Starożytne królestwo Aksum. To właśnie tutaj ma znajdować się Arka Przymierza
Aksum to starożytne królestwo, które istniało na terytorium dzisiejszej Etiopii i Erytrei. Miejsce niezwykle ważne dla chrześcijan, ponieważ religia ta rozwijała się tam już od IV wieku. Legenda głosi, że to właśnie tam miała zostać ukryta Arka Przymierza.
W tym artykule:
Aksum to starożytne królestwo, w którym od IV wieku rozwijało się chrześcijaństwo. Istniało od ok. 80 r. p.n.e. Położone było w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei. Swój olbrzymi rozwój zawdzięczało handlowi między Półwyspem Arabskim i Afryką. To właśnie stąd pochodziły najlepsze wytwory z kości słoniowej, kauczuk i przyprawy.
Towary eksportowane były prosto z portu w Adulis, skąd przewożono je do basenu Morza Śródziemnego, a nawet do Indii, na Cejlon. Najnowsze badania sugerują, że być może nawet na Wyspy Brytyjskie.
Historia starożytnego królestwa Aksum
Okres świetności Aksum przypada na III–VI wiek. Królestwo rozszerzyło swoje granice w kierunku południowym i zachodnim. Za panowania króla Kaleba, który w Kościele katolickim jest uważany za świętego, obejmowało znaczną część południowej Arabii. Stało się jedną z największych potęg świata Bliskiego Wschodu.
Stolicą królestwa aż do IX wieku było miasto Aksum. Znajdowało się w północnej Etiopii, w regionie Tigraj, w odległości ok. 50 km od granicy z Erytreą. Zostało założone kilkaset lat przed ustanowieniem imperium, już w V wieku p.n.e. Ze względu na wartość historyczną, pozostałości starożytnego miasta zostały w 1980 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Aksum wyłoniło się z cywilizacji Dʿmt. To inne starożytne królestwo, które założone zostało w X wieku p.n.e. Niewiele inskrypcji o tym starożytnym państwie przetrwało do czasów współczesnych. Niewielka jest również ilość badań archeologicznych, które prowadzone były w kontekście poznania D’mt. Nie jest jasne, czy przestało istnieć na długo przed powstaniem królestwa Aksum, czy też powoli przekształciło się w nowe imperium. Jedną z hipotez zakłada również, że było to jedno z wielu państw, które zostało podbite w czasie jednoczenia się Aksum w I wieku p.n.e.
Jednak znikome dowody archeologiczne pokazują, że królestwo D’mt znajdowało pod wpływem Sabejczyków. Naukowcy uważali wcześniej, że to właśnie ten lud mógł być założycielem cywilizacji semickiej w Etiopii, ale teza ta została z czasem obalona. Wpływ Sabejczyków zarówno na D’mt, jak i Aksum wydaje się niewielki. Sama obecność Sabejczyków trwała prawdopodobnie tylko przez kilka dziesięcioleci. Jednakże prawdopodobnie cywilizacja Aksumitów przyjęła od nich starożytne pismo południowoarabskie, które przekształciło się z czasem w pismo geʽez.
Potężne imperium Aksum
Królestwo stało się główną potęgą na szlaku handlowym między Rzymem a Indiami. Zyskało monopol na handel na Oceanie Indyjskim, a także weszło w grecko-rzymską sferę kulturową. Język grecki był językiem administracyjnym w Aksum i był powszechnie znany w III wieku naszej ery. Używano go w inskrypcjach, na monetach i w handlu. Pismo ge'ez weszło do powszechnego użytku prawdopodobnie dopiero w IV wieku.
Czy średniowieczna mapa potwierdza istnienie dwóch „zaginionych” wysp walijskiej Atlandydy?
Dwie wyspy u wybrzeży Walii w zatoce Cardigan znane są z walijskiej mitologii. Jednak mapa sprzed 650 lat przedstawia ich dokładne położenie. Czy to dowód, że wyspy istniały naprawdę?
Ze względu na swoje powiązania ze światem grecko-rzymskim, Królestwo Aksum przyjęło chrześcijaństwo jako religię państwową w połowie IV wieku, w czasach panowania Ezany. Nowa wiara przybyła do Aksum prawdopodobnie wraz z syryjskimi kupcami.
W VI wieku król Kaleb, który był sprzymierzony z cesarzem bizantyńskim Justynianem I Wielkim przeciwko Himjarytom, dwukrotnie próbował podbić Półwysep Arabski. Wojskowa kampania ostatecznie zakończyła się niepowodzeniem, co spowodowało zmniejszenie wpływów królestwa na rzecz Persji. Od VII wieku królestwo zaczęło podupadać. Jego kres ostatecznie przyszedł w IX wieku.
Obelisk z Aksum
Obelisk z Aksum to sjenitowa, monolityczna stela o wysokości 23 metrów. Sjenit to zasadowa skała magmowa, którą wydobywano ok. 4 km od stolicy kraju. Obelisk to największa tego rodzaju konstrukcja w dawnym imperium. Waży ponad 100 ton i został wzniesiony w IV wieku na polecenie władców starożytnego królestwa. To jedna z wielu steli, która została wzniesiona w okresie od III do IV wieku.
Na niektórych konstrukcjach znajdują się trójjęzyczne inskrypcje króla Ezana z IV wieku, które zapisano w językach greckim, sabejskim i ge’ez. Stele oznaczały grobowce, jednak wśród rycin nie znaleziono żadnych wskazówek odnośnie do tego, kto spoczywa w grobowcu oznaczonym stelą.
Archeolodzy uważają, że z uwagi na rozmiary i bogate zdobienia obelisków, prawdopodobnie w grobowcach pochowano władców Aksum. Co ciekawe, najwyższe stele w królestwie przewyższały obeliski egipskie. Po chrystianizacji Aksumici zaprzestali budowy charakterystycznych steli i obelisków.
Obelisk z Aksum został obalony najprawdopodobniej pod koniec X wieku. Rozpadł się przy upadku na pięć części. Stela w 1937 roku została wywieziona do Włoch przez faszystowskich okupantów. Zabytek został zwrócony Etiopii dopiero w kwietniu 2005 roku. Został odtworzony w miejscu oryginalnej lokalizacji i odsłonięty we wrześniu 2008 roku.
Arka Przymierza w Aksum
Według tradycji biblijnej Arka Przymierza to ozdobna skrzynia, w której lud Izraela przechowywał kamienne tablice z Dekalogiem. W Starym Testamencie czytamy, że Mojżesz otrzymał je od Boga na Górze Synaj. Arka symbolizowała obecność Jahwe, a niektórzy historycy podejrzewają, że tron Boga. Z kolei według tradycji żydowskiej oprócz przykazań wewnątrz Arki miały znajdować się również: laska Aarona oraz dzban z manną.
Prawdopodobnie do momentu wybudowania Pierwszej Świątyni Salomona, Arka miała być przewożona na specjalnym wozie z zasłonami w trakcie kampanii wojskowych Izraelitów. Po zdobyciu Jerozolimy przez króla Dawida Arka została sprowadzona z pustyni i była przechowywana przez kolejne lata w mieście. Miała być trzymana w różnych świątyniach. W 586 r. p.n.e. armia Babilonu, którą dowodził król Nabuchodonozor II, podbiła Palestynę. Podczas najazdu zburzono Pierwszą Świątynie, a Arka Przymierza zaginęła.
Jedna z legend głosi, że Arkę wykradł z Jerozolimy syn króla Salomona i królowej Saby, imieniem Menelik. Mężczyzna miał zabrać relikwię ze sobą do Etiopii. Mieszkańcy kraju wierzą, że do dziś święty artefakt jest przechowywany w Kościele Matki Bożej z Syjonu w Aksum. Ponoć podczas wojny włosko-abisyńskiej biblijny skarb usiłowały wytropić wojska Benito Mussoliniego, ale został w porę ukryty. Właśnie dlatego Aksum jest uważane za święte miasto chrześcijan.
Nasz ekspert
Jakub Rybski
Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".