Perykles dał starożytnym Atenom wielkość i umocnił demokrację. Stał się wzorem męża stanu

W tym artykule:

1. Perykles ojcem demokracji
2. Dokonania Peryklesa
3. Polityk i mecenas
4. Perykles jajogłowy
5. Peryklesa życie prywatne

Perykles przyszedł na świat w Atenach w 495 roku p.n.e., w zamożnej arystokratycznej rodzinie. Jednak gdy dorósł, wbrew rodzinnemu środowisku został demokratą. Co za tym wyborem stało?

Prawdopodobnie potrzeba wynikająca z politycznych ambicji. Otóż w swojej klasie społecznej musiałby rywalizować z przewodzącym wówczas Ateńczykom Kimonem (510-449 rok p.n.e.). Człowiek ów, po pierwsze, był synem Miltiadesa, wielkiego zwycięzcy nad Persami pod Maratonem. Po drugie, miał liczne talenty, więc przekonywał do siebie dokonaniami. Po trzecie wreszcie był jednym z najbogatszych ludzi w Atenach. Ogromny majątek zaś umiejętnie wykorzystywał do umacniania swoich wpływów. Na przykład hojnie wspierał ubogich.

Perykles musiał więc znaleźć sposób, by móc skutecznie z Kimonem konkurować. I uznał, że będzie to kurs na osłabienie wpływów arystokracji i rozwój demokracji. Ta w Atenach od dobrych kilku dekad w ograniczonym stopniu była już praktykowana.

Perykles ojcem demokracji

Perykles szybko stał się jednym z ważnych ludzi skrzydła demokratów. Najpierw osłabiło on Kimona metodami czarnego PR-u, oskarżając go o przyjęcie łapówek z zagranicy. Przed tym zarzutem się jednak wybronił. Okazja do jego pokonania nadarzyła się, gdy Kimon przekonał zgromadzenie ludowe Aten do wysłania wojskowego korpusu na pomoc Sparcie.

Sport w starożytnej Grecji – jak wyglądała kultura fizyczna w antyku?

Sport w starożytnej Grecji był nieodłącznym elementem edukacji chłopców i ważnym etapem kształtowania charakterów. To właśnie w antyczni Grecy wynieśli sport do rangi jednego z najważn...

Sparta musiała akurat tłumić powstanie w swoich włościach, a Kimon konsekwentnie stawiał na sojusz z nią. Tyle że ustrojowo oligarchiczna Sparta, w obawie przed szerzeniem demokratycznych idei w swojej armii, odesłała do domu przybyłych ze wsparciem 4 tys.hoplitów dowodzonych przez samego Kimona.

To wzburzyło Ateńczyków i ułatwiło reformę ustrojową. Polegała ona na praktycznej likwidacji areopagu, czyli najwyższej rady złożonej z przedstawiciel arystokracji. Sam Kimon w 461 r. p.n.e., jako architekt wspomnianej zniewagi, został wyrokiem sądu skorupkowego (ostracyzm) wygnany z Aten.

Idąc za ciosem, Perykles:

• Oddał zgromadzeniu ludowemu obywateli Aten kontrolno-administracyjne funkcje sprawowane dotychczas przez areopag.
• Dopuścił do wysokich urzędów (archontów) przedstawicieli trzeciej grupy majątkowej (obywatele podzieleni byli na 4 klasy według rocznego dochodu).
• Ustanowił diety dla sędziów i członków rady 500, co ułatwiało udział w tych gremiach ludziom biedniejszym.
• Wprowadził zasadę, że ateński obywatel musi mieć oboje rodziców Ateńczyków, co osłabiało arystokrację, koligacącą się z oligarchią innych ośrodków.
• Przyznał wynagrodzenie za pełnienie funkcji urzędniczych, co było w interesie ludzi niemajętnych.
• Umożliwił najbiedniejszym bezpłatny wstęp na przedstawienia teatralne.

Perykles już wtedy praktycznie rządził Atenami. A po skazaniu na ostracyzm Tukidydesa (do którego doszło 443 rok p.n.e.), rywala ze skrzydła konserwatywnego, został już swego rodzaju nieformalnym królem Aten. Przez kilkanaście lat (w okresie 444-429 p.n.e.) corocznie wybierany był na funkcję stratega, czyli dowódcy wojskowego. Wiązała się ona także z wielkimi wpływami politycznymi. Ostatecznie wojna to polityka prowadzona metodami militarnymi.

Miasta w Grecji - malownicze miejsca, które warto odwiedzić [PRZEWODNIK]

Grecja wieńczy Bałkany od południa. To gorące, wybitnie atrakcyjne turystycznie państwo co roku przyciąga miliony turystów. Większość z nich decyduje się na wypoczynek na plaży, korzyst...

Dokonania Peryklesa

W polityce zagranicznej Ateny pod wodzą Peryklesa rosły w siłę. Działo się to m.in. dzięki konsekwencji w budowaniu hegemonistycznej pozycji i wykorzystywaniu funduszy Związku Morskiego. Ów sojusz greckich miast, głównie jońskich, miał służyć wspólnej obronie przed Persami. Dominujące w nim Ateny chętnie narzucały jednak innym członkom rozwiązania ustrojowe (demokracja), uniemożliwiały wystąpienie ze związku i arbitralnie ustalały wysokość trybutu na obronę. No i mając (przeniesiony z Delos) u siebie związkowy skarbiec, korzystały z funduszy związkowych na obronę, przeznaczając je na umacnianie własnej potęgi.

Perykles był w tych działaniach prawdziwym mistrzem. Spartę uważał za wroga. Dążył do umocnienia przez Ateny dominującej pozycji w świecie greckim, stania się jego polityczno-kulturowym centrum. W tym celu:

• Rozbudował port w Pireusie, co przyniosło przewagę handlową Aten na Morzu Egejskim.
• Otoczył Ateny i Pireus długimi Długimi Murami, aby stworzyć twierdzę i zapobiec możliwości odcięcia Aten od morza.
• Trzymał w karbach Związek Morski, ograniczając niezależność tworzących go polis i wykorzystując jego zasoby do wzmacnia pozycji Aten. Zaatakował np. wyspę Samos, która w wojnie z Miletem odmówiła uznania ateńskiego arbitrażu. Prawdopodobnie narzucił też pokonanej Samos ustrój demokratyczny.
• Rozszerzał geograficzne wpływy swojego miasta, zakładając jego kolonie na wybrzeżu Morza Czarnego.
• Konsekwentnie rozwijał i upiększał miasto. Przebudował Akropol, wznosząc np. stojący tam do dzisiaj Partenon – świątynię patronki miasta Ateny, mieszczącą 11-metrowy pomnik bogini dłuta Fidiasza, pokryty złotem i kością słoniową. Z jego inicjatywy wzniesiono też Propyleje i Erechtejon.

Wyspy greckie – przewodnik po najpiękniejszych greckich wyspach i ich skarbach

Jak dobrze znasz wyspy greckie? Możesz się zaskoczyć! Są ich tysiące, a te najbardziej znane wcale nie muszą być najciekawsze.

Polityk i mecenas

Peryklesa można uznać za pierwowzór współczesnego męża stanu. Był człowiekiem dobrze wykształconym, obdarzonym talentami retorycznymi i erystycznymi. To pozwalało mu panować nad dyskutantami i przepychać swoje racje, co było istotne uzyskiwania politycznego poparcia. Perykles utrzymywał przyjacielskie relacje z największymi umysłami swojego miasta. Przyjaźnił się np. z Fidiaszem, najwybitniejszym rzeźbiarzem greckiej starożytności, filozofem Anaksagorasem i dramaturgiem Sofoklesem. Za przyjaźnią szło wsparcie, nie tylko polityczne.

Perykles jajogłowy

Perykles miał jajowato zdeformowaną czaszkę. Było to najpewniej wynikiem choroby genetycznej – oksycefalii. Ze względu na tę fizyczną ułomność pozwalał się portretować tylko w hełmie, który nieco maskował jego wielką głowę. Niezależnie od ustroju czy epoki, władza nie może przecież narażać się na śmieszność. Jego portret autorstwa Kresilasa (znamy tylko jego rzymskie kopie) jest jednym z najsłynniejszych wizerunków greckich z okresu klasycznego. Portret wykonano pośmiertnie i umieszczono na Akropolu.

Peryklesa życie prywatne

Z pierwszą żoną miał dwóch synów. Potem związał się z Aspazją z Miletu. Nie mamy pewności, czy została jego żoną. Była raczej nieformalną partnerką. W starożytnej Grecji pozycja kobiet był zdecydowanie podrzędna. Aspazja była jednak heterą, czyli kurtyzaną, w dodatku cudzoziemką. Takie kobiety mogły być wykształcone i niezależne.

Aspazja prowadziła coś na kształt ateńskiego salonu intelektualno-towarzyskiego, co było wówczas ewenementem. Co więcej, Perykles publicznie okazywał jej szacunek i czułość, zawsze całując np. na pożegnanie, co było ewenementem nie mniejszym. Z Aspazją doczekał się trzeciego syna, Peryklesa Młodszego. Ponieważ była cudzoziemką, ich syn nie mógł uzyskać obywatelstwa. W uznaniu zasług Ateńczycy zgodzili się jednak uznać go za obywatela Aten i spadkobiercę. Mimo, iż Perykles przed laty był twórcą prawa, które mówiło, że obywatelem Aten może być tylko Ateńczyk z matki i ojca.

W 430 r. w trakcie wojen peloponeskich wśród Ateńczyków stłoczonych za Długimi Murami wybuchła zaraza. W jej wyniku zmarli dwaj starsi synowie i siostra Peryklesa. W 429 r. zaraza zabiła także jego.