1/2009

Ułan Bator wita mnie przyjemnym, rześkim powietrzem z pobliskich gór. Pierwsze zetknięcie z mongolskimi taksówkarzami to test na umiejętność targowania się bez znajomości języka. Tu lingua franca staje się rosyjski. Taksówki na szczęście są tanie. Koszt przejazdu w obrębie miasta zazwyczaj nie przekracza 3–4 dolarów. Ląduję z towarzyszami w guesthousie blisko centrum, w podłej dzielnicy otoczonej jurtowymi slumsami Po śniadaniu i krótkim odpoczynku, nie tracąc czasu, biegnę do pobliskiego Gandanu, największego w Mongolii buddyjskiego kompleksu klasztornego z początków XIX w., aby wysłuchać choć końcówki porannych modlitw. Przy wejściu ciągną się sklepiki z buddyjskimi dewocjonaliami i pamiątkami. Przez chwilę przeglądam modlitewniki w języku tybetańskim, po czym wkraczam między mnichów, w świat ich modlitwy i medytacji. Kiedyś Gandan był mongolskim centrum nauczania buddyzmu, lecz w latach 30. XX w. podzielił los innych świątyń tego wyznania. Komunistyczny rząd zakazał praktyk religijnych, bezwzględnie rozprawiając się z mnichami. Niemal wszyscy zostali albo zamordowani, albo zamknięci w więzieniach, albo wywiezieni na Sybir. Nielicznych, których ominęły represje, rozproszono po Mongolii. Choć z czasem w klasztorze przywrócono odprawianie nabożeństw, buddyzm (i działalność Gandanu) odrodził się dopiero po 1990 r. wraz z upadkiem komunizmu. Teraz atmosfera skupienia miesza się tu ze śmiechem chłopców z klasztornej szkoły. Porannemu czytaniu świętych ksiąg towarzyszy bicie w gongi i dźwięki trąb. Mnisi rytmicznie recytują kolejne wersety i popijają herbatę. Dym kadzideł i rytm głosów nadają temu miejscu atmosferę zjawiskową. Nowoczesność wkracza jednak do świątyni przez małe szczeliny codzienności: obserwuję, jak nagle młody mnich w trakcie modlitwy wyciąga telefon komórkowy i szybko coś przezeń ustala.