Wychudzone i wymizerowane pawiany. Te święte zwierzęta Egiptu nie miały lekkiego życia

W tym artykule:

1. Miliony zmumifikowanych świętych zwierząt. Zagadką ich dobrostan
2. Boskie zwierzę. Pieskie życie
3. Pochodzenie zwierząt

W wierzeniach egipskich aż roiło się od różnorakich zwierząt. Wiele z nich identyfikowano z konkretnymi bóstwami egipskimi. Tak też było w przypadku pawiana. Thota, czyli boga mądrości, ukazywano między innymi właśnie pod postacią tego ssaka.

Dlatego w Egipcie oddawano cześć temu zwierzęciu. Pawiany (Papio hamadryas lub Papio anubis) nie występowały w sposób naturalny w kraju faraonów. Egipcjanie sprowadzali je z głębi Afryki, zapewne z obszarów obecnej Erytrei.

Miliony zmumifikowanych świętych zwierząt. Zagadką ich dobrostan

Wydawałoby się, że jeśli pawiany były ubóstwiane, to powinny wieść wspaniałe życie i być dopieszczane na każdym kroku. Zweryfikowali to naukowcy. Przeanalizowali szczątki tych zwierząt i swoje wnioski opublikowali na łamach czasopisma naukowego „PLOS One”.

Zwłoki świętych zwierząt, nie tylko pawianów, ale też kotów, krokodyli czy byków, były mumifikowane w Egipcie przez ponad tysiąclecie, od IX wieku p.n.e. do IV wieku n.e. Temu procesowi poddano miliony osobników, które złożono w przepastnych podziemnych galeriach.

Dlatego ich szczątki zachowały się często w świetnych stanie. Do tej pory niewiele było wiadomo o warunkach, w których przyszło im żyć. W najnowszym badaniu naukowcy z Niemiec, Belgii i Francji zbadali kolekcję mumii pawianów ze starożytnego egipskiego stanowiska Gabbanat el-Qurud. To tak zwana Dolina Małp, położona na zachodnim brzegu Luksoru w Górnym Egipcie.

Boskie zwierzę. Pieskie życie

W sumie przeanalizowano szczątki co najmniej 36 pawianów w różnym wieku, które żyły 800–500 lat p.n.e. To czasy tzw. Trzeciego Okresu Przejściowego i początki Okresu Późnego. Zwierzęta były w różnym wieku. I tu zaskoczenie. Zwierzęta wcale nie były zdrowe i syte. Na kościach uczeni dostrzegli bowiem uszkodzenia, deformacje i inne nieprawidłowości wskazujące, że większość pawianów cierpiała z powodu złego odżywiania i braku światła słonecznego.

– Głównymi obserwowanymi patologiami były krzywica, zmiany w części mózgowej czaszki oraz deformacje w obrębie twarzoczaszki i żuchwy. Nie zaobserwowano jednak żadnych zmian na kościach, co wskazuje, że zwierzęta nie były traktowane w brutalny sposób – podkreślają naukowcy.

Oznacza to, że być może pawiany od urodzenia były chowane w niewoli. Badacze zwrócili uwagę na to, że zbieżne obserwacje pochodzą z kości pochodzących z dwóch innych lokalizacji – nekropolii w Sakkarze i Tuna el-Gebel. Sugeruje to dość spójny sposób trzymania zwierząt w niewoli we wszystkich trzech miejscach.

Po prostu święte pawiany nigdzie nie miały doskonałych warunków życia, mimo swojego boskiego statusu. – Życie egipskich pawianów nie było łatwe. Badania naukowe pokazują, że cierpiały z powodu niedożywienia i braku światła słonecznego – podsumowują eksperci, którzy przeprowadzili analizy kości.

Pochodzenie zwierząt

Co prawda pawiany w Egipcie nie występowały nawet w okresie starożytności i należało je sprowadzać. Jednak przebadane do tej pory osobniki pochodziły zapewne z lokalnych hodowli.

Co jakiś czas musiano jednak uzupełniać stada. Wówczas na południe udawały się egipskie wyprawy. Zwierzęta łapano w różnych miejscach. Jest to nadal przedmiot analiz naukowców. Prawdopodobnie z sudańskiej doliny Nilu pozyskiwano Papio anubis. Natomiast Papio hamadryas – z Rogu Afryki lub południowej części Półwyspu Arabskiego.

Źródło: Plos One

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.