Słowiańskie Boże Narodzenie. Czym były Szczodre Gody?

W tym artykule:

1. Czym są Szczodre Gody?
2. Obchody Szczodrych Godów trwały nawet kilkanaście dni
3. Szczodre Gody przypominają Boże Narodzenie

Słowianie, którzy zamieszkiwali polskie ziemie przed przyjęciem chrztu przez Mieszka w 966 roku, byli ludem rolniczym, który szanował i wielbił przyrodę. Do tego stopnia, że ich kalendarz i wierzenia były jej podporządkowane. Chrześcijanie nazywali ich wówczas poganami. Z resztą jak wszystkich, którzy wierzyli wówczas w innych Bogów.

Wiara Słowian była bowiem politeistyczna. Większość z bóstw była swoistą personifikacją zjawisk i żywiołów natury. Tak Swarożyc był bogiem ognia, a Dadźbóg – słońca. Dziewanna była boginią dzikiej przyrody, księżyca i łowów, a Marzanna uosabiała wegetację, śmierć i zimę. Dla Słowian najważniejszymi bogami był Perun, władca gromowładny i Weles, który panował nad podziemiami.

Czym są Szczodre Gody?

Jednak nie o różnicę w wierzeniach tu chodzi, lecz podobieństwa tradycji. A tych jest wiele. Dawni Słowianie również kolędowali, żeby życzyć innym rolnikom pomyślności w Nowym Roku. Obchodzili również Śmigus-Dyngus, jako pożegnanie zimy i przywitanie wiosny. Co więcej, nasi przodkowie praktykowali święto, które do złudzenia przypomina Boże Narodzenie, drugie po Wielkanocy najważniejsze święto Chrześcijan.

Jak Słowianie witali nowy rok? Na wiosnę i głośno

Nasi pra, pradziadowie, Słowianie, obchodzili Nowy Rok wczesną wiosną, gdy, jak wierzyli, w promieniach słońca boga Swaroga i jego syna Dadźboga cały świat budził się do życia z zimowego...

Ponieważ Słowianie zajmowali się rolnictwem, byli uważnymi obserwatorami pogody, natury i kosmosu. Zwracali uwagę na to, jak przyroda wpływa na ich życie. Chociaż (prawdopodobnie) nie znali się na fizyce i astronomii, to z uwagą i pokorą patrzyli w niebo. Na tej podstawie potrafili zidentyfikować niektóre gwiazdy i planety oraz określić ich położenie na niebie i dopasować to do cyklu rocznego. W zależności od pory roku, składali modły różnym bóstwom i dziękowali im za dary ziemi, wody i światła.

Rok obrzędowy dawnych Słowian rozpoczynał się 21 grudnia. Celebrowano w ten sposób przesilenie zimowe i zwycięstwo dnia nad nocą, światła nad ciemnością. Nasi przodkowie radowali się wtedy, ponieważ od tego momentu dni stawały się dłuższe i cieplejsze. Właśnie wtedy rozpoczynało się świętowanie Szczodrych Godów, zwanych również jako Godowe Święto.

Pierwszym punktem obchodów był Szczodry Wieczór, który odbywał się w nocy z 21 na 22 grudnia. Spożywano wówczas 12 różnych potraw, które symbolizowały 12 miesięcy w roku. W tym dniu rozpoczynano również wróżby na kolejny rok. Bogiem, którego czczono w tym czasie, był Weles, opiekun bogactwa i magii. Ludzie w tym czasie dzielili się chlebem.

Z siana lub słomy pod nakryciami robiono przepowiednie. Każdy losował słomkę, a im ładniejsza i dłuższa była słomka, tym lepszy miał być następny rok. Dawano sobie również drobne podarunki – najczęściej były to orzechy i jabłka, ale także drożdżowe placki, które nazywano "szczodrakami".

Obchody Szczodrych Godów trwały nawet kilkanaście dni

Świętowanie Szczodrych Godów trwało przez kilkanaście dni, aż do 6 stycznia. Warto zwrócić uwagę na symbolikę Trzech Króli, którzy w tradycji chrześcijańskiej mieli podążać za gwiazdą betlejemską, w kierunku miejsca narodzin Jezusa. W tradycji Słowian, ową gwiazdą był Syriusz. To ciało niebieskie, które najjaśniej rozświetla niebo i leży w jednej linii z trzema jasnymi gwiazdami Pasu Oriona.

Czy są jakiekolwiek dowody na to, że Jezus naprawdę istniał?

Współcześnie ponad 2 miliardy osób wyznaje chrześcijaństwo i deklaruje wiarę w Chrystusa. Jednak kim tak naprawdę był Jezus? Dla wielu jest Bogiem, ale w niektórych religiach pojawia się...

Szczodre Gody miały również wymiar upamiętnienia tych, którzy odeszli. W trakcie dni celebracji, na cmentarzach rozpalano ogniska na cześć zmarłych i organizowano uczty na ich cześć. Słowianie kładli również na stołach dodatkowy talerz, który miał czekać na ducha jednego ze zmarłych członków z rodziny. Palenie ognisk w trakcie świętowania miało również wymiar magiczny.

Słowianie chcieli w ten sposób pomóc Dadźbogowi w walce z mrokiem. Co ciekawe, Słowianie również mieli swoją choinkę. Wyglądała jednak zupełnie inaczej. W domach stawiano snopki zboża lub jemiołę, które miały symbolizować życie.

Szczodre Gody przypominają Boże Narodzenie

Podobieństw Godowych Świąt do chrześcijańskiego Bożego Narodzenia jest bardzo dużo. Największą różnicą jest zaś termin rozpoczęcia celebracji. Wyznawcy Chrześcijaństwa rozpoczynają świętowanie cztery dni później. Dlaczego? Prawdopodobnie chodziło o kompromis jeszcze z czasów starożytnego Rzymu.

Cesarz Konstantyn przyjmując Chrześcijaństwo, próbował pogodzić głęboką jeszcze wiarę „pogańską” z nowo przyjętą religią. Warto zwrócić uwagę na fakt, że Szczodre Gody są obchodzone do dziś przez niektóre związki wyznaniowe, czasem również jako wspomnienie folkloru i tradycji naszych przodków.

Niezależnie od tego w co wierzymy, warto pamiętać o tym, co ukształtowało współczesną rzeczywistość. Szczególnie, że kluczem do zrozumienia świata jest nie tylko nauka, ale i wiedza o przeszłości.

Źródło: Leszek Matela "Tajemnice Słowian", Barbara Ogrodowska "Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne.", Ziemisław Grzegorzewic „O bogach i ludziach. Praktyka i teoria Rodzimowierstwa Słowiańskiego.”

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".

1 z 1

Noc Kupały