Podboje Aleksandra Macedońskiego przerosły oczekiwania władcy. Jak daleko dotarł?

W tym artykule:

1. Podboje Aleksandra Macedońskiego
2. Najważniejsze etapy podbojów Aleksandra Macedończyka
3. Dlaczego Aleksander Macedończyk był Wielki?
4. Aleksander Wielki współcześnie

Aleksander Macedończyk nie bez powodu jest nazywany Wielkim. Władca zasłynął tym, że podbił między innymi Imperium Perskie. Jeszcze za życia był bohaterem niemal mitycznych opowieści. Po śmierci doczekał się pełnowymiarowej legendy. Jak to z legendami bywa, nie wszystko jest w niej prawdziwe. Jakie są fakty, a jakie mity na temat słynnego króla? Największe zainteresowanie niezmiennie wzbudzają podboje Aleksandra Macedońskiego. O to najważniejsze wydarzenia.

Zacznijmy jednak od początku. Aleksander Wielki przyszedł na świat w 356 roku p.n.e. w Pelli w Macedonii. Byłem synem Filipa II i Olimpii (córki króla Epiru Neoptolemosa). Jako nastolatek pobierał nauki od Arystotelesa. To właśnie on zainspirował przyszłego króla do zainteresowania się między innymi medycyną czy filozofią.

Podboje Aleksandra Macedońskiego

Aleksander Wielki objął tron po śmierci swojego ojca w 336 roku p.n.e. Mimo młodego wieku – miał zaledwie 20 lat – mógł poszczycić się wszechstronną wiedzą i doświadczeniem zdobywanym u boku Filipa II. Jedną z jego pierwszych decyzji była egzekucja książąt rzekomo stojących za morderstwem ojca. Pozbył się też możliwych rywali i przeciwnej mu frakcji.

Następnie kontynuował dzieła ojca. Odzyskał Tesalię, a na zgromadzeniu Ligi Greckiej w Koryncie został mianowany generalissimusem nadchodzącej inwazji na Azję. Ta również została zaplanowana jeszcze przez poprzedniego króla.

Macedończyk wracał do ojczyzny przez Delfy. Tam kapłanka uznała go za „niezwyciężonego”. I rzeczywiście kolejne lata były potwierdzeniem jej słów. W 335 roku p.n.e. Aleksander przekroczył Dunaj, aby rozproszyć Daków. Następnie pokonał i rozbił koalicję Ilirów, którzy najechali Macedonię.

Do prawdziwej masakry doszło w Tebach, które nie chciały poddać się Aleksandrowi. Król zrównał miasto z ziemią. Oszczędził jedynie świątynie i dom Pindara. W sumie zginęło około 6 tys. osób. Ci, którym udało się przeżyć, zostali sprzedani do niewoli. Bezwzględność Macedończyka przeraziła inne greckie polis. Król wykorzystał niezgodę między poszczególnymi państwami greckimi do osłabienia pozycji Aten. Dzięki temu mógł się skupić na dalszych podbojach.

Jednym z priorytetów Aleksandra Wielkiego było podbicie Imperium Perskiego. Według historyków udało mu się to nie tylko dlatego, że był zdolnym dowódcą. Sprzyjało mu również to, że Persja była wówczas osłabiona.

Macedończyk wyruszył z armią do Azji w 334 roku p.n.e. Z udziałem około 43 000 żołnierzy piechoty i 5500 kawalerii była to najpotężniejsza wyprawa wojskowa, jaka kiedykolwiek opuściła Grecję. Aleksander, który jako pierwszy dotarł na ziemię azjatycką, miał zeskoczyć na brzeg, wbić włócznię w ziemię i ogłosić, że kontynent „zwyciężył włócznią”.

Podboje Aleksandra Macedońskiego, a w zasadzie cała kampania, trwały w sumie jedenaście lat. W tym czasie królowi udało się tylko spełnić swoje roszczenia. Poza podbojami w zachodniej Azji i Egipcie, udało mu się dotrzeć w głąb Azji Środkowej aż do Doliny Indusu.

Najważniejsze etapy podbojów Aleksandra Macedończyka

• Zimą 334–333 p.n.e. Aleksander podbił zachodnią Azję Mniejszą.
• Szturm na Tyr w lipcu 332 p.n.e. był największym osiągnięciem militarnym Aleksandra. Podbojowi towarzyszyła wielka rzeź. Kobiety i dzieci sprzedano w niewolę.
• W listopadzie 332 p.n.e. Aleksander dotarł do Egiptu. Lud powitał go jako swojego wybawiciela, a perski satrapa Mazaces poddał się Macedończykowi. W Memfis Aleksander złożył ofiarę Apisowi, świętemu bykowi egipskiemu, i został ukoronowany tradycyjną podwójną koroną faraonów. Założył miasto Aleksandria i zlecił jego budowę rodyjskiemu architektowi Deinokratesowi. Mówi się również, że wysłał ekspedycję, aby odkryć przyczyny wylewu Nilu.
• Wiosną 331 p.n.e. wrócił do Tyru, gdzie mianował macedońskiego satrapę dla Syrii i przygotowywał się do wkroczenia do Mezopotamii.
• W lipcu 331 p.n.e. Aleksander przebywał w Thapsacus nad Eufratem. Stamtąd udał się do północnej Mezopotamii. Po wygraniu decydującej bity z wojskami perskimi 31 października na równinie Gaugamela pomiędzy Niniwą a Arbelą zajął miasto i prowincję Babilon.
• Latem 330 p.n.e. Aleksander wyruszył do wschodnich prowincji przez Rhagae (współczesne Rayy, niedaleko Tehranu) i Bramę Kaspijską. Dowiedział się, że Bessus, satrapa Baktrii, obalił Dariusza. Uzurpator dźgnął Dariusza i zostawił go na pewną śmierć. Aleksander wysłał ciało swojego wroga do pochówku z należytymi honorami w grobowcach królewskich w Persepolis.
• Wczesnym latem 327 p.n.e. Aleksander opuścił Baktrię ze wzmocnioną armią pod zreorganizowanym dowództwem. Tak rozpoczęła się jego inwazja na Indie. Po dotarciu do Patali położonej na skraju delty Indusu, zbudował port i doki.

Aleksander Wielki zmarł w Babilonie w 323 roku p.n.e. Miał 32 lata. Wśród spekulacji dotyczących przyczyn jego śmierci wymieniano zatrucie, zabójstwo i szereg chorób zakaźnych. To właśnie ostatnia wersja wydaje się najbardziej prawdopodobna. Przed śmiercią Macedończyk długo borykał się z wysoką gorączką, co jeszcze bardziej osłabiło jego organizm.

Samarkanda. Miasto, które widziało Aleksandra Macedońskiego i Czyngis-chana

Niegdyś – najważniejszy punkt jedwabnego szlaku. Dziś – gwarne miasto

Dlaczego Aleksander Macedończyk był Wielki?

Już same podboje Aleksandra Macedońskiego świadczą o jego potędze. Według legendy miał on również zawdzięczać swój przydomek konkretnemu wydarzeniu. Tradycja podaje, że w Gordium we Frygii przeciął węzeł gordyjski, który mógł sforsować jedynie człowiek godny rządzenia Azją. Historycy podkreślają jednak, że może to być przekaz apokryficzny lub przynajmniej zniekształcony.

Aleksander Wielki współcześnie

Dzięki swoim podbojom Aleksander Wielki i jego dziedzictwo do dziś inspirują ludzi kultury. Na przestrzeni wieków Macedończyk był też wspominany w tekstach religijnych, między innymi w Biblii czy Koranie. Współcześnie jego postać pojawia się chociażby w uniwersum superbohaterów Marvela. W miniserialu „Moon Knight” grobowiec Aleksandra zostaje odnaleziony i okazuje się, że był ostatnim awatarem bogini Ammit.

Można go zobaczyć także w licznych filmach i serialach historycznych. Jedna z najbardziej znanych produkcji o walecznym władcy miała swoją premierę w 2006 r. Wówczas w rolę Aleksandra wcielił się Colin Farrell.