Międzynarodowa Stacja Kosmiczna. To orbitujące laboratorium miało zapewnić nam pokój. Jaki los czeka ISS?

W tym artykule:

1. Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – moduły
2. Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – historia
3. Jak działa Międzynarodowa Stacja Kosmiczna?
4. Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – udział Polski
5. Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – dalsze losy

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna jest największą pojedynczą strukturą umieszczoną przez ludzi w kosmosie. Główna część budowy została ukończona w latach 1998-2011, ale stacja stale ewoluuje i rośnie. Ostatni moduł ISS, UM Prichal, został wyniesiony z kosmodromu Bajkonur w listopadzie 2021 roku.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – moduły

Obecnie ISS składa się z poniższych modułów:

Na Międzynarodową Stację Kosmiczną poleciała pierwsza całkowicie prywatna misja. Kto bierze w niej udział?

W kosmos poleciało czterech pasażerów, którzy wykupili dziesięciodniowy pobyt na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Czy doczekaliśmy się długo zapowiadanej komercjalizacji ISS? I co na to ...

• Zarja (FGB), czyli historycznie pierwszy moduł ISS należący do rosyjskiej części stacji. Za budowę Zarji odpowiadała Rosja, jednak przedsięwzięcie sfinansowały USA. Moduł budowano od grudnia 1994 roku do stycznia 1998 roku. W początkowym okresie konstruowania stacji Zarja zapewniała energię elektryczną, stabilizację, manewry i komunikację. Obecnie, po przejęciu tej roli przez moduł Zwiezda, pełni funkcję magazynu i zbiornika materiałów pędnych;
• Unity (Node 1) – pierwszy moduł łącznikowy łączący część amerykańską i rosyjską stacji. Został zbudowany na zlecenie NASA przez Boeinga;
• Zwiezda – moduł serwisowy i mieszkalny, do którego dokują statki Sojuz, Progress i ATV. Pierwszy całkowicie rosyjski moduł ISS, który początkowo miał być głównym modułem planowanej przez Rosję stacji orbitalnej Mir-2. Dlatego też Zwiezda jest bardzo podobna do głównego modułu pierwszej stacji Mir. Budowa rozpoczęła się w połowie lat 80. Gdy Rosja włączyła się do projektu budowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz zrezygnowana z samodzielnej stacji Mir-2, skonstruowany już moduł przechrzczono na „Zwiezda” i połączono na orbicie z innymi wyniesionymi już częściami ISS;
• Destiny – podstawowy moduł badawczy. Został podłączony do modułu Unity i aktywowany na początku lutego 2001 roku. Jest pierwszą orbitalną stacją badawczą NASA od czasu ostatniego obsadzenia załogą stacji kosmicznej Skylab w lutym 1974 roku;
• Quest – podstawowa śluza powietrzna stacji;
• Pirs – moduł z dodatkowymi portami dokującymi Sojuz i Progress;
• Harmony (Node 2) – drugi moduł łącznikowy;
• Columbus – europejski moduł badawczy. Laboratorium było pierwotnie częścią prowadzonego przez ESA programu Columbus, którego celem było m.in. umieszczenie na orbicie samodzielnej stacji załogowej, pozwalającej na prowadzenie doświadczeń naukowych z dziedziny mikrograwitacji. Program realizowany był w latach 1986-1991;
• Kibo – japońskie laboratorium badawcze, którego głównym przeznaczeniem jest umożliwienie prowadzenia eksperymentów naukowych w próżni. Za projekt Kibo odpowiada Japońska Agencja Eksploracji Aerokosmicznej (JAXA). Moduł ma stanowiska do równoczesnej pracy dwóch osób. Jednakże w laboratorium może przebywać jednocześnie nawet czterech członków załogi ISS;
• Poisk – moduł z dodatkowymi portami dokującymi Sojuz i Progress oraz śluza powietrzna;
• Tranquillity (Node 3) – trzeci moduł łącznikowy;
• Cupola – punkt obserwacyjny i ulubiony moduł wszystkich astronautów. Panoramiczne oko pozwalające obserwować Ziemię. Cupola ma w przybliżeniu 2 metry szerokości i 1,5 metra wysokości, sześć trapezoidalnych okien bocznych i jedno okrągłe okno górne o średnicy 80 cm. Każde okno jest dodatkowo wyposażone w okiennicę chroniącą przed skutkami uderzeń mikrometeorytów i kosmicznych śmieci. Moduł został zaprojektowany i zbudowany przez firmę Alenia Spazio (obecnie Thales Alenia Spazio) na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej. Okno pozwala też na obserwowanie i nadzorowanie pracy Canadarm 2, czyli robotycznego ramienia służącego m.in. do rozładowywania statków z zaopatrzeniem;
• Rasswiet – magazyn i śluzy do dokowania;
• Leonardo – magazyn;
• Bigelow Expandable Activity Module (BEAM) – nadmuchiwany moduł firmy Bigelow Aerospace. Bigelow zamierza stworzyć własne, nadmuchiwane hotele kosmiczne, a moduł dołączony do ISS był ich testem. Warto dodać, że BEAM sprawdził się nad wyraz dobrze, a pierwotny dwuletni okres jego wykorzystania został przedłużony do 2028 roku;
• Nauka – rosyjski moduł badawczy;
• Prichal – rosyjski moduł, który ma służyć m.in. za łącznik dla pozostałych rosyjskich części stacji.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – historia

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna jest nieprzerwanie zamieszkiwana od 2 listopada 2000 roku. Przez wszystkie lata eksploatacji, licząc do kwietnia 2022 roku, na stacji przebywało w sumie 251 astronautów, kosmonautów i turystów kosmicznych z 20 różnych krajów. Wielu z nich kilkukrotnie.

Czym był niebieski rozbłysk nad Europą zaobserwowany przez astronautów z ISS?

Astronauci na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej mieli wyjątkową okazję zaobserwowania zjawiska niewidocznego z powierzchni Ziemi.

Sama idea stacji narodziła się po rozpadzie ZSRR. Wówczas Rosja miała na orbicie stację Mir, którą, licząc od 1992 roku, zaczęli odwiedzać zachodni astronauci. W tym samym czasie Amerykanie rozwijali projekt własnej, kolejnej po Skylab stacji orbitalnej Freedom. Natomiast Europejczycy pracowali nad projektem Columbus.

Dzięki wysiłkom NASA, ESA i Roskosmosu projekty udało się połączyć i stworzyć jeden wspólny organizm – Międzynarodową Stację Kosmiczną. Miała ona udowodnić, że mimo wewnętrznych sporów na Ziemi, kosmos powinien być wspólnym dobrem i miejscem naukowej współpracy.

Jak działa Międzynarodowa Stacja Kosmiczna?

Już sama budowa stacji jest technologicznym i naukowym osiągnięciem. Ma ona służyć przede wszystkim jako wielkie laboratorium. Bada się w nim wpływ mikrograwitacji na struktury biologiczne i techniczne. Badania prowadzone są w wielu różnych dziedzinach, w tym w astrobiologii, astronomii, naukach fizycznych, materiałoznawstwie, pogodzie kosmicznej, meteorologii i badaniach na ludziach, w tym medycynie kosmicznej i naukach przyrodniczych. Współpracujący z ISS naukowcy mają szybki dostęp do danych i mogą sugerować załodze modyfikacje prowadzonych eksperymentów.

Ten czarny punkt to stacja ISS na tle Księżyca. Unosi się 400 km nad Ziemią

Astrofotograf, któremu udało się uchwycić wyjątkowy widok, planował to ujęcie od dłuższego czasu. Gdy we właściwym momencie spojrzał w niebo, okazało się, że miał więcej szczęści...

Jeśli konieczne są dalsze eksperymenty, rutynowe starty statków zaopatrzeniowych pozwalają na stosunkowo łatwe dowożenie i uruchamianie nowego sprzętu. Załogi latają na kilkumiesięczne, średnio półroczne ekspedycje. Zapewniają około 160 godzin tygodniowo pracy z sześcioosobową załogą. Znaczną ilość czasu załogi zajmuje konserwacja stacji.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – udział Polski

To wielkie kosmiczne laboratorium, poruszające się na średniej wysokości około 400 km nad Ziemią. ISS okrąża naszą planetę raz na 90 minut. Na stacji są zamontowane instrumenty badawcze wykonane m.in. przez Polaków.

Nasi inżynierowie pracowali m.in. przy instrumencie DESIS, którego zadaniem jest prowadzenie hiperspektralnych obserwacji naszej planety. Oznacza to jednoczesne obrazowanie powierzchni Ziemi w 235 zakresach promieniowania elektromagnetycznego. Kolejnym projektem jest ASIM. To eksperyment naukowy, którego celem jest badanie tajemniczych zjawisk i wyładowań, do których dochodzi w wysokich warstwach ziemskiej atmosfery.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – dalsze losy

Program Międzynarodowej Stacji Kosmicznej miał się zakończyć w 2024 roku. Jednak partnerzy – USA, UE, Japonia i Kanada – zdecydowali o przedłużeniu pracy ISS do 2030. Kwestią otwartą pozostaje stanowisko Rosji, która ze względu na sankcje nałożone na nią przez zachodnich partnerów otwarcie mówi o zakończeniu współpracy.

NASA ujawnia plany: w 2031 stacja ISS wpadnie do Oceanu Spokojnego

Los Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jest przesądzony. W 2030 roku zakończy swoją działalność, a NASA nawiąże współpracę ze stacjami komercyjnymi. Co stanie się z samą ISS? Wpadnie d...

Faktem jest, że Roskosmos nie podpisał porozumienia o przedłużeniu misji i jeszcze przed rozpoczęciem wojny w Ukrainie zamierzał wycofać się z programu w 2024 r. W kuluarach mówi się, że Rosjanie chcą odłączyć swoją część stacji i zmienić ją na kosmiczny hotel. Czy tak się stanie, dowiemy się prawdopodobnie w ciągu roku.