Planeta z waty cukrowej jest jeszcze dziwniejsza niż sądziliśmy. Ma asymetryczną atmosferę

1. Planeta z niespodziankami
2. Glob, który nagrzewa się w różnym tempie?
3. Co jeszcze wiemy o nietypowej planecie?

WASP-107b to wyjątkowo duża, jednak bardzo lekka planeta pozasłoneczna. Jest wielkości Jowisza, ale jej masa to tylko jedna dziesiąta masy gazowego olbrzyma. Z tego powodu WASP-107b doczekała się wielu plastycznych porównań. Określano ją jako glob z waty cukrowej albo nadmuchane ziarno popcornu.

Astronomowie z Uniwersytetu Arizony wraz z międzynarodową grupą badaczy po raz kolejny skierowali w stronę WASP-107b Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Nowe obserwacje, opisane w artykule opublikowanym w czasopiśmie „Nature Astronomy”, wykazały, że planeta ciągle kryje przed nami niespodzianki. Naukowcy odkryli właśnie, że jej atmosfera jest asymetryczna. Różni się dla półkul wschodniej oraz zachodniej.

– Poprzednio ustaliliśmy, że WASP-107b jest wyjątkowo nadmuchana. Zupełnie jakby pękła niczym ziarno popcornu pod wpływem własnego ciepła – powiedział Luis Welbanks z Uniwersytetu Stanowego w Arizonie. – Dzięki Teleskopowi Webba dostajemy dokładniejszy obraz tego, co dzieje się w atmosferze tego globu w trzech wymiarach. Okazuje się, że jest tu znacznie więcej do przetrawienia! – dodaje Welbanks.

Planeta z niespodziankami

Naukowcy prowadzili obserwacje tranzytu planety, czyli jej przejścia na tle macierzystej gwiazdy. Dzięki wyjątkowej czułości Teleskopu Webba udało się uzyskać bardzo dokładne dane dotyczące atmosfery. Wynika z nich, że jest ona asymetryczna. Czyli, że właściwości atmosfery, takie jak temperatura albo rodzaje chmur, różnią się dla zachodniej i wschodniej półkuli WASP-107b.

Obserwacjami kierował Matthew Murphy, absolwent Obserwatorium Steward Uniwersytetu Arizony. Wykorzystano spektroskopię transmisyjną, pozwalającą badać charakterystyki atmosfer planet pozasłonecznych. Z pomocą Teleskopu Webba wykonano serie zdjęć planety przesuwającej się na tle gwiazdy. Ważna okazała się pewna cecha charakterystyczna WASP-107b. Glob ten znajduje się w obrocie synchronicznym ze swoją gwiazdą, czyli cały czas zwrócony jest do niej tą samą stroną.

Wynik okazał się dużym osiągnięciem. Asymetrię atmosfery egzoplanety zaobserwowano z użyciem teleskopu kosmicznego po raz pierwszy.

Glob, który nagrzewa się w różnym tempie?

Ostatecznie naukowcom udało się oddzielić dane dotyczące atmosfery wschodniej i zachodniej półkuli planety. Okazało się wówczas m.in., że jedna część globu może być bardziej zachmurzona niż druga. Naukowcy podejrzewają, że to efekt różnic w transporcie ciepła w atmosferze WASP-107b.

– To tak, jakby jedna strona WASP-107b gotowała się szybciej niż druga – skomentował Michael Line, jeden z autorów badań. Jako inną możliwą przyczynę asymetrii wymieniono różnice w sposobie formowania się chmur.

Co jeszcze wiemy o nietypowej planecie?

WASP-107b bywa nazywana planetą z waty cukrowej. Dlaczego? Ponieważ jej atmosfera jest znacznie bardziej „nadmuchana” niż atmosfera innych planet pozasłonecznych o podobnej masie. – Nie mamy czegoś takiego w naszym Układzie Słonecznym. Jest wyjątkowa, nawet wśród całej populacji znanych dziś egzoplanet – powiedział Murphy.

Naukowcy pracują teraz nad zebranymi danymi obserwacyjnymi i planują znacznie bardziej szczegółowe analizy tego, co dzieje się z egzoplanetą. A także dodatkowe obserwacje, aby zrozumieć, co napędza asymetrię jej atmosfery. – W przypadku prawie wszystkich egzoplanet nie możemy nawet przyjrzeć się im bezpośrednio, nie mówiąc już o tym, by obserwować, co dzieje się po jednej stronie i po drugiej – powiedział Murphy.

WASP-107b znajduje się 200 lat świetlnych od Ziemi, w konstelacji Panny. Planeta została odkryta w 2017 r. Od tej pory naukowcy regularnie prowadzą jej obserwacje. I odkrywają ciekawe rzeczy. W zeszłym roku, również dzięki Teleskopowi Webba, wykazano, że na WASP-107b padają deszcze piasku. W pierwszej połowie tego roku zaś ukazały się badania szacujące masę jądra planety i wyjaśniające, dlaczego jest ona tak „nadmuchana”.

Źródła: Nature Astronomy, EurekAlert, SpaceDaily.

Nasza autorka

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Autorka powieści z gatunku fantastyki naukowej, ostatnio wydała „Płomień” i „Wściek”. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com