Na batonikach i czipsach powinny być ostrzeżenia jak na papierosach? Tak uważa znany naukowiec

W tym artykule:

1. Szkodliwe produkty UPF
2. Co to jest żywność ultraprzetworzona?
3. Nowe sposoby ostrzegania przez UPF

Wizyta w sklepie przyszłości. W trudno dostępnym miejscu, niewidocznym na pierwszy rzut oka, znajdują się produkty uznawane za szkodliwe dla ludzkiego zdrowia. Obok papierosów stoją słodycze, gazowane napoje i czipsy. Na wszystkich opakowaniach znajdują się groźnie wyglądające ostrzeżenia. Informują potencjalnych konsumentów o zwiększonym ryzyku zapadnięcia na śmiertelnie niebezpieczne choroby.

Czy tak będzie? Gdybyśmy organizowali rzeczywistość zgodnie z wiedzą naukową, wówczas istnieje na to spora szansa. Żywność ultraprzetworzona (ang. ultra-processed food, UPF) z każdym rokiem jest coraz gorzej oceniana przez naukowców. I dlatego właśnie prof. Carlos Monteiro – dietetyk, który wymyślił pojęcie UPF – postuluje, by takie produkty zostały oznaczone równie wyraźnie i jednoznacznie jak papierosy.

Szkodliwe produkty UPF

Dlaczego? Odpowiedź przynosi choćby szeroko zakrojona analiza, której wyniki opublikowano w lutym 2024 roku w czasopiśmie „BMJ”. Był to przegląd uwzględniający 45 metaanaliz i w sumie obejmujący 10 mln ludzi. Opracowali go eksperci z czołowych instytucji naukowych Stanów Zjednoczonych, Francji i Australii.

Wyniki okazały się alarmujące. Spożywanie żywności ultraprzetworzonej powiązano aż z 32 negatywnymi konsekwencjami dla zdrowia. Na tej liście znalazło się powiększone ryzyko zapadnięcia na choroby serca, nowotwory różnego rodzaju, cukrzycę typu II. Produkty UPF powiązano także z pogarszaniem się zdrowia psychicznego i gorszym snem. Oraz ogólnie ze zwiększonym ryzykiem śmierci z różnych przyczyn. Rosnąca popularność UPF napędza również globalną epidemię otyłości.

Co gorsza, spożycie UPF stale rośnie. I to na całym świecie. W lutym „Guradian” podawał, że w krajach wysokorozwiniętych – takich jak USA czy Wielka Brytania – żywność ultraprzetworzona stanowi już połowę codziennych posiłków. Dla młodych ludzi pochodzących z biedniejszych regionów udział UPF w diecie sięga nawet 80 proc.

Co to jest żywność ultraprzetworzona?

Pod tym pojęciem kryją się produkty, które znajdziemy na każdej sklepowej półce. Są to m.in.:

• słone pakowane przekąski typu paluszki, krakersy, czipsy,
• słodycze takie jak cukierki czy batoniki, ale także słodkie płatki śniadaniowe,
• gotowe pakowane posiłki, pizza, hot-dogi, zupy błyskawiczne,
• słodkie gazowane napoje i napoje energetyczne.

Wszystkie te produkty mają dużo soli i cukru, barwników, sztucznych dodatków oraz wzmacniaczy smaku. Ich przygotowanie wymagało złożonej przemysłowej obróbki podstawowych składników.

15 lat temu prof. Monteiro wraz ze współpracownikami opracował skalę klasyfikacji żywności Nova. System ten uwzględniał nie tylko skład żywności, ale i sposób jej przygotowania. I właśnie w skali Nova po raz pierwszy pojawiło się pojęcie żywność ultraprzetworzona. Obok żywności nieprzetworzonej lub przetworzonej w niewielkim stopniu, składników kulinarnych i żywności przetworzonej.

Co jeść, by żyć jak najdłużej? Naukowcy przedstawiają nowy przepis na dietę długowieczności

To, co kładziemy na talerzu, ma wpływ na jakość i długość naszego życia. Jak duży jest ten wpływ? Naukowcy są zdania, że kontrolując dietę, możemy znacznie przedłużyć sobie życie...

Nowe sposoby ostrzegania przez UPF

Prof. Monteiro uważa, że dotychczasowe metody informowania społeczeństw o szkodliwości UPF nie są już wystarczające. – Aby ograniczyć niebezpieczeństwa związane z UPF, potrzebne są kampanie na rzecz zdrowia publicznego podobne do antytytoniowych – powiedział naukowiec „Guardianowi”. – Reklamy UPF powinny zostać zakazane lub mocno ograniczone. Ponadto należy wprowadzić ostrzeżenia na przodzie opakowań podobne do tych umieszczanych na paczkach papierosów – dodał.

Dietetyk wysuwa też inne postulaty. – Należy zakazać sprzedaży UPF w szkołach i placówkach służby zdrowia oraz wysoko opodatkować żywność ultraprzetworzoną. Wygenerowane dochody powinny być przeznaczane na dotowanie świeżej żywności – uważa Monteiro. Jak podaje „Guardian”, wszystkie te pomysły naukowiec przedstawi na konferencji International Congress on Obesity, która odbywa się właśnie w São Paulo.

Źródło: Guardian, BMJ.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com