Paleozoik – co wydarzyło się w tym niezwykłym okresie?

W tym artykule:

1. Era paleozoiczna
2. Najważniejsze wydarzenia paleozoiku
3. Okresy paleozoiku
4. Ciekawostki ery paleozoicznej

Podobnie jak w przypadku innych era, nazwa paleozoik pochodzi od greckich słów „palaios” – stary i „zoon” – istota żywa, zwierzę. Świat w paleozoiku w niczym nie przypominał tego, który znamy dziś. Kontynenty i oceany były rozmieszczone zupełnie inaczej, co więcej lądy były martwe i puste Życie istniało tylko w morzach i oceanach, gdzie mieszkały mięczaki takie jak małże, ślimaki czy głowonogi, a także gąbki, ramienionogi oraz szkarłupnie. Świat roślin był bardzo ubogi. Przeważały proste grzyby, porosty i glony. Na początku paleozoiku panował chłodny klimat, ale z czasem coraz bardziej się ogrzewał i pod koniec ery był nieco cieplejszy niż obecnie.

Charakterystyczny dla ery paleozoicznej jest nagły rozkwit życia. Organizmy zaczęły być bardziej złożone, szybko ewoluowały i zasiedlały coraz to nowe tereny. Nowe formy życia mające wytwory szkieletowe, mogły osadzać się w skałach. Dzięki temu w przeciwieństwie do poprzednich er, z paleozoiku zachowało się sporo skamieniałości, które pozwalają prześledzić zmiany, jakie zachodziły wtedy w środowisku.

Sylur - jeden z okresów ery paleozoicznej. Sprawdź, ile wiesz o tym okresie

Sylur to trzeci okres ery paleozoicznej. Poprzedza go ordowik, zaś po nim następuje dewon. Do najważniejszych wydarzeń, jakie miały wtedy miejsce, należy niewątpliwie zasiedlenie lądów prz...

Era paleozoiczna

Paleozoik to pierwsza era eonu fanerozoicznego. Trwała ona ponad 290 milionów lat, od 542 aż do 251milionów lat temu. Po niej nastąpił mezozoik, na później kenozoik, w którym obecnie żyjemy. Paleozoik dzieli się aż na sześć okresów. Są to kolejno kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon i perm. Pierwsze trzy okresy zalicza się do starszego paleozoiku, natomiast trzy pozostałe określane są jako paleozoik młodszy.

W okresie około 542 do 510 milionów lat temu miało miejsce gwałtowne pojawienie się olbrzymiej liczby zróżnicowanych morskich bezkręgowców, które wytwarzały zmineralizowane elementy szkieletowe. Wydarzenie to, nazywane eksplozją kambryjską, wyznacza początek paleozoiku, a przy tym również fanerozoiku.

Za koniec ery paleozoicznej uznaje się tzw. wielkie wymieranie permskie. Masowe wymieranie żywych organizmów w ostatnich milionach lat permu sprawiło, że z powierzchni Ziemi zniknęło ponad 90 proc. gatunków morskich, przeszło 60 proc. rodzin gadów i płazów oraz 30 proc. rzędów owadów. Również drzewiaste widłaki, skrzypy i paprocie wymarły w tym czasie. Skala tego wydarzenia była tak duża, że nazywa się je czasem „matką wymierań”.

Mezozoik - od triasu do kredy. Poznaj ciekawostki na temat ery mezozoicznej

Era mezozoiczna czasem bywa nazywana średniowieczem dziejów Ziemi. Według tabeli stratygraficznej, mezozoik to środkowa era fanerozoiku. Poprzedzał ją paleozoik, zaś po niej nastąpił trwaj...

Najważniejsze wydarzenia paleozoiku

Okres paleozoiku to czas silnych ruchów górotwórczych. Miały miejsce orogenezy kaledońska i hercyńska, w wyniku których powstały m.in. Góry Kaledońskie, Grampiany, Góry Skandynawskie, Sudety i Góry Świętokrzyskie.

Na terenie Polski panowały warunki podobne do tych, jakie dzisiaj mamy w okolicach równika. Powstawały pokłady soli kamiennej w okolicach Inowrocławia oraz Kłodawy. Era paleozoiczna to również czas tworzenia się złóż węgla kamiennego.

Już na początku paleozoiku istniały wszystkie znane nam dziś typy zwierząt z wyjątkiem kręgowców. Na początku ery świat fauny reprezentowały tylko stworzenia morskie. Stopniowo lądy stawały się coraz bardziej przyjazne dla zwierząt. Zaczęły zasiedlać je pajęczaki, owady i proste płazy. W karbonie pojawiły się pierwsze gady.

Paleozoik to też czas rozwoju flory, która początkowo była bardzo uboga. W sylurze pojawiły się ryniofity – pierwsze rośliny lądowe. W dewonie zaczęły rozprzestrzeniać się drzewiaste rośliny zarodnikowe. Szczyt ich rozwoju przypada na karbon, w permie powoli ustępowały już miejsca roślinom nagonasiennym.

Dlaczego wikingowie opuścili Grenlandię?

Wikingowie zamieszkiwali Grenlandię przez kilkaset lat. Dlaczego w końcu opuścili swoje osady?

Okresy paleozoiku

Pierwszym okresem ery paleozoicznej był kambr, który datuje się na okres od 542 do 489 milionów lat temu. Powietrze zawierało wtedy niewiele tlenu. W morzach i oceanach żyły jednokomórkowe glony, stawonogi i gąbki. Pojawiły się pierwsze strunowce. Po kambrze nastąpił ordowik trwający od 489 do 443 milionów lat temu. Zmienił się układ dotychczasowych kontynentów, wtedy też miał miejsce początek orogenezy kaledońskiej. W wodach pojawiły się pierwsze zielenice.

Najważniejszym wydarzeniem syluru, okresu trwającego od 443 do 416 milionów lat temu, było wyjście roślin i zwierząt na ląd. W następującym po nim dewonie, który zakończył się 359 milionów lat temu, rośliny i zwierzęta coraz bardziej rozwijały się. Rozpoczęła się też orogeneza hercyńska, a na lądzie pojawiły się pierwsze płazy.

Od 359 do 299 milionów lat temu trwał karbon. Był to czas panowania paproci drzewiastych, widłaków i skrzypów. Wśród fauny dominowały płazy. Ostatnim okresem paleozoiku był perm trwający od 299 do 251 milionów lat temu. Powstały wtedy liczne, graniowe masywy. Wśród żywych organizmów pojawiły się ssakokształtne gady i kotylozaury. Okres ten zakończyło masowe wymieranie gatunków.

Ciekawostki ery paleozoicznej

• Pierwsze drapieżniki polowały z wykorzystaniem jedynie zmysłów zapachu i dotyku. Dopiero po pewnym czasie, w wyniku ewolucji wykształciły się u nich oczy, które pozwoliły im z namierzać ofiarę z większej odległości. To z kolei sprawiło, że ofiary z czasem wykształciły różnego rodzaju twory ochronne, takie jak muszelki, skorupki czy pancerze.
• Charakterystyczne dla okresu paleozoiku były trylobity. Kilka tysięcy gatunków tych stawonogów żyło w oceanach od kambru aż do permu. Miały spłaszczony, owalny kształt z wyróżnioną częścią głowową, tułowiową i ogonową. Najczęściej mierzyły po kilka centymetrów, jednak największe osobniki osiągały nawet do 70 cm. Były mułożercami. Na grzbiecie miały pancerz i potrafiły zwijać się w kulkę.
• Skład powietrza znacząco różnił się od dzisiejszego. Na początku paleozoiku, w kambrze, zawartość tlenu w atmosferze stanowiła jedynie 10 proc. tego co dzisiaj. Miało to znaczący wpływ na rozwój takich, a nie innych organizmów w tamtym okresie. Człowiek nie byłby w stanie zbyt długo przetrwać w panujących wtedy warunkach.