Skanseny w Polsce. 10 najciekawszych miejsc, które warto odwiedzić

W tym artykule:

1. Muzeum Wsi Radomskiej
2. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
3. Park Etnograficzny Kultury Ludowej w Kolbuszowej
4. Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku
5. Muzeum Wsi Opolskiej
6. Muzeum Wsi Lubelskiej
7. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
8. Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie
9. Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie
10. Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie

W czasach, w których coraz więcej polskich wsi przyjmuje charakter przedmieść, zdecydowanie warto odbyć taką wycieczkę, by przekonać się, czym tak naprawdę jest polskie sioło. Gdzie znajdziemy najciekawsze skanseny w Polsce? Przedstawiamy listę 10 propozycji.

Skanseny, czyli parki etnograficzne, to muzea na świeżym powietrzu, w których prezentowana jest tradycja i kultura ludowa danego obszaru. Takie miejsca pozwalają z bliska przyjrzeć się dawnej architekturze mieszkalnej i przemysłowej, przedmiotom, które niegdyś towarzyszyły ludziom na co dzień i stylowi życia dawnej polskiej wsi, o którym pisali poeci i prozaicy. To najbardziej sugestywne świadectwo naszej narodowej historii - przecież to właśnie sielskie osady i grody dały początek naszemu krajowi. Zapraszamy na wycieczkę po 10 najciekawszych skansenach w Polsce.

Muzeum Wsi Radomskiej

Położony w Radomiu skansen przywołuje do życia dziedzictwo kulturowe ludności, która dawniej zamieszkiwała ten obszar. W muzeum o powierzchni 32,5 ha znajdziemy 80 obiektów dawnego budownictwa Ziemi Radomskiej, będącej częścią północnej Małopolski - domy mieszkalne, zabudowania gospodarcze, dwory, młyny wodne, wiatraki, warsztaty i kościół. Nie zabrakło też eksponatów, takich jak dzieła sztuki ludowej, tkaniny, maszyny rolnicze, pojazdy i ule. Łącznie jest ich ponad 16 tysięcy.

Muzeum organizuje warsztaty i wystawy, a wśród licznych atrakcji tego miejsca należy wymienić też festiwale plenerowe, propagujące ludowy folklor. Już teraz obiekt ma status jednego z największych skansenów w Polsce, a w planach jest jego dalsza rozbudowa.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku

Pierwszy powstały po II wojnie światowej, a obecnie - jeden z największych skansenów w Polsce mieści się w Sanoku, u podnóża Białej Góry. Teren muzeum został podzielony na siedem sekcji, z których pięć przedstawia kulturę różnych grup etnograficznych, zamieszkujących obszar Karpat Wschodnich i Zachodnich - Łemków, Bojków, Pogórzan Wschodnich i Zachodnich oraz Dolinian. W dwóch pozostałych sekcjach mieści się Rynek Galicyjski i Sektor Naftowy, jedyny tego typu obiekt w kraju.

Spacerując po poszczególnych strefach, po prostu nie można nie przyjrzeć się bliżej pochodzącej z 1801 roku cerkwi ze wsi Ropek, greckokatolickiej cerkwi pw. Narodzenia Bogurodzicy z 1731 roku i zachwycającemu kościołowi pw. św. Mikołaja Cudotwórcy, który został wzniesiony w 1667 roku. Wielką atrakcją, dla której warto odwiedzić, jest też niesamowity rynek Galicyjski.

W przeniesionych do muzeum chatach można znaleźć masę przedmiotów codziennego użytku i pięknie zachowane eksponaty sztuki ludowej. Część poświęcona wydobyciu ropy przypomina natomiast, że kiedyś Podkarpacie stanowiło ważny ośrodek górnictwa naftowego. Ta ekspozycja sprawia, że skansen w Sanoku to jedno z najbardziej niezwykłych tego typu miejsc w kraju.

Park Etnograficzny Kultury Ludowej w Kolbuszowej

Lista przedstawiająca najciekawsze skanseny w Polsce nie byłaby kompletna bez Parku Etnograficznego Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Położone na obszarze 30 ha muzeum gromadzi 80 obiektów, które pozwalają poznać bliżej kulturę Rzeszowiaków i Lasowiaków. Odwiedzający znajdą tam piękne zabudowania mieszkalne oraz budynki przemysłowe, gospodarcze i inwentarskie - kuźnie, spichlerze, młyn, kurniki, chlew, obory i stajnie. Nie zabrakło też dawnych obiektów użyteczności publicznej, jak choćby szkoły, remizy strażackiej i kościołów.

Wśród najciekawszych eksponatów należy wymienić wspaniały spichlerz z 1784 roku. Równie imponująco prezentuje się pochodząca z 1877 roku remiza i młyn wodny z 1897 roku.

W każdym obiekcie zwiedzający trafią na inną ekspozycję tematyczną. Muzeum organizuje też liczne imprezy - prezentacje obrzędów ludowych, wystawy rękodzieła i występy regionalnych grup folklorystycznych.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku

Malowniczo położony Olsztynek kusi przyjezdnych nie tylko pięknym krajobrazem Pojezierza Olsztyńskiego. Poza wspaniałą florą i fauną, znajdziemy tam także jeden z najciekawszych skansenów - położone na 95-hektarowej działce Muzeum Budownictwa Ludowego. Pod względem powierzchni, to największy skansen w Polsce.

Obiekt gromadzi zabudowania mieszkalne, gospodarcze i użytku publicznego, typowe dla Warmii, Mazur, Sambii i Małej Litwy. Niesamowite wrażenie robi XVII-wieczna karczma i drewniany kościół, wzniesiony w 1714 roku.

Nie tylko zabudowania tworzą niepowtarzalny klimat tego miejsca. W skansenie znajdziemy też tradycyjny zasiew i żywy inwentarz (szczególnie interesujące są owce Skuddy), co dodatkowo potęguje wrażenie odbycia podróży w czasie.

Muzeum Wsi Opolskiej

Na tle wcześniej wymienionych, opolski park etnograficzny nie imponuje powierzchnią, jednak nie oznacza to, że nie jest wart odwiedzenia. Przeciwnie, to jeden z najbardziej klimatycznych skansenów w Polsce. Na 10 ha zgromadzono 60 najpiękniejszych przykładów budownictwa opolskiego i oleskiego.

Na odwiedzających czeka tam tradycyjna zabudowa mieszkalna, spichlerze, młyny i obiekty użyteczności publicznej - kościół, szkoła i karczma. Jednym z najciekawszych tamtejszych eksponatów jest spichlerz dworski ze Sławięcic, którego powstanie datuje się na rok 1610.

Muzeum Wsi Lubelskiej

Zajmujące obszar 25 ha Muzeum Wsi Lubuskiej zostało założone w 1960 roku (obecną nazwę nadano temu obiektowi 10 lat później). Piękny skansen gromadzi liczne zabytki architektoniczne i pamiątki etnograficzne z terenów Lubelszczyzny.

Tamtejsza ekspozycja, obejmująca drewniane i murowane zabudowania, została podzielona na 7 sekcji: Wyżyna Lubelska, Zespół Dworski, Miasteczko, Roztocze, Powiśle, Podlasie i Polesie Lubelskie oraz Nadbuże. Oprócz tradycyjnych zabudowań, nie zabrakło też żywego inwentarza i atrakcji jak choćby przejażdżki saniami lub bryczką.

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Skansen w Sierpcu odtwarza najbardziej charakterystyczne elementy dawnej architektury Mazowsza. Znajdziemy tam piękne przykłady XVII-, XVIII- i XIX-wiecznego budownictwa mieszkalnego, gospodarczego i sakralnego.

Wśród licznych atrakcji tego miejsca, jedna jak magnes przyciąga zakochanych z całej Polski - w XVIII-wiecznym kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego z Drążdżewa organizowane są ceremonie ślubne.

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie

Kolejne piękne muzeum z naszej listy znajduje się w Wygiełzowie w Małopolsce. W malowniczo położonej wiosce znajduje się gromadzący 25 obiektów, przedstawiających architekturę i kulturę Krakowiaków Zachodnich.

Obiekt podzielono na 2 sektory - małomiasteczkowy i wiejski. W pierwszym szczególnie warto zobaczyć piękny dom podmiejski i warsztat garncarski z 1804 roku, a w drugim - sołtysią chałupę z 1826 roku.

Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie

Kolejny skansen w zestawieniu jest największym tego typu obiektem w Kurpiach. Na powierzchni 3,5 ha zgromadzono 23 drewniane budynki. Oprócz tego, na odwiedzających czekają piękne obiekty architektury małej, m.in. kapliczki, studnie i bramy.

Zgromadzone na terenie parku etnograficznego chałupy można zwiedzać od środka. Jednym z najciekawszych tamtejszych eksponatów jest imponujący młyn, pochodzący z XIX wieku.

Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie

20-hektarowy skansen w Chorzowie gromadzi ponad 70 zabudowań mieszkalnych, sakralnych, gospodarczych i użyteczności publicznej. Eksponaty prezentują architekturę charakterystyczną dla obszaru pszczyńsko-rybnickiego, lublinieckiego, Zagłębia Dąbrowskiego oraz Beskidu Śląskiego. Teren parku podzielony jest na sekcje historyczne, co zdecydowanie ułatwia poruszanie się wśród obiektów.

Zwiedzający mogą tam podziwiać zagrodę młyńską, robotniczą i pasterską. Szczególnie imponująco przedstawia się zagroda bogatego chłopa. Niewątpliwą atrakcją jest też sklepik, wiejska szkoła oraz bogaty zbiór przedmiotów użyteczności publicznej.