Jak leczyć to, co nieuleczalne. Co wiemy dziś o AIDS?

AIDS był nieznany aż do wczesnych lat osiemdziesiątych XX wieku, kiedy to lekarze w Stanach Zjednoczonych zauważyli grupy pacjentów cierpiących na bardzo nietypowe choroby, które na początku pojawiły się w środowisku homoseksualistów w Nowym Jorku i Kalifornii. Wśród tych przypadłości był mięsak Kaposiego, rzadki rak skóry oraz rodzaj infekcji płuc przenoszonej przez ptaki.

Wkrótce podobne przypadki pojawiły się u osób przyjmujących narkotyki drogą dożylną i odbiorców transfuzji krwi. W roku 1982 choroba zyskała nazwę - zespół nabytego niedoboru odporności. Od tego czasu AIDS pochłonął około 39 milionów istnień ludzkich na całym świecie, przyczyniając się do osierocenia 12 milionów dzieci w samej Afryce.

AIDS jest wywoływany przez wirusa, który rozprzestrzenia się w wyniku bezpośredniego kontaktu z zakażonymi płynami ustrojowymi. Powoduje niedobór odporności, atakując rodzaj białych krwinek, które pomagają zwalczać infekcje. Skutkuje to różnymi chorobami, a nie tylko jedną przypadłością, więc AIDS określa się jako zespół. Nazwa samego wirusa to HIV (wirus ludzkiego niedoboru odporności).

Główną drogą zakażenia wirusem HIV są stosunki seksualne bez zabezpieczenia. Wirus atakuje białe krwinki znane jako limfocyty CD4. Replikuje się wewnątrz komórki, aby w końcu wybuchnąć i zalać ciało miliardami swoich kopii. Układ odpornościowy mobilizuje się do działania i rozpoczyna się otwarta wojna organizmu i wirusów. W ferworze walki miliardy limfocytów CD4 mogą zostać zniszczone w ciągu jednego dnia. Ich liczba spada, układ odpornościowy zaczyna się osłabiać i pojawiają się tzw. zakażenia oportunistyczne, na przykład prątkami gruźlicy.

Pochodzenie od małp człekokształtnych

Uważa się że, AIDS pochodzi z Afryki, gdzie małpy zwierzokształtne i człekokształtne są nosicielami wirusa podobnego do HIV, zwanego SIV (małpiego wirusa niedoboru odporności). Zdaniem naukowców choroba po raz pierwszy przeniosła się na ludzi z dzikich szympansów w Afryce Środkowej.

Jak przekroczyła barierę gatunkową? To nadal pozostaje zagadką. Wiodąca teoria głosi, że AIDS zaatakował najpierw osoby, które polowały na zainfekowane szympansy i je zjadały. W oparciu o szacunki czasu potrzebnego na ewolucję różnych szczepów HIV, naukowcy zakładają, że wirus mógł się pojawić u ludzi już około 1930 roku.

Obecnie nie ma kraju, na którym pandemia AIDS nie odcisnęłaby swojego piętna. Szacowano, że w 2013 roku 35 mln osób miało HIV / AIDS. Prawie dwa miliony z nich zmarły.

Regionem najbardziej zdewastowanym przez chorobę jest Afryka Subsaharyjska. To tam rozpoznaje się dwie trzecie światowych przypadków HIV i dochodzi do prawie 75 procent zgonów z powodu AIDS. Odnotowywane są różne wskaźniki zachorowalności, ale najbardziej dotknięte są kraje na południu Afryki. Ocenia się, że w Republice Południowej Afryki 29 procent kobiet w ciąży ma HIV. Odsetek zakażeń wśród dorosłych w Zimbabwe przekracza 20 procent, podczas gdy w Suazi jedna trzecia jest nosicielami wirusa HIV. Ubóstwo, nieodpowiednia opieka zdrowotna i niedostatki w edukacji oraz rozwiązłość seksualna to najczęściej podawane przyczyny koszmaru AIDS w Afryce.

Leczenie choroby nieuleczalnej

Wysiłki mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się AIDS skupiają się na edukacji seksualnej i stosowaniu prezerwatyw. Inne środki, takie jak obrzezanie mężczyzn, mogą również pomóc w ograniczeniu ryzyka infekcji przenoszonych drogą płciową.

AIDS nie jest wyleczalny, ale istnieją sposoby walki z jego postępem. Leki przeciwwirusowe ograniczają namnażanie się wirusa HIV w organizmie. Muszą być stosowane w połączeniu, ponieważ wirus łatwo ulega mutacji, tworząc nowe, często oporne na leczenie szczepy. Taka forma terapii jest jednak droga i wciąż niedostępna dla milionów ludzi w krajach rozwijających się.

Nadzieja pokładana jest w szczepionce przeciwko AIDS, która w przyszłości mogłaby zapobiec zakażeniom HIV. Naukowcy pracują obecnie nad ponad 30 potencjalnymi szczepionkami.