Sulejman Wspaniały ciekawostki. Sułtan Imperium Osmańskiego władał ogromnym państwem

W tym artykule:

1. Sulejman Wspaniały – wykształcenie
2. Sułtan jako miłośnik sztuki
3. Sulejman, wielki budowniczy
4. Apogeum cywilizacji islamskiej
5. Sulejman Wspaniały atakuje Wiedeń
6. Hurrem, czyli Sułtanka Roksolana

O jego życiu mówi się często jako o tragedii. Był jedynym synem potężnego i strasznego Selima I Groźnego. Gdy sułtan umierał, Europa wstrzymała oddech. Imperium Osmańskie było potężne i bezpośrednio zagrażało już nie tylko wyspom greckim, ale też samej Italii. Kontrolowało handel na olbrzymim terenie, a jego bogactwa były nieprzebrane. Selim pozostawił tylko jednego potomka i następcę tronu – świetnie wykształconego miłośnika poezji, Sulejmana.

Sulejman Wspaniały – wykształcenie

Sulejman Wspaniały urodził się w Trabzonie na południowym wybrzeżu Morza Czarnego, prawdopodobnie 6 listopada 1494 r. Data budzi wątpliwości historyków. Niewiele też wiadomo o matce wielkiego sułtana. Była nią Hafsa, nawrócona na islam kobieta nieznanego pochodzenia, która zmarła w 1534 roku. Czyli w 14. roku rządów Sulejmana.

Mały Sulejman rozpoczął studia z zakresu nauk ścisłych, historii, literatury, teologii i taktyki wojskowej w szkołach cesarskiego pałacu Topkapı w Konstantynopolu. Jako młody człowiek zaprzyjaźnił się z Pargalı Ibrahimem, greckim niewolnikiem, który później został jednym z jego najbardziej zaufanych doradców. Ale nawet tak zaufanego przyjaciela nie ominął los wielu innych bliskich sułtana – czyli wyrok śmierci.

Sułtan jako miłośnik sztuki

Młody władca otaczał się poetami, malarzami, historykami. Jego wielką pasją była moda. Nakazał zwożenie do swego pałacu najprzedniejszego sukna z całego obszaru swojego rozległego imperium.

Mehmed II wprowadził druzgocące prawo. Wszystko z obawy o władzę

Aby zapobiec rodzinnym walkom o tron, sułtan Mehmed II zalegalizował w XV w. zabijanie rodzeństwa tureckich władców. Czas obowiązywania tego okrutnego dekretu to okres największego rozkwitu ...

W okresie panowania Sulejmana, Imperium Osmańskie wkroczyło w złoty wiek. W Pałacu Topkapı, cesarskiej siedzibie, zarządzano licznymi cesarskimi stowarzyszeniami artystycznymi. Artyści i rzemieślnicy, po ukończeniu praktyki, mieli szansę na awans na wyższe stanowiska w swoich dziedzinach, otrzymując proporcjonalne wynagrodzenie w kwartalnych ratach.

Dokumenty płacowe świadczą o hojności mecenatu Sulejmana wobec artystów. Pierwszy z takich dokumentów, pochodzący z roku 1526, wymienia 40 stowarzyszeń z ponad 600 członkami. Gildia Ehl-i Hiref przyciągała najbardziej utalentowanych rzemieślników imperium na dwór sułtana, zarówno z obszaru islamu, jak i z niedawno podbitych obszarów Europy, tworząc mieszankę kultur arabskiej, tureckiej i europejskiej. Rzemieślnicy służący na dworze obejmowali malarzy, introligatorów, kuśnierzy, jubilerów i złotników.

Podczas gdy poprzedni władcy pozostawali pod wpływem kultury perskiej, mecenat Sulejmana przyczynił się do utrwalenia dziedzictwa artystycznego Imperium Osmańskiego. Sulejman był również znany ze sponsorowania licznych monumentalnych inwestycji architektonicznych w swoim imperium.

Sulejman, wielki budowniczy

A te nie byłoby możliwe bez Mimara Sinana. Sinan, który przez wiele lat był żołnierzem, w dojrzałym wieku zyskał renomę szanowanego inżyniera wojskowego, czym przyciągnął uwagę sułtana Sulejmana. Ten w 1537 roku mianował 50-letniego wówczas Sinana głównym architektem pałacowym.

Po śmierci ulubionego syna Sulejmana, sułtan zlecił Sinanowi projekt i budowę pałacowego meczetu. Inspirując się twórczością poprzedników oraz wspaniałością Hagia Sophia, Sinan stworzył meczet Sehzade, jedno z jego pierwszych arcydzieł. Do dzisiaj jest uważane za jedno z najbardziej imponujących dzieł architektonicznych.

Apogeum cywilizacji islamskiej

Legendarną postać Sulejmana nadal widać w tym, co powszechnie określa się jako „koronę na wzgórzu”. Widok tej monumentalnej budowli, górującej nad Bosforem i Złotym Rogiem, z jej smukłymi minaretami i okazałą kopułą, jest jedną z ikonicznych cech Stambułu. Przez prawie dekadę Sinan był głównym architektem, projektantem i budowniczym kompleksu meczetu Sulejmana – Suleymaniye Kulliye. Czyli zespołu budynków z widokiem na Złoty Róg i Perę.

Kulliye rozciąga się na niemal 25 akrów. Obejmuje, oprócz głównego meczetu w kształcie bazyliki:

• cztery medresy (szkoły religijne),
• hospicjum,
• publiczne łaźnie (hamam),
• szpital,
• ambulatorium,
• księgarnie,
• bibliotekę,
• grobowiec sułtanów (turbe),
• pierwszy na świecie dom spokojnej starości dla nauczycieli (bimarhane).

Sułtan starał się zamienić Konstantynopol, przemianowany już wówczas na Stambuł w centrum cywilizacji islamskiej poprzez szereg projektów, obejmujących mosty, meczety, pałace oraz różne instytucje charytatywne i społeczne. Za jego panowania architektura osmańska osiągnęła swe apogeum. Sam Sinan stał się odpowiedzialny za ponad trzysta gmachów w całym imperium. Sulejman odrestaurował także Kopułę na Skale w Jerozolimie i mury Jerozolimy, odnowił Kaabę w Mekce i zbudował kompleks w Damaszku.

Sulejman Wspaniały atakuje Wiedeń

Chociaż pierwszy okres panowania Sulejmana był, jak na tamte czasy, wyjątkowo pokojowy, karta szybko się odwróciła. W miarę pogorszenia się stosunków między Węgrami a Imperium Osmańskim Sulejman wznowił kampanię w Europie Środkowej.

29 sierpnia 1526 r. pokonał Ludwika II Węgierskiego (1506–1526) w bitwie pod Mohaczem. Ponoć Sulejman, napotkawszy martwe ciało młodego króla Ludwika II Jagiellończyka, ubolewał: „Rzeczywiście wystąpiłem przeciwko niemu z bronią, ale nie było moim życzeniem, aby został zabity, gdy ledwo zasmakował słodyczy życia i rodziny królewskiej”.

Zwycięstwo osmańskie doprowadziło do podziału Węgier na kilka stuleci pomiędzy Imperium Osmańskie, monarchię Habsburgów i Księstwo Siedmiogrodu. A śmierć Ludwika II podczas ucieczki przed bitwą oznaczała koniec dynastii Jagiellonów na Węgrzech i w Czechach. Polskie roszczenia dynastyczne przeszły na ród Habsburgów.

Sulejman Wspaniały zapędził się nawet dalej, bo aż do stolicy Habsburgów – Wiednia. Oblężenie z 1529 r. było pierwszą próbą zdobycia Wiednia przez Imperium Osmańskie. Sułtan zaatakował miasto armią liczącą ponad 100 tys. ludzi, podczas gdy obrońcy liczyli nie więcej niż 21 tys. ludzi. Mimo to miastu udało się przetrwać oblężenie, które ostatecznie trwało nieco ponad dwa tygodnie, od 27 września do 15 października 1529 roku. Wszystko dlatego, że Sulejman Wspaniały nie był w stanie przeciągnąć przez Bałkany swoich armat.

Hurrem, czyli Sułtanka Roksolana

W pamięci potomnych Sulejman jest jednym z niewielu władców, którzy nad politykę dynastyczną przedłożyli miłość. Sułtan zauroczył się Hurrem, branką, którą dostał w prezencie od jednego z możnych. Dziewczyna pochodziła z Rusi, stanowiącej wówczas część połączonych państw Polski i Litwy. Zachodni dyplomaci nazywali ją „Russelazie” lub „Roxelana”, nawiązując do jej ruskiego pochodzenia.

Roksolana była córką prawosławnego kapłana. Z domu rodzinnego uprowadzili ją Tatarzy krymscy. Następnie sprzedali ją jako niewolnicę do Stambułu. Jak to się stało, że z jednej z setek kobiet w haremie władcy awansowała do roli ulubienicy, a później żony? Nie wiadomo. Niezaprzeczalnym faktem jest, że sułtan był jej oddany do ostatnich dni życia. Nakazał nawet, by po śmierci spoczęli obok siebie.

To również dla niej i w wyniku jej intryg kazał zamordować swojego najstarszego i najlepiej rokującego syna – Mustafę. Roksolana przekonała starzejącego się sułtana, że cieszący się poparciem wojska Mustafa, planuje zamach i przejęcie władzy. Zależało jej na śmierci pasierba, bo wiadomym było, że jeśli Mustafa zostanie sułtanem po śmierci ojca, zarówno Roksalana, jak i jej potomstwo zostaną straceni. Ale śmierć Mustafy pociągnęła za sobą kolejne. Wszyscy synowie Sulejmana i Roksolany zginęli. Pozostał tylko Selim, który po śmierci ojca przybrał imię Selim II. Był nieudolnym, słabym władcą, który ponad politykę przedkładał pełny kielich.

I tak władający na trzech kontynentach Sulejman Wspaniały – człowiek, który pozostawił nam wielką kulturę i sztukę, władca, który doprowadził do kodyfikacji praw i te cywilne postawił ponad religijnymi, sułtan, którego namalował sam Tycjan – odszedł z tego świata, osadziwszy na tronie świata najbardziej nieudolnego z potomków.

Nasz ekspert

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.