Małpy weszły w epokę kamienia łupanego? Brazylijskie kapucynki korzystają z narzędzi

Na brazylijskiej sawannie odkryto najstarsze kamienne narzędzia poza Afryką, których nie stworzył człowiek. Chodzi o dzierżone przez głodne małpy kapucynki wiekowe kamienne młotki i kowadełka.

Skały pokazują, że przez co najmniej 700 lat kapucynki brodate (Sapajus libidinosus) z brazylijskiego Parku Narodowego Serra da Capivara rozbijały świeże orzechy nerkowca, by pozbyć się nieapetycznych łupin. Znalezisko potwierdza istotę tego zachowania u współczesnych małp kapucynek z tego obszaru – wydają się korzystać z tej techniki od setek pokoleń. To ważny szczegół w historii używania narzędzi wśród zwierząt należących do naczelnych.

- Archeologia pomaga zmieniać nasze spojrzenie na człowieka, pokazując różnorodność naszej przeszłości i możliwe, że to samo tyczy się zwierząt naczelnych – pisze współautor badania Michael Haslam, szef grupy badawczej z Uniwersytetu Oksfordzkiego Primate Archeology.

Jak zostać użytkownikiem kamiennych narzędzi?

Odkrycie narzędzi, opisane w poniedziałek w Current Biology, pomoże również naukowcom zrozumieć zaskakująco luźną dystrybucję obsługi narzędzi wśród naczelnych. Poza człowiekiem, jedynie garstka naczelnych używa ręcznych narzędzi – w tym szympansy, kapucynki brodate i makaki krabożerne - a naukowcy jeszcze nie zidentyfikowali dlaczego akurat te a nie inne gatunki zaczęły korzystać z narzędzi.

- By zrozumieć początki technologii, warto przyjrzeć się wszystkim używającym kamienie naczelnym, znaleźć cechy wspólne i pojąć, co jest potrzebne, by zacząć posługiwać się kamieniem – twierdzi Lydia Luncz, prymatolog należąca do grupy badawczej Primate Archeology na Uniwersytecie Oksfordzkim.

Naukowcy podejmują się teraz ogromnego zadania. Serra da Capivara jest zaledwie drugim znanym miejscem używania prastarych, niewytworzonych przez człowieka narzędzi z kamienia, nie licząc trzech miejsc aktywności szympansów w Wybrzeżu Kości Słoniowej liczących 1300 – 4300 lat. W rzeczywistości naukowcy potwierdzili, że brazylijskie kapucynki brodate naturalnie używały kamiennych narzędzi dopiero w 2004 roku, pomimo znanych od wieków opowieści i bajek ludowych.

Według nowych doniesień takie zachowanie jest nie tylko naturalne. Ono jest głęboko zakorzenione.

Archeologia małpich narzędzi

Kiedy Haslam i jego zespół archeologów i prymatologów z mozołem przekopali 35 metrów kwadratowych podłoża sawanny, na głębokości 82 centymetrów pod powierzchnią ziemi znaleźli 69 narzędzi z kamienia.

Narzędzia – zniszczone młotki cztery razy większe od średniej wielkości miejscowego kamienia oraz podziurawione kowadła czterokrotnie większe od młotków – pasowały kształtem do narzędzi współczesnych kapucynek. Testy chemiczne wykazały, że młodsze narzędzia nadal noszą ślady łupin nerkowców, co mocno wskazuje na używanie narzędzi przez głodne kapucynki.

Co więcej, w pobliżu narzędzi badacze nie znaleźli żadnych śladów obecności rdzennych mieszkańców czy kolonizatorów – co jest dosyć zaskakującym odkryciem, ponieważ Serra da Capivara jest miejscem wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO i jednym z najważniejszych związanych z człowiekiem stanowisk archeologicznych w Brazylii. Z pewnością kapucynki nie interesowały się jednak Europejczykami: niektóre z najstarszych narzędzi datowane są na rok 1266 n.e., czyli ponad 200 lat przed przybyciem do Ameryki Krzysztofa Kolumba.

- Wiele osób sugerowało, że używanie narzędzi było czynnością nabytą przez kapucynki, ponieważ polowano na nie i wypuszczano, miały więc kontakt z człowiekiem – opowiada współautor badania Eduardo Ottoni – prymatolog badający kapucynki na Uniwersytecie São Paolo. – [Teraz] możemy być pewni, że przynajmniej nie nauczyły się tego od Europejczyków.

Tekst: Michael Greshko

Źródło: National Geographic News, pełna wersja artykułu znajduje się tutaj.

Człowiek kontra ośmiotysięcznik. Zobacz co powiedział Andrzej Bargiel, Człowiek Roku National Geographic, podczas Gali Travelerów w Warszawie!

1 z 1

Małpie narzędzia

Wydobycie liczących 700 lat narzędzi do otwierania orzechów nerkowca jest dopiero drugim przypadkiem używania przez naczelne dawnych narzędzi z kamienia na świecie.

Fot. TIAGO FALÓTICO