Czy przedszkola szkodzą dzieciom? Wyniki dziesięcioletnich badań wzbudziły kontrowersje

W tym artykule:

1. Przedszkola szkodzą dzieciom w późniejszym wieku
2. Przedszkola wpływają na wyniki w nauce i zachowanie
3. Wyniki sprzeczne z innymi badaniami nad edukacją przedszkolną
4. Przedszkola szkodzą dzieciom? To zależy od jakości

„Przedszkola szkodzą dzieciom” – to twierdzenie, które w ostatnich tygodniach często pojawia się w amerykańskich mediach. Kontrowersyjne nagłówki odwołują się do badania przeprowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu Vanderbilta (VU) w Tennessee, które po ponad 10 latach doczekało się publikacji ostatecznych wyników.

Przedszkola szkodzą dzieciom w późniejszym wieku

Naukowcy z VU śledzili losy prawie 3000 uczniów, którzy w latach 2009–2010 rozpoczęli edukację na poziomie pre-K, w ramach bezpłatnego stanowego programu edukacyjnego. Pre-K to etap edukacji wczesnoprzedszkolnej, obejmujący okres przed ukończeniem przez dziecko 5. roku życia.

Badania zostały podzielone na dwie fazy. Pierwsze wyniki, opublikowane w 2015 roku, dotyczyły rozwoju dzieci do czasu ukończenia przez nie trzeciej klasy szkoły podstawowej. Już wtedy wykazano „nieznaczny negatywny wpływ edukacji przedszkolnej na późniejsze wyniki w nauce”.

Niestety, wyniki drugiej części badania, opublikowane pod koniec stycznia tego roku, potwierdziły pierwsze spostrzeżenia.

Beton na fińskich placach zabaw zastąpiono ściółką. To wpłynęło na odporność dzieci

Miesiąc biegania po ściółce leśnej pokrywającej place zabaw kilku przedszkoli w Finlandii pozwoliło korzystnie zmienić działanie układu immunologicznego grupy maluchów w wieku 3-5 lat.

Przedszkola wpływają na wyniki w nauce i zachowanie

Na poziomie szóstej klasy szkoły podstawowej absolwenci stanowego programu przedszkolnego mieli niższe wyniki w nauce. Sprawiali też więcej problemów behawioralnych i mieli więcej zaleceń dotyczących edukacji specjalnej (konsultacje z pedagogiem, korepetycje) niż ich rówieśnicy, którzy nie uczęszczali do przedszkola. To wnioski płynące z badanie opublikowanego w biuletynie Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego.

„Między trzecią a szóstą klasą dzieci, które uczęszczały do przedszkola, radziły sobie gorzej na standardowych testach, rzadziej uczęszczały do szkoły, częściej dopuszczały się wykroczeń dyscyplinarnych i potrzebowały więcej usług w zakresie edukacji specjalnej” – czytamy na stronie VU.

Co istotne, różnice w wynikach testów były stosunkowo niewielkie. Dzieci, które miały za sobą edukację przedszkolną, uzyskiwały wyniki zaledwie o 1–4% słabsze od swoich klasowych kolegów. To wynik lepszy niż ten, jaki uzyskano w pierwszej części badania po klasie trzeciej.

Niepokoi za to kwestia problemów behawioralnych uczniów. Sami autorzy nie próbują wskazywać ich źródła. Ale eksperci niezwiązani z badaniem zauważają, że dzieci, które wcześnie rozpoczęły edukację w placówkach mogą być nią „zmęczeni”.

Niewykluczone także, że na późniejsze zachowanie w szkole przekładają się złe doświadczenia z pierwszych lat przedszkola. Wskazują tu m.in. na trudne rozstania z rodzicami, niewystarczającą opiekę czy niedostosowanie trybu nauki do wieku i możliwości dzieci.

W Hiszpanii powstaje pierwsza szkoła dla pasterek. Chodzi o ożywienie wsi

Dziewięciomiesięczny kurs pasterstwa obejmuje prawie 500 godzin szkolenia online oraz jeden weekend w miesiącu, podczas którego odbywają się zajęcia praktyczne, w otoczeniu gór i dolin Kant...

Wyniki sprzeczne z innymi badaniami nad edukacją przedszkolną

Wyniki nowego badania okazały się tym bardziej kontrowersyjne, że stoją w sprzeczności z innymi podobnymi badaniami. W tym z wynikami metaanalizy 22 różnych badań poświęconych wpływowi edukacji przedszkolnej na przyszłe osiągnięcia dzieci.

Metaanaliza dotyczyła badań przeprowadzonych w latach 1960-2016. Wykazała, że dzieci uczęszczające do przedszkoli rzadziej potrzebowały dodatkowego wsparcia edukacyjnego i rzadziej powtarzały klasy. Za to częściej kończyły szkołę średnią. Dzieci przedszkolne uznano także za lepiej przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole. Zarówno pod względem umiejętności pisania i czytania, jak i predyspozycji społeczno-emocjonalnych.

Z kolei badanie opublikowane w 2021 roku, dotyczące programu edukacji przedszkolnej w Bostonie, wykazało, że uczęszczanie do przedszkola nie wpłynęło na wyniki testów w okresie dojrzewania. Natomiast poprawiło wyniki uzyskiwane przez uczniów w szkole średniej i na studiach.

Jeszcze inne badania skupiały się na afroamerykańskich dzieciach pochodzących z rodzin o niskich dochodach. Te wykazał, że dzieci, które korzystały z darmowego programu przedszkolnego, w późniejszych latach osiągały lepsze wyniki w testach na inteligencję niż ich rówieśnicy, którzy nie zakwalifikowali się do programu. Jako młodzi dorośli rzadziej też łamali prawo, a ponadto zdobywali lepiej płatną pracę.

To naprawdę ma znaczenie! Im więcej zieleni za oknem, tym lepsze wyniki w nauce

Uczniowie szkół średnich, korzystający z klas wychodzących na tereny zielone, uzyskują lepsze wyniki testów niż ci, którzy mają lekcje w salach bez okien lub z widokiem na przestrzeń zab...

Przedszkola szkodzą dzieciom? To zależy od jakości

Wyniki nowych badań skomentował jeden z czołowych ekspertów zajmujących się edukacją wczesnoszkolną i psychologią dziecięcą, Steve Barnett, dyrektor National Institute for Early Education Research. Barnett przestrzegł przed przenoszeniem wniosków z badania w Tennessee na przedszkola w ogóle.

Zauważył, że istotnymi czynnikami, które mogły wpłynąć na wyniki badań, były poziom finansowania i jakość programu pre-K prowadzonego w Tennessee. I tak na przykład w stanie New Jersey roczny budżet na jedno dziecko uczęszczające do przedszkola to prawie 15 tys. dolarów. Tymczasem w Tennessee to nieco ponad 4,5 tys. dolarów. Taka różnica ma bezpośredni wpływ na jakość opieki i standard placówki.

Innym kluczowym elementem może być program nauczania. Choć krajowe i stanowe regulacje przewidują pewne minimum, które dziecko powinno opanować w pierwszych latach nauki, to wiele przedszkoli nie spełnia tych wymagań. Część placówek nie potrafi też dopasować trybu nauki do możliwości małych dzieci. To z kolei może skutkować kiepskimi wynikami w nauce i budzić niechęć do dalszej edukacji.

Barnett podkreśla więc, aby „nie zniechęcać się do przedszkoli na podstawie jednych badań”. Warto jednak zainteresować się jakością przedszkola, do którego chcemy posłać dziecko.

Źródła: American Psychological Association, Vanderbilt University.