Kosmiczna fontanna wyrzuca w przestrzeń międzygalaktyczną materię o masie 50 mln Słońc. Skąd się wzięła?
Gdyby można było przelecieć z jednego jej końca na drugi z prędkością światła, zajęłoby to 20 tys. lat. Tak duża jest odkryta właśnie kosmiczna fontanna. Czyli strumień materii wyrzucany ze środka galaktyki.
W tym artykule:
- Jak szybko z galaktyki ucieka materia?
- Co wchodzi w skład kosmicznej fontanny?
- Materiał do tworzenia się nowych światów
- Gdzie znajduje się galaktyka z fontanną?
Galaktyki nie są stałym skupiskami gwiazd. Mogą ewoluować i to bardzo gwałtownie. To właśnie dzieje się ze zgrupowaniem gwiazd w gwiazdozbiorze Warkocza Bereniki. Naukowcy odkryli, że tamtejsza galaktyka oznaczona jako NGC 4283 przechodzi burzliwe i niezwykłe przemiany.
Jak szybko z galaktyki ucieka materia?
Astronomowie korzystający z Bardzo Dużego Teleskopu (Very Large Telescope – VLT) w Chile ustalili, że ze środku NGC 4283 wystrzeliwuje potężna kosmiczna fontanna. Czyli strumień materii wyrzucany daleko w przestrzeń międzygalaktyczną. Ma aż 20 tys. lat świetlnych długości.
Prędkość tego gazowego dżeta urywa głowę. Wynosi ona ponad milion kilometrów na godzinę. Jak policzył portal space.com, to 450 razy szybciej niż maksymalna prędkość myśliwca F-16.
Co wchodzi w skład kosmicznej fontanny?
Z czego składa się potężny kosmiczny strumień? By odpowiedzieć na to pytanie, naukowcy skorzystali ze spektrografu MUSE, instrumentu wchodzącego w skład VLT. Odkryli, że fontanna wyrzuca w kosmos ogromne ilości wodoru, ale także ciężkich pierwiastków. – Wykryliśmy tlen, azot, siarkę i wiele innych – mówi dr Adam Watts z The University of Western Australia. Watts jest głównym autorem pracy, która ukazała się w czasopiśmie „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”.
Tego materiału trafiającego do ośrodka międzygwiazdowego i przestrzeni międzygalaktycznej jest w przypadku galaktyki NGC 4283 bardzo dużo. Fontanna wyrzuca materię o masie odpowiadającej 50 mln Słońc. O jej fizyce i właściwościach nie wiadomo dużo więcej. Tego rodzaju wyrzuty materii są bowiem bardzo trudne do wykrycia.
Tajemniczy kosmiczny pierścień może być pierwszą pozostałością po supernowej odkrytą w przestrzeni międzygalaktycznej
W pobliżu Wielkiego Obłoku Magellana zaobserwowano elegancki, idealnie okrągły kosmiczny pierścień emitujący fale radiowe. Naukowcy są zdania, że może być to pozostałość po wybuchu sa...
Materiał do tworzenia się nowych światów
Jednak uznaje się je za bardzo ważne. To właśnie one stanowią swoiste ziarna, z których początek biorą kolejne generacje gwiazd, planet i księżyców. Odbywa się to jednak kosztem macierzystej galaktyki. Źródłem fontanny są bowiem potężne gwiezdne eksplozje w NGC 4283. Supernowe wyrzucają w kosmos ogromne ilości gazów i pyłów, stopniowo pozbawiając galaktykę materiału. Z czasem może to zatrzymać tamtejsze procesy gwiazdotwórcze.
Na zdjęciu udostępnionym przez badaczy widać jasne czerwone włókna wychodzące z centralnej części galaktyki. To właśnie są fontanny materii odkryte dzięki VLT/MUSE.
Gdzie znajduje się galaktyka z fontanną?
Galaktykę NGC 4283 dzieli od Ziemi 62 mln lat świetlnych. Wchodzi ona w skład Gromady w Pannie – potężnego zgrupowania aż 2 tysięcy galaktyk, znajdującego się w gwiazdozbiorach Panny i Warkocza Bereniki. Rozciąga się ono aż na 15 mln lat świetlnych.
Sama galaktyka NGC 4283 należy do najpopularniejszego rodzaju galaktyk – galaktyk spiralnych. To oznacza, że składa się z jądra, od którego odchodzą zawijające się ramiona. Droga Mleczna to jej podtyp – galaktyka spiralna z poprzeczką. Z kolei NGC 4283 to galaktyka spiralna typu Sa: czyli mająca duże jądro i słabo rozwinięte ramiona. Została odkryta w XIX wieku.
Źródła:
Nasz ekspert
Magdalena Salik
Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com