Zmyślone języki. Tylko jeden z nich jest używany do teraz

W tym artykule:

1. Lingua ignota
2. Język filozoficzny
3. Solresol
4. Esperanto
5. Quenya Y Sendaren
6. Blissymbolics
7. Aui, język kosmosu
8. Loglan i Lojban
9. Volapük
10. Klingon
11. Dothraki

Lingua ignota

Pierwszy znany sztuczny język to dzieło Hildegardy von Bigen, wykształconej niemieckiej zakonnicy żyjącej w XII.w. Składa się ze 1011 słów zawierających zgłoski średniowiecznej łaciny i niemieckiego. Na potrzeby lingua ignota (nieznany język) Hildegarda opracowała też alfabet, składający się z 23 liter. W jakim celu świątobliwa mniszka stworzyła nowy język? Tego nie wiemy. Ale pamięć o Hildegardzie trwa też w „branży”. Jest patronką lingwistów i esperantystów.

Język filozoficzny

W 1668 roku angielski duchowny, filozof i naukowiec John Wilkins przedstawił opracowaną przez siebie mowę. Argentyński pisarz Jorge Luis Borges opisał ja w ten sposób: „Wilkins podzielił wszechświat na 40 kategorii, a te z kolei składają się z różnic, one natomiast – z gatunków. Każdej kategorii przypisał monosylabę z dwóch liter, każdej różnicy – spółgłoskę, a gatunkowi – samogłoskę. Na przykład: de znaczy żywioł; deb – pierwszy z żywiołów, czyli ogień; deba – kawałek tego żywiołu, czyli płomień”.

Najtrudniejsze języki świata – ranking. Który jest najtrudniejszy do opanowania?

Najtrudniejsze języki świata, czyli jakie? Choć istnieje kilka języków potrafiących sprawić kłopoty niejednemu poliglocie, to poziom ich trudności jest sprawą indywidualną. Dla jednych m...

Solresol

W języku solresol „do re mifala re dosiresi" znaczy tyle, co „Chciałbym piwo i ciasto". Został on stworzony w roku 1830 przez francuskiego muzyka Jeana-Francois Sudre’a. Sylaby były tworzone za pomocą nazw nut europejskiej skali muzycznej. W fazie prób Sudre grał swoim uczniom na skrzypcach, a ci tłumaczyli dźwięki na francuskie słowa. W 1834 roku Sudre odbył europejskie tournée koncertowe, podczas którego „tłumaczył” zdania z języków miejscowych na solresol. W 1866 roku ukazała się jego książka „Uniwersalny język muzyczny".

Esperanto

To jedyny sztuczny język, który może pochwalić się 10 tys. biegłych użytkowników, milionami osób, które go rozumieją, i interfejsem w Google. Został stworzony przez zagorzałego pacyfistę Ludwika Zamenhofa z Białegostoku. W 1887 roku wydał on pod pseudonimem Doctor Esperanto „Linguo Internacia" (Język międzynarodowy). Początkowo liczył 900 słów i miał 16 reguł gramatycznych. Od tego czasu leksyka rozrosła się wielokrotnie. Słownictwo esperanto pochodzi przede wszystkim z języków zachodnioeuropejskich, syntaktyka (składnia) zaś – ze słowiańskich.

Quenya Y Sendaren

Wymyślanie języków było sekretnym uzależnieniem J.R.R. Tolkiena. Kiedy pisał,,Władcę pierścieni" uznał, że w tym mitycznym świecie mógłby umieścić swoje lingwistyczne wynalazki. Jako dziecko Tolkien zakochał się z walijskim, z kolei na Oksfordzie pasjonował się fińskim. Wypróbowywał dźwięki i słowa, aż był do nich przekonany. Tak powstał quenya – język, którym posługiwali się Elearowie. Jego podstawą był fiński. Z kolei sindarin, czyli mowa najczęściej używana w Śródziemiu, została zainspirowana walijskim.

Blissymbolics

Charles Bliss urodził się w Czerniowcach na dzisiejszej Ukrainie. W roku 1938 trafił do obozu koncentracyjnego, udało mu się jednak przetrwać. Wyjechał do Szanghaju, gdzie chińskie znaki zainspirowały go do stworzenia „logicznego pisma dla nielogicznego świata". Tak powstało logograficzne pismo bliss składające się z 4500 znaków. Reprezentują one najbardziej podstawowe elementy, na które Bliss podzielił świat. Wynalazek nie odbił się zbyt szerokim echem, ale jedna z kanadyjskich szkół dla niepełnosprawnych dzieci wprowadziła bliss jako narzędzie ułatwiające komunikację.

Aui, język kosmosu

Jako dziecko John Weilgart miał wizje, w których kosmici przekazywali mu przesłanie pokoju. Dziecięce obsesje skanalizowały się w studiach lingwistycznych, których efektem w 1968 roku była książka „aUl: język kosmosu". Założenie było proste: ludzie mogą się ze sobą porozumieć, używając 33 elementów, reprezentujących najbardziej podstawowe myśli, uczucia i reakcje. Weilgart, który został profesorem psychologii, nie tylko stworzył język, ale używał go również, prowadząc psychoterapię. Twierdził, że język kosmosu leczy choroby umysłowe.

Loglan i Lojban

U podstaw Loglan (ang. Logical Language, czyli język logiczny) leży hipoteza amerykańskich socjolingwistów Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa, zgodnie z którą gramatyka każdego języka determinuje to, w jaki sposób jego użytkownicy postrzegają otaczający świat. W 1955 roku socjolog James Cooke Brown rozpoczął pracę nad językiem absolutnie logicznym, który nie narzucałby za pośrednictwem gramatyki żadnych przesądów i uprzedzeń. Jego pracę kontynuowali studenci, tworząc lojban (lojban.org). Jego gramatyka zasadza się na logice formalnej, a 1300 rdzeni – poprzez łączenie – tworzy miliony wyrazów. Co ciekawe, w lojban nie ma wyjątków ani przypadków nieregularnych. Jest uznawany za język pozbawiony jakiejkolwiek dwuznaczności.

Volapük

Bezsenność i boska inspiracja – tyle potrzebował Johann Schleyer, XIX-wieczny duchowny niemiecki, żeby stworzyć manade bal, püki bal, czyli uniwersalny język dla ludzkości. Zakorzeniony w niemieckim i angielskim volapük okazał się sporym sukcesem w Niemczech, skąd przedostał się do USA i Chin. Do 1890 roku istniało ponad 200 towarzystw Volapük, wydano 25 książek na temat albo w tym języku. Wkrótce pojawiły się podróbki" języka dla ludzkości (balta, bopal, spelin) inspirowane volapük, co osłabiło cały projekt. Ostateczny cios językowi zadało esperanto.

Klingon

Rakieta Vulcan wyniesie w kosmos DNA twórców i fanów "Star Treka". Czas na kosmiczne pochówki?

Po kosmicznej turystyce przyszedł czas na kosmiczne pochówki. Jeszcze w tym roku w kierunku Słońca powędruje 150 kapsuł z prochami, próbkami DNA oraz wiadomościami od fanów i twórców kul...

W 1984 roku producenci serialu „Star Trek” zlecili lingwiście Markowi Okrandowi opracowanie kilku zwrotów w języku klingon, którym posługiwała się wojownicza rasa. Okrand założył, że mowa, którą posługuje się pozaziemska nacja, musi być jak najbardziej nieziemska. Naukowiec tak się zaangażował w zlecenie, że w efekcie zamiast kilku zwrotów stworzył pełny język, razem z gramatyką. W 1985 roku został wydany Słownik klingoński (300 tys. sprzedanych egzemplarzy). Szacuje się, że język stworzony przez Okrada jest drugim – po esperanto – najbardziej popularnym spośród sztucznych języków. A klingoniści traktują swoją pasję jak najbardziej serio. Istnieje Instytut Języka Klingońskiego (kli.org), na mowę kosmitów zostały przetłumaczone m.in. „Hamlet” i Biblia.

Dothraki

Nomadzi Dothraki z „Gry o tron" wypowiadają zaledwie pojedyncze słowa w swoim języku w powieściach George'a R.R. Martina. Jednak producenci serialu postanowili obdarzyć ich wiarygodną mową. W tym celu zwrócili się do Davida J. Petersona, szefa Language Creation Society (Stowarzyszenia Tworzenia Języków). Dla kogoś, kto miał na koncie 13 języków, nie był to żaden problem. Peterson stworzył język liczący trzy tysiące pojęć, z własną gramatyką.