Starożytny Izrael – osiągnięcia, kultura, religia i wynalazki. Jak wyglądało życie w starożytnym Izraelu?

W tym artykule:

1. Życie w starożytnym Izraelu
2. Co wynalazł starożytny Izrael?
3. Kultura i sztuka starożytnego Izraela
4. Jaka była religia w starożytnym Izraelu?
5. Starożytne zabytki Izraela
6. Starożytny Izrael - ciekawostki

Gdzie leży starożytny Izrael? Granice antycznego państwa obejmowały tereny Kanaanu, czyli późniejszej Palestyny i Syrii. Zanim Hebrajczycy osiedlili się na tych ziemiach, prowadzili pastersko-koczowniczy tryb życia, przepędzając swoje stada w poszukiwaniu pastwisk. Po opuszczeniu doliny Eufratu i Tygrysu, udali się do Egiptu, co potwierdzają wzmianki o przyjmowaniu przez faraonów plemion koczowniczych. Z czasem przychylność egipskich władców względem przybyszów wygasła. Hebrajczycy zostali sprowadzeni do roli siły roboczej i musieli świadczyć niewolniczą pracę na rzecz władcy. Po wyjściu z Egiptu nastąpił okres wielkiej tułaczki po Synaju. W tym czasie nastąpiło scalenie wszystkich żydowskich plemion do postaci jednego narodu.

Życie w starożytnym Izraelu

Historia starożytnego Izraela rozpoczyna się ok. 1200 r. p.n.e., kiedy po długiej wędrówce Hebrajczycy przybyli do Kanaanu - niewielkiej krainy na wschodnim wybrzeżu śródziemnomorskim. Mieszczące się na tym terenie państwa-miasta stawiały opór przybyszom. W rezultacie, walki o Ziemię Obiecaną zakończyły się dopiero w X wieku p.n.e.

Izrael chce odbudować ogromną bazylikę sprzed 2000 lat. Dopiero niedawno odkryto jej istnienie

Odkryta w ostatnich latach przez archeologów bazylika w Aszkelonie jest datowana na I wiek naszej ery. Choć uważana za największą tego typu konstrukcją na terenie Izraela, długo pozostawała...

Po osiedleniu się na ziemiach Kanaanu część Hebrajczyków porzuciła pasterstwo na rzecz rolnictwa. Najczęściej uprawiano pszenicę i jęczmień. Zakładano także sady, w których sadzono drzewa oliwne, winorośl i figowce. Wielu Hebrajczyków zajęło się też rzemiosłem.

W tamtym czasie wśród plemion hebrajskich dominowała struktura rodowo-plemienna. Wraz z podbojem nowych ziem Hebrajczycy zaczęli przyjmować niektóre zwyczaje ludów kanaanejskich. Wtedy też zaczął uwidaczniać się podział społeczeństwa na warstwy.

System plemienny wykazywał ewidentne słabości, które zaczęły uwidaczniać się w obliczu zagrożenia ze strony Filistynów. Potrzebna była centralizacja władzy. Kto był królem starożytnego Izraela? Jako pierwszy na tronie zasiadł Saul, który w XI w. p.n.e. został wyznaczony przez proroka Samuela. Po nim, władzę objął Dawid, a następnie - Salomon.

Każdy dorosły Hebrajczyk dążył do założenia rodziny. W hebrajskiej społeczności samotny mężczyzna nie mógł cieszyć się wysokim statusem. Nie dotyczyło to jednak osób, które miały poświęcać się wyższym zadaniom. Mowa przede wszystkim o prorokach. Dla kobiety bezdzietność była największą hańbą. Liczne potomstwo było natomiast znakiem błogosławieństwa i bożej łaski. Zgodnie z panującą w starożytnym Izraelu obyczajowością, mężczyzna był człowiekiem w pełnym znaczeniu tego słowa i mógł rościć sobie wszelkie prawa do swojej żony.

Co wynalazł starożytny Izrael?

Pod względem rozwoju technicznego, współczesny Izrael plasuje się w ścisłej czołówce cywilizacji zachodniej i bez wynalazków opracowanych w tym kraju, trudno byłoby sobie wyobrazić świat. Jak pod tym względem przedstawiał się starożytny Izrael? Wynalazki nie były mocną stroną Hebrajczyków. Nie oznacza to jednak, że antyczna społeczność żydowska nie wpłynęła na losy świata, przeciwnie.

W Izraelu znaleziono 1500-letnie „magiczne misy do przeklinania”. Jakie miały zastosowanie?

„Magiczne misy” miały chronić przed demonami, ale nie tylko. Co ciekawe, naczynia wróciły na rynek na początku XXI w.

Co zawdzięczamy starożytnemu Izraelowi? Właściwie całe życie dawnych Hebrajczyków było podporządkowane religii i to właśnie ich wierzenia zbudowały fundament, na którym do dziś opiera się wiele innych wyznań. W odróżnieniu od innych starożytnych ludów, Hebrajczycy wyznawali nie politeizm, a monoteizm. Oznacza to, że ich wiara wykluczała istnienie wielu bóstw. Judaizm, bo właśnie o tym wyznaniu mowa, dopuszczał istnienie tylko jednego boga. Na tej podstawie wyrosły inne wyznania, w tym islam i chrześcijaństwo. Z dziejowego punktu widzenia, druga z wymienionych religii w największym stopniu przyczyniła się do scalenia całego zachodniego świata.

Kultura i sztuka starożytnego Izraela

Starożytna sztuka hebrajska była całkowicie podporządkowana religijnej doktrynie. Aikoniczny charakter judaizmu całkowicie zdefiniował kierunek jej rozwoju i określił kształt artystyczny dzieł żydowskich. Prawo mojżeszowe zakazywało przedstawiania ludzkich i zwierzęcych postaci, więc elementy zdobnicze sztuki hebrajskiej ograniczały się niemal wyłącznie do ornamentyki roślinnej. Niemal, bo pewne treści symboliczne były wyrażane za pomocą wizerunku niektórych zwierząt. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że rzeźba i malarstwo były dziedzinami nieobecnymi w tradycyjnej sztuce starożytnego Izraela. Ta dziedzina życia została ograniczona prawie wyłącznie do rzemiosła artystycznego i architektury sakralnej. Obecne są nieliczne przykłady płaskorzeźby i reliefów, ale ich tworzenie miało charakter nie tyle artystyczny, co symboliczny.

Weekend w Ejlacie. To miejsce to więcej niż kurort nad Morzem Czerwonym

Od niedawna do tego izraelskiego miasta możemy dolecieć tanimi liniami bezpośrednio z Polski. Sprawdziliśmy, co warto zrobić w Ejlacie w czasie weekendowej wizyty.

W okresie renesansu, ortodoksyjna interpretacja Tory nieco złagodniała. Wówczas powszechne stały się biblijne i talmudyczne dekoracje, jednak sama sztuka hebrajska przez cały czas pozostawała zgodna z wymogami wiary. Na przestrzeni wielu wieków, motywy zdobnicze ograniczano niemal wyłącznie do menory, kolumny, pary lwów i gwiazdy Dawida.

Mimo braku wyraźnego zdobnictwa, w sztuce starożytnego Izraela można dostrzec motywy zapożyczone z innych kręgów religijnych i kulturowych. Najbardziej widoczne są wpływy Kananejczyków, ale wyraźnie zarysowują się także pewne elementy charakterystyczne dla Egiptu i Mezopotamii.

Jaka była religia w starożytnym Izraelu?

Wcześniej wspomnieliśmy, że starożytni Hebrajczycy wyznawali wiarę w jednego boga. Praktykowaną przez nich religią był judaizm, który ukształtował się ok. 2000 r. p.n.e. W doktrynie tej wiary, stwórcą świata i życia jest Jahwe. Świętą księgą judaizmu jest biblijny Stary Testament, w którym zawarte zostały nie tylko dzieje narodu żydowskiego, ale także zbiór przepisów i nakazów, którym podlegał każdy Hebrajczyk.

„Tabliczka przekleństwa”. Archeolodzy twierdzą, że znaleźli najstarszy hebrajski tekst, który wspomina Boga

Tabliczka, którą odnaleziono w okolicy góry Ebal pochodziła z 1200 r. p.n.e. W marcu naukowcy stwierdzili, że odkrycie dowodzi, że Izraelici potrafili pisać w języku hebrajskim już w czasa...

Starożytni Izraelici postrzegali Jahwe jako odwieczny, nieśmiertelny byt. Na mocy przymierza zawartego z Abrahamem, Bóg uczynił Hebrajczyków narodem wybranym. Ich wiara opierała się o 10 przykazań, które zostały przekazane Mojżeszowi podczas ucieczki narodu żydowskiego z egipskiej niewoli. Ten spisał je na kamiennych tablicach, które zostały zamknięte w Arce Przymierza i złożone na górze Syjon, a później - w Świątyni Jerozolimskiej, którą wzniesiono w czasie panowania Salomona. Dekalog miał zaginąć wraz z Arką podczas najazdu armii Babilonu.

Starożytne zabytki Izraela

Burzliwe dzieje Izraela były przepełnione walką i wojnami. W rezultacie, wiele bezcennych starożytnych zabytków bezpowrotnie zniknęło z powierzchni ziemi. Na szczęście, niektóre z nich przetrwały do czasów współczesnych, a obcowanie z nimi jest wyjątkowo głębokim przeżyciem, zwłaszcza dla osób wierzących, ale nie tylko.

Będąc w Jerozolimie, koniecznie trzeba zobaczyć Grób w Ogrodzie - starożytne miejsce pochówku, w niektórych religiach uznawane za prawdziwą grotę grobową Jezusa Chrystusa. Współczesna nauka odrzuca ten pogląd, jednak miejscu temu towarzyszy niezwykła atmosfera.

5 dań, których musisz spróbować w Jerozolimie

Zasmakuj Jerozolimy.

Kolejny ciekawy obiekt to Bazylika Grobu Świętego - najważniejsza świątynia chrześcijańska. Kościół wznosi się w domniemanym miejscu złożenia do grobu i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Pierwsza świątynia powstała w IV wieku. Współczesna została wybudowana w 1099 roku i od tego czasu podlegała licznym przebudowom.

Wymieniając starożytne zabytki Izraela, nie można pominąć Ściany Płaczu - domniemanej pozostałości Świątyni Jerozolimskiej. Dla wyznawców judaizmu, to najświętsze miejsce, warto jednak zaznaczyć, że pod ścianę może podejść każdy, bez względu na wyznanie.

Starożytny Izrael - ciekawostki

W żydowskiej i chrześcijańskiej tradycji, historyczne dzieje Izraela mają być opisane w Biblii.

Według religijnych wierzeń, początki Izraela sięgają czasów, kiedy Jahwe zawarł przymierze z Abrahamem. Gdy jego potomkowi - Izaakowi - urodził się syn Jakub, Bóg miał zmienić jego imię na Izrael. Właśnie dlatego, potomkowie Jakuba byli nazywani narodem Izraela.

Największy rozwój starożytnego Izraela przypada na czas panowania Salomona. Właśnie wtedy państwo umocniło się pod względem administracyjnym, prawnym i gospodarczym.

Tel Awiw stał się najdroższym miastem na świecie

Drugie pod względem wielkości miasto Izraela wyprzedziło w rankingu Paryż, który był dotychczasowym liderem. Z analizy wynika, że wpływ na tę zmianę miała pandemia.

Po śmierci króla Salomona, kraj podzielił się na dwa królestwa: Judy i Izraela. Mimo, że pierwsze z wymienionych było mniejsze i wyraźnie uboższe, cechowało się znacznie większą stabilnością niż Królestwo Izraela, gdzie władzę zwykle obejmowano drogą zamachu stanu, a codziennością były wojny z sąsiadami.

Początkowo, pomimo teoretycznego braterstwa, plemiona hebrajskie prowadziły odmienną politykę, co często doprowadzało do podejmowania walk.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.