National Geographic 4/24
Fascynujące grzyby
Na wstępie
Kiedy w 1969 r. amerykański botanik Robert Whittaker zaproponował podział ziemskich organizmów na pięć królestw i oddzielenie grzybów od roślin, zmieniło się naukowe myślenie o tej grupie organizmów. Whittaker miał mocne argumenty. Powoływał się na fakt, że grzyby nie przeprowadzają fotosyntezy, tylko wchłaniają substancje odżywcze. Podczas gdy ściany komórek roślinnych powstają z celulozy, grzyby budują swoje z chityny – tej samej, która tworzy zewnętrzne szkielety stawonogów.
Znamy ok. 5 mln gatunków grzybów, choć lepiej zidentyfikowaliśmy zaledwie ok. 150 tys. Mimo że królestwo fungi wciąż stawia przed badaczami mnóstwo pytań, nie ma wątpliwości, że grzyby pełnią na naszej planecie fundamentalną ekologiczną rolę: rozkładają materię organiczną. My zaś zawdzięczamy im m.in. chleb i piwo. Są też wykorzystywane do produkcji antybiotyków i innych substancji chemicznych.
O fascynującym potencjale grzybów przeczytasz na str. 16 w reportażu pt. Niesamowity świat grzybów. Zachęcam również do odwiedzenia strony national-geographic.pl, gdzie posłuchasz podcastu z Maciejem Lorencem, autorem książki „”Grzybobranie. Kulturowa historia psylocybiny.
W tym numerze publikujemy również m.in. materiał o efektach tzw. szybkiej mody, które można zobaczyć na pustyni Atakama i opowieść o niezwykle rzadkich żurawiach krzykliwych migrujących przez całą Amerykę. Życzę przyjemnej lektury.
redaktor naczelny
Łukasz Załuski
Spis treści
10 | W centrum uwagi
14 | Odkrycie
16 | Fascynujący świat grzybów
Zwykle nie poświęcamy tym organizmom zbyt wiele uwagi, a jednak powinniśmy. Nie tylko dlatego, że żyją w nas i na nas. W pewnym sensie podtrzymują także znaczną część życia na Ziemi.
48 | Oko na niebo
W historycznym obserwatorium w Wisconsin zwiedzający mogą spojrzeć w gwiazdy przez największy na świecie teleskop refrakcyjny.
52 | Mozaikowa historia
Odkopana przez archeologów, zdobiona przepięknymi mozaikami synagoga odsłania tajemnice życia wyznawców judaizmu na ziemiach Izraela pod panowaniem Rzymian.
66 | Zdjęcie ruchu
Chociaż te obrazy wyglądają jak abstrakcyjne dzieła sztuki, w istocie są fotograficznym zapisem ruchu latających owadów.
70 | Pustynne cmentarzysko mody
Tzw. szybka moda oznacza ogromną produkcję tanich ubrań, które z założenia mają być noszone krótko, a potem zastępowane przez nowe. Co się z nimi dzieje po wyrzuceniu? Trafiają np. na... pustynię Atakama w Chile.
88 | Ewolucja postrzegania bestii
Ilustracje z archiwum National Geographic pokazują, jak istotnie w ciągu ostatnich stu lat zmieniało się nasze postrzeganie dinozaurów. Powodem jest oczywiście ogromny przyrost wiedzy na ich temat.
90 | Niezwykłe momenty
Od pierwszej darmowej wspinaczki solo na monolit El Capitan po obserwacje niedźwiedzia polarnego pływającego pod lodem – fotografowie National Geographic dzielą się historiami ze swoich terenowych zleceń.
100 | Flaga rozejmu
Kuchenna ścierka, która stała się flagą kapitulacji Konfederacji, jest pamiątką po ważnym momencie w historii USA.
102 | Wielka wędrówka
Żurawie krzykliwe to ptaki, które wróciły znad krawędzi zagłady. Najbardziej niezwykłe u tych imponujących rozmiarami ptaków są ich doroczne migracje przez Amerykę na dystansie 8000 km. Towarzyszymy im w tej wędrówce.