Sport w starożytnej Grecji – jak wyglądała kultura fizyczna w antyku?

W tym artykule:

1. Zawody w starożytnej Grecji
2. Jaki był pierwszy sport w Grecji?
3. Jak przebiegały igrzyska olimpijskie w starożytnej Grecji?

Antyczni Grecy uważali rywalizację za naturalny etap społecznego funkcjonowania, a zwycięstwo było wiązane z boską przychylnością. Właściwie każda grecka dyscyplina sportu miała znaczenie religijne, a zawody były organizowane ku czci bogów.

Greckie zamiłowanie do sportu ma swoje korzenie w kulcie siły i uwielbienia piękna męskiego ciała. Uczciwa rywalizacja sportowa miała być też spełnieniem ideałów, jakie zawierała w sobie kalokagatia, czyli grecka filozofia szlachetnego i etycznego postępowania, łączenia piękna z dobrem. Podstawą funkcjonowania greckiego społeczeństwa była jednak religia, więc obie te dziedziny przenikały się w naturalny sposób. Właściwie wszystkie ważne zawody były organizowane przy okazji obchodów ważnych świąt i dedykowano je najważniejszym bóstwom. O jakich zawodach mowa?

Zawody w starożytnej Grecji

Właściwie każde polis, czyli greckie państwo-miasto, organizowało własne zawody sportowe. Najważniejsze święta sportowo-religijne w antycznej Grecji sprowadzały się jednak do czterech igrzysk panhelleńskich, czyli mających charakter ogólny, w których uczestniczyli zawodnicy ze wszystkich polis. Mowa o igrzyskach pytyjskich w Delfach, igrzyskach istmijskich w Koryncie, igrzyskach nemejskich w Nemei oraz o najważniejszych zawodach - igrzyskach olimpijskich w Olimpii.

Osiągnięcia starożytnych Greków – 10 najważniejszych odkryć czasów antycznych

Osiągnięcia starożytnych Greków znacząco wpłynęły na tempo rozwoju dawnego świata, a wiele z nich stanowi podstawę funkcjonowania współczesnej cywilizacji. Z czego słynie starożytna G...

Ostatnie z wymienionych organizowano ku czci Zeusa. Obchody tego wydarzenia organizowano od 776 r. p.n.e. do roku 393 n.e., zawsze w porze letniej, od końca lipca do początku września. To wydarzenie miało tak dużą rangę, że na czas jego trwania w Grecji obowiązywał powszechny rozejm, by przybysze mogli bezpiecznie dotrzeć na miejsce.

Poszczególne konkurencje były rozgrywane nago (z wyjątkiem wyścigów konnych), co miało związek ze wspomnianym wcześniej uwielbieniem piękna męskiego ciała. W antycznych igrzyskach olimpijskich mogli uczestniczyć jedynie mężczyźni i chłopcy w wieku od 17 do 20 lat. Początkowo zawodnikami mogli być wyłącznie Grecy. Dopiero w IV w. p.n.e. do udziału dopuszczono także Macedończyków, a później - Rzymian urodzonych w Grecji.

Poniżej wymieniamy konkurencje, w których rywalizowali olimpijczycy.

Pięściarstwo

Pięściarstwo (pygme) było jednym z najważniejszych sportów olimpijskich. Pojedynki odbywały się na spulchnionej ziemi, bez jasno wytyczonych granic. Sędziowie pilnowali jednak, by zawodnicy walczyli w bliskiej odległości. W antycznym boksie nie obowiązywał podział na rundy, a rolę rękawic pełniły twarde rzemienne pasy, którymi owijano dłonie.

Zapasy

Zapasy (pale) były znacznie mniej brutalne niż boks, ale cieszyły się ogromną popularnością. Walka mogła być toczona na stojąco lub na ziemi, przy czym należy podkreślić, że "stójka" była uważana za bardziej pożyteczną. Repertuar dozwolonych technik był znacznie szerszy niż współcześnie. Sędziowie dopuszczali m.in. szarpanie za nos i wargi oraz wyłamywanie palców.

Pankration

Medale na igrzyskach olimpijskich przyznawano kiedyś nie tylko w sporcie

Nowożytne igrzyska olimpijskie to oczywiście impreza sportowa, ale medale na nich otrzymywali, przez pewien czas, również artyści. Architektura, rzeźba, malarstwo, muzyka i literatura należa...

Jak nazywała się najbrutalniejsza dyscyplina sportowa w starożytności? Chodzi o pankration, czyli połączenie boksu i zapasów z ogromnym dopuszczalnym zakresem technik. Zawodnicy mogli m.in. wyłamywać palce rąk i stóp przeciwnika, stosować gniecenie kolanem czy wciskać palce w oczodoły. Nie obowiązywał podział na kategorie wagowe, przeciwnicy byli dobierani w sposób losowy.

Biegi

Podczas pierwszych trzynastu olimpiad rozgrywany był jedynie bieg sprinterski. Dopiero w trakcie 14. igrzysk wprowadzono bieg na średnim dystansie (384,54 m). Na 15. olimpiadzie zawodnicy mogli rywalizować także w ramach biegu długodystansowego (4614,5 m). O finalnej pozycji decydowała kolejność przekroczenia mety (czas nie był mierzony).

Rzut dyskiem

To jedna z najbardziej specyficznych dyscyplin olimpijskich, co wynika z faktu, że używane w zawodach dyski były wyrabiane z różnych materiałów. Początkowo stosowano przyrządy kamienne. Później, wytwarzano je z różnych metali, a ich waga wahała się od 1,2 kg do 6,6 kg. Najprawdopodobniej obowiązywał podział na kategorie wiekowe, gdzie chłopcy rzucali najlżejszymi dyskami.

Rzut oszczepem

Odnaleziono brakujące fragmenty posągów Afrodyty i Dionizosa

Głowy Afrodyty i Dionizosa zostały znalezione w trakcie wykopalisk w Turcji, na terenie starożytnego miasta Aizanoi. Pochodzą z czasów Imperium Rzymskiego.

Ta konkurencja była bezpośrednio związana ze sztuką wojenną. Oszczepy sportowe różnił się jednak od bojowych, przede wszystkim długością i wagą (były krótsze i lżejsze).

Skok w dal

Skok w dal był jedyną formą skoku rozgrywaną podczas antycznych igrzysk. Zawodnicy startujący w starożytnych zawodach musieli używać ciężarów, których waga wahała się od 1,5 kg do 5 kg. Skoki najprawdopodobniej były oddawane z miejsca, nie z rozbiegu, jak współcześnie.

Wyścigi konne i wyścigi rydwanów

Te dyscypliny uważano za najszlachetniejsze ze wszystkich. Były to jedyne zawody, które rozgrywano w ubraniu. Woźnica nosił długą szatę, przepasaną pod piersią.

Jaki był pierwszy sport w Grecji?

Cypr - Wyspa Afrodyty

Nikt nie daje tu wiary Homerowi, że grecka bogini piękna, miłości i pożądania była córką Zeusa i Diony. Na dowód pokazują punkt na mapie, który nazywa się Petra tou Romiou, popularnie ...

Choć współczesna wiedza na temat antycznego sportu jest duża, to badacze historii wciąż jeszcze nie potrafią udzielić odpowiedzi na wiele pytań. Nie jest do końca jasne, jaka dyscyplina zapoczątkowała grecki kult sportu. Należy domniemywać, że pierwszą formą aktywności połączonej z rywalizacją były biegi, jako dyscyplina najbardziej naturalna i najbardziej dostępna. Tę tezę zdaje się potwierdzać także fakt, że to właśnie biegi były najstarszą ze wszystkich olimpijskich dyscyplin. Nie można jednak wykluczyć, że palmę pierwszeństwa dzierżył rzut oszczepem, który był naturalnym etapem przygotowania bojowego Greków.

Jak przebiegały igrzyska olimpijskie w starożytnej Grecji?

Przygotowania do olimpiady zaczynały się 10 miesięcy przed planowaną imprezą. Organizowali je najdostojniejsi urzędnicy i sędziowie. W starożytnej Grecji istniały dwa ośrodki treningowe, w których zawodnicy mogli realizować przygotowania - gimnazjon i palestra. Zawodnicy przybywali do Elis wraz ze swoimi trenerami. Gdy obiekty sportowe były już gotowe, wyruszali do Olimpii.

Naukowcy dowodzą, że Grecy myli ręce już ponad 3 tys. lat temu

W dobie pandemii koronawirusa szczególnie głośno mówi się o przestrzeganiu zasad podstawowej higieny osobistej, w tym o częstym myciu rąk. Jak ustalili badacze z Polski i Kanady, Grecy już ...

Jak przebiegały igrzyska greckie? Impreza była podzielona na 5 dni. Pierwszy był poświęcony religijnym obrzędom i ślubowaniom. W drugim dniu rozgrywano wyścigi rydwanów i pentatlon (bieg, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem i zapasy). W trzecim dniu składano ofiary Zeusowi, później odbywał się bieg chłopców. Dzień czwarty poświęcano sportom walki i wyścigom w pełnym uzbrojeniu. Dzień piąty to dekoracja zwycięzców wieńcami oliwnymi.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.