Watykan zwraca Grecji słynne marmury Elgina. Symboliczny gest i historyczna chwila

W tym artykule:

1. Ponad 200 lat temu marmury zostały oddzielone od Partenonu
2. Rzeźby i płaskorzeźby trafiły do Muzeum Brytyjskiego
3. Trzy fragmenty marmurów Elgina trafiły przed laty do Watykanu

Partenon to starożytna świątynia, która znajduje się w stolicy Grecji, na szczycie Akropolu. Została wybudowana w połowie V wieku p.n.e. na zlecenie greckiego polityka i wodza Peryklesa, a zaprojektowali ją architekt Iktinos oraz rzeźbiarz Fidiasz.

Jest poświęcona Atenie, czyli bogini mądrości, sztuki i sprawiedliwej wojny. Majestatyczna budowla przez setki lat była miejscem kultu religijnego oraz skarbcem przechowującym kosztowności miasta. Grecy uważali ją także za symbol potęgi i bogactwa Aten.

Ponad 200 lat temu marmury zostały oddzielone od Partenonu

Częścią elementu zdobiącego Partenon były tak zwane marmury Elgina. Ich nazwę zawdzięczają brytyjskiemu lordowi Elginowi, czyli Thomasowi Bruce’owi, który w roku 1799 został mianowany ambasadorem Wielkiej Brytanii w Imperium Osmańskim. W tamtych czasach obejmowało ono również Grecję wraz z Atenami.

Brytyjczyk postanowił wykorzystać misję dyplomatyczną również do swoich prywatnych celów. Chciał stworzyć rysunki i odlewy gipsowe starożytnych rzeźb ateńskich, aby stworzyć dekoracje do swojej posiadłości w Szkocji.

Budowle starożytnej Grecji – najważniejsze wzniesione obiekty. Gdzie można je zobaczyć?

Budowle starożytnej Grecji to bez wątpienia jedna z największych atrakcji tego niezwykle pięknego kraju. Które z nich należy uznać za najważniejsze? Zapraszamy na wycieczkę szlakiem prezen...

Lord Elgin i jego zespół, pomimo oficjalnej zgody na prace, mieli problemy z dostępem do Akropolu, który pełnił wówczas funkcję tureckiej twierdzy. W końcu Brytyjczyk postanowił „zabrać” poszczególne fragmenty greckich zabytków i płaskorzeźb. Cały proceder odbywał się w latach 1801–1812. W sumie pozyskano wiele cennych fragmentów starożytnych budowli, a prace Elgina przyczyniły się do zniszczenia Partenonu.

Rzeźby i płaskorzeźby trafiły do Muzeum Brytyjskiego

W 1816 roku lord Elgin był zmuszony sprzedać wykradzione artefakty i wszelkie ozdoby rzeźbiarskie Koronie Brytyjskiej. Całe przedsięwzięcie kosztowało bowiem fortunę, co ostatecznie doprowadziło go do bankructwa. Zakupione przez brytyjski rząd marmury zostały następnie przekazane Muzeum Brytyjskiemu w Londynie, gdzie znajdują się do dziś.

Bezprecedensowe działania Elgina i ich skala już w XIX wieku wzbudzały wiele kontrowersji. Grecy od samego początku twierdzili, że są bezprawnie pozbawiani ich dziedzictwa narodowego, chociaż zespół brytyjski miał oficjalną zgodę na usuwanie części zabytków. Odkąd z Aten wywieziono pierwsze fragmenty Partenonu, Grecja domagała się ich zwrotu.

Trzy fragmenty marmurów Elgina trafiły przed laty do Watykanu

Co ciekawe, Muzeum Brytyjskie przekazało trzy marmurowe fragmenty Partenonu do Watykanu. Od tego czasu są częścią stałej kolekcji muzealnej w Stolicy Apostolskiej. I to właśnie Watykan jako pierwszy podjął decyzję o zwrocie marmurów Elgina. Papiescy urzędnicy twierdzą, że dowód na to, iż „droga dialogu i pokoju zawsze istnieje”, a sztuka powinna łączyć, a nie dzielić.

Papiescy urzędnicy podpisali we wtorek, 7 marca umowę, wedle której marmury już 24 marca mają zostać przetransportowane do Aten. To efekt rozmów, które rozpoczęły się w 2021 roku. Wówczas papież Franciszek spotkał się wówczas z Hieronimem II, prawosławnym arcybiskupem Aten oraz zwierzchnikiem Kościoła w Grecji.

Watykan: turysta z USA zniszczył zabytkowe rzeźby po odmowie spotkania z papieżem

Watykan i Rzym to popularny kierunek turystów i pielgrzymów z całego świata. Podróżnych przyciągają nie tylko aspekty religijne, ale też historyczne.

Eksperci sugerują, że decyzja Watykanu może zwiększyć presję na Muzeum Brytyjskie, aby ta instytucja ostatecznie przychyliła się do próśb greckiego rządu o oddanie całości kolekcji partenońskiej. – Ten gest ma na celu umocnienie braterstwa i pokazanie światu, że droga dialogu i pokoju zawsze istnieje – podkreśla kardynał Fernando Vérgez, przedstawiciel Watykanu.

W ciągu ostatnich kilku miesięcy debata nad marmurami Elgina przybrała na sile. Dziennikarze informowali o tym, że odbywały się tajne rozmowy Muzeum Brytyjskiego z przedstawicielami Grecji. Instytucja kultury z Londynu podobno zaproponowała, aby rzeźby z Partenonu były współdzielone i podróżowały między Atenami a stolicą Anglii.

Źródło: The Art Newspaper

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".