Setki dokumentów w sieci! Papiery Legionów Polskich, a nawet metody walki z alkoholizmem w XIX w.

Archiwum Tadeusza Regera, wybitnego działacza niepodległościowego i polityka socjalistycznego na Śląsku Cieszyńskim, zdigitalizowała i udostępniła w internecie Książnica Cieszyńska – poinformował we wtorek dyrektor Książnicy Krzysztof Szelong.

„Spuścizna - zwana Tekami Regera - zawiera dokumenty i akta urzędowe, notatki, korespondencję, druki ulotne etc., związane bezpośrednio z jego postacią, bądź też z osobami, organizacjami i instytucjami, z którymi współpracował.” – powiedział Szelong.

W Tekach znajdują się dokumenty dotyczące m.in. Legionów Polskich, Naczelnego Komitetu Narodowego oraz Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Archiwalia nawiązują do wojny światowej, powojennych wydarzeń na Śląsku Cieszyńskim, spraw związanych z parlamentem w Wiedniu, a w II Rzeczypospolitej z Sejmem i Senatem. Dotyczą także spraw drobniejszych, jak kwestie socjalne robotników, a nawet walka z alkoholizmem.

Zdaniem Szelonga stan zachowania Tek jest obecnie dobry. Niskiej jakości papier, a także stosowana technika, m.in. przebitki i kalka, sprzyjają jednak zakwaszeniu, co może prowadzić do destrukcji. „Digitalizacja Tek Regera pozwoliła na osiągnięcie dwóch celów: przyczyniając się z jednej strony do szerokiego udostępnienia cennego zasobu źródłowego do badań historycznych, utrwaliła zarazem w postaci cyfrowej kopię zabytku o ponadregionalnej, a nawet ponadnarodowej randze” – podkreślił.

Cyfryzacja zbioru została przeprowadzona w ciągu 2015 r. Zeskanowano 5563 jednostki wchodzące w skład spuścizny Tadeusza Regera. Przedsięwzięcie było skomplikowane. Skanowaniu, a potem cyfrowemu przetwarzaniu na formaty użytkowe, poddany został materiał bardzo niejednorodny pod względem formy. Były to pojedyncze karty, wręcz niewielkie skrawki papieru, mniejsze i większe poszyty, aż po oprawne notatniki, czy księgi. Wykonane były rozmaitą techniką: ołówkiem, piórem, maszyną do pisania. Są to także druki, w tym afisze i mapy.

Kopie Tek znaleźć można tutaj.

Cyfryzacja zbiorów Tadeusza Regera została sfinansowana z funduszy Programu Rządowego Kultura+. „Dzięki oszczędnościom, które udało się uzyskać w trakcie realizacji projektu, (...) digitalizacją zdołano objąć jeszcze dwie inne XX-w. kolekcje rękopiśmienne, które także stanowią bardzo istotny zasób źródłowy do badań nad przeszłością regionu” – dodał Krzysztof Szelong. To najcenniejsza część archiwum dr. Józefa Mazurka (1891-1968), która zawiera obszerną dokumentację losów mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, głownie Zaolzia, w okresie niemieckiej okupacji, a także prace Henryka Trzaskalika (1900-1986), zaolziańskiego działacza społecznego i kulturalnego, regionalisty, wieloletniego kronikarza Górnej Suchej.

Tadeusz Reger urodził się w 1872 r. w Nowym Jorku. Gimnazjum ukończył w Krakowie, gdzie podjął studia. Za kontakty z socjalistami został w 1893 r. relegowany z uczelni. Poświęcił się działalności politycznej. Należał do ścisłego kierownictwa Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Od 1894 r. działał wśród robotników na Śląsku Cieszyńskim, gdzie rok później się osiedlił. Został wybrany na posła do Rady Państwa w Wiedniu. Zrzekł się jednak mandatu na rzecz Ignacego Daszyńskiego.

Po wybuchu I wojny światowej był komisarzem wojskowym Legionów Józefa Piłsudskiego. W październiku 1918 r. został jednym z trzech prezydentów Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Po powstaniu państwa polskiego był członkiem naczelnych władz PPS i posłem. Zmarł w 1938 r.

Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą ok. 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. Książnica posiada także zbiór Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wśród starodruków szczególnie cenne są też "Libri Decretalium", czyli tzw. Prorocy Cieszyńscy - husyckie tłumaczenia Ksiąg Prorockich z lat 1419-1438 r.

Źródło: PAP