Znane portrety, a wśród nich polski skarb narodowy. Wart jest fortunę

W tym artykule:

1. Znane portrety: „Mona Lisa” Leonarda da Vinci
2. „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci
3. „Dziewczyna z perłą” Jana Vermeera
4. Autoportrety Vincenta van Gogha

Na przestrzeni lat powstało wiele wybitnych dzieł sztuki, które po dziś dzień podziwiamy z zapartym tchem. Po najdroższych obrazach świata przedstawiamy najsłynniejsze portrety w malarstwie. Na liście „Mona Lisa” i „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci, „Dziewczyna z perłą” Jana Vermeera oraz autoportret Vincenta van Gogha.

Znane portrety: „Mona Lisa” Leonarda da Vinci

„Mona Lisa” to bezapelacyjnie najsłynniejszy portret w historii sztuki. Namalowany przez Leonarda da Vinci obraz powstał na początku XVI wieku i do dzisiaj uznawany jest za jego największe dzieło. Przyjmuje się, że znany malarz epoki renesansu malował Monę Lisę pomiędzy 1503 a 1507 r., podczas pobytu we Florencji, a później – we Francji. Dokładna tożsamości modelki długo pozostawała tematem dyskusji.

Zdecydowana większość koneserów i historyków sztuki uważa, że włoski artysta sportretował żonę florenckiego handlarza, Lisę Gherardini. – Dla pana Franciszka del Giocondo Leonardo namalował portret pani Lisy, jego żony, i choć spędził przy tej pracy cztery lata, obraz pozostawił niewykończony – to fragment biografii Giorgia Vasariego „Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów”.

Gdzie się znajduje obraz Mona Lisy? W 1797 roku dzieło Leonarda da Vinci trafiło do zbiorów Luwru, czyli najsłynniejszego paryskiego muzeum, gdzie przebywa po dziś dzień. Za czasów Ludwika XIV obraz zdobiło ściany pałacu królewskiego w Wersalu. Gdy władzę sprawował Nepoleon Bonaparte, renesansowy portret przeniesiono do pałacu Tuileries, przy prawym brzegu Sekwany.

Szacuje się, że „Mona Lisa” Leonarda da Vinci warta jest nawet 850 mln dolarów. Co ciekawe, w 1962 roku, w czasie przenosin na tymczasową wystawę do Waszyngtonu, obraz ubezpieczono na rekordową kwotę 100 mln dolarów. Przypomnijmy, że inne wielkie dzieło włoskiego malarza – mowa o „Zbawicielu świata” – zostało sprzedane w 2017 r. za 450,3 miliona dolarów, co czyni go najdroższym obrazem na świecie w historii.

„Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci

„Dama z gronostajem” jest kolejnym słynnym obrazem autorstwa Leonarda da Vinci. To namalowany w technice olejnej portret o wymiarach 54,7 na 40,4 cm z ok. 1490 roku. Przedstawia Cecylię Gallerani, młodą damę mediolańskiego dworu i kochankę księcia Ludovico Sforzy.

Od końcówki XVIII wieku obraz znajduje się w polskich rękach. Został kupiony przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego w 1788 r. Jego matka kilka lat później otworzyła w Puławach pierwsze w Polsce publiczne muzeum.

„Dama z gronostajem” to jedyne dzieło Leonarda da Vinci w polskich zbiorach, a zarazem jedno z najcenniejszych. W czasie trwania powstania listopadowego obraz, w obawie przed zniszczeniem, przewieziono do Paryża. Powrócił do Polski po 50 latach. Podczas II wojny światowej został skradziony przez Niemców, gdzie przebywał do 1946 roku.

Z końcem 2016 roku cała kolekcja Muzeum Książąt Czartoryskich, w tym obraz włoskiego malarza, został wykupiona przez Skarb Państwa. „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci, według wstępnych oszacowań, warta jest 400 mln euro.

„Dziewczyna z perłą” Jana Vermeera

„Dziewczyna z perłą” Jana Vermeera nazywana jest „Holenderską Mona Lisą”. Konkretna data powstania portretu nie jest znana. Historycy podejrzewają, że obraz pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Jest niewielkich rozmiarów – mierzy zaledwie 44,5 na 39 cm. Na co dzień można go podziwiać na stałej ekspozycji w muzeum Mauritshuis w Hadze.

Jan Vermmer najprawdopodobniej przyszedł na świat w 1632 roku w Delft, a zmarł w 1675 r. Dokładna data narodzin Holendra nie jest znana. Mimo że obecnie jest uważany za jednego z najwybitniejszych malarzy w historii, za życia i długo po nim był niedoceniany zarówno w kraju, jak i za granicą. To właśnie jemu zawdzięczamy takie dzieła jak „Alegoria malarstwa”, „Chrystus w domu Marty i Marii”, „Mleczarka” czy „Kobieta przy kołysce sznurująca stanik”.

Pod koniec 2022 roku Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie przekazała, że jeden z obrazów holenderskiego mistrza w rzeczywistości nigdy nie wyszedł spod jego pędzla. Wątpliwości dotyczyły portretu „Dziewczyna z fletem”. Dowodem na to miał być sposób rozprowadzenia farby. Zdaniem amerykańskich badaczy, powierzchnia obrazów Vermeera pozostawała gładka, natomiast w obrazie „Dziewczyna z fletem” powierzchnia była szorstka, co ma być ostatecznym dowodem w sprawie.

Autoportrety Vincenta van Gogha

Wymieniając portrety sławnych malarzy, nie sposób nie wspomnieć o autoportretach Vincenta van Gogha. Autor słynnych „Słoneczników” w sumie stworzył 38 autoportretów. Najstarszy zachowany obraz z podobizną holenderskiego mistrza datuje się na rok 1886. Aż 27 autoportretów artysty powstało podczas jego pobytu w Paryżu.

Najsłynniejszym, a zarazem jednym z ostatnich namalowanych we Francji był „Autoportret przed sztalugą” z 1888 r. Aktualnie obraz znajduje się w muzeum poświęconym twórczości Vincenta van Gogha w Amsterdamie.

W ramach ciekawostki dodajmy, że w czasie tworzenia pierwszych portretów modelami Vincenta van Gogha byli chłopi. Jednak ze względu na problemy finansowe zaczął malować otaczającą go naturę, aż w końcu samego siebie.

Nasz ekspert

Igor Szulim

Od zawsze wiedziałem, co chcę robić w życiu. Dlatego z pasji i z wykształcenia jestem dziennikarzem. W National-Geographic.pl zajmuje się tematyką podróżniczą. Szczególnie bliskie są mi kraje niemieckojęzyczne. Po godzinach najchętniej spędzam czas na korcie tenisowym.