellono z Harvardu.

Pomysłodawcą badań był Corey Allard, biolog komórkowy pracujący w laboratorium Bellono. W 2019 r., podczas odwiedzin w ośrodku Marine Biological Laboratory, Allardowi pokazano hodowane przez tamtejszych naukowców kurki. – Pokazali je nam, ponieważ wiedzieli, że lubimy dziwaczne zwierzęta – wspomina biolog. Zawodowo Allard interesuje się zmysłami morskich stworzeń takich jak meduzy, ośmiornice i ślimaki.

Przypadkowa obserwacja kurków skłoniła Allarda to przyjrzenia się tym zwierzętom bliżej. Pierwszym etapem badań było potwierdzenie, że nogi tych ryb faktycznie służą jako narząd zmysłów. Naukowcy podejrzewali to już wcześniej. Jednak dotychczas tego nie udowodniono.

Tylko jeden aminokwas

W eksperymentach wzięły udział kurki należące do gatunku Prionotus carolinus. Naukowcy umieszczali je w akwariach z piaskiem i morską wodą. W piasku zostały zagrzebane małże, kapsułki zawierające wyciąg z małży albo kapsułki tylko z morską wodą. Kurki doskonale radziły sobie z wykopywaniem dwóch pierwszych przedmiotów, podczas gdy trzeciego nie ruszały.

Nie musiały przy tym w ogóle widzieć tego, czego szukały. Badacze wyciągnęli stąd wniosek, że ryby te reagują na bodźce mechaniczne i chemiczne.

Potwierdziły to kolejne eksperymenty. Nerwy w nogach kurków uaktywniały się, gdy w pobliżu znajdowały się różnego rodzaju substancje pokarmowe. Zmysły znajdujące się w nogach kurków okazały się tak wyostrzone, że ryby reagowały nawet na obecność pojedynczych aminokwasów. Co łatwo przewidzieć, im głębiej w piasku został zagrzebany rybi smakołyk, tym większy zwierzę miało problem z jego wykryciem.

Wyjątkowe zmysły zwierząt

Naukowcy odkryli również, że nogi kurków pokryte są małymi wzgórkami. Takimi samymi, jakie znajdują się na naszych językach. Zawierają one receptory smaku. Zdaniem badaczy możliwe jest, że pozwalają one rybom nie tylko smakować, ale również odpowiadają za zmysł dotyku.

Według Allard badania pozwalają naukowcom prześledzić, jak ewoluują nowe części ciała i nowe organy zmysłowe zwierząt. A także, jak ich mózgi przystosowują się do tych zmian. – Te szalone, małe, dziwne rybki mają nam wiele do powiedzenia – wyjaśniał „Guardianowi” Allard. – Prawdopodobnie nie moglibyśmy się nauczyć tego samego od bardziej konwencjonalnego organizmu badawczego, takiego jak mysz – dodał biolog.

Źródła: Current Biology, EurekAlert, Guardian.

Nasza autorka

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Autorka powieści z gatunku fantastyki naukowej, ostatnio wydała „Płomień” i „Wściek”. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com