Po raz pierwszy zaobserwowano, że ośmiornice zmieniają kolor wraz z fazą snu

W końcu mają zdolność uczenia się i najbardziej scentralizowany układ nerwowy ze wszystkich bezkręgowców.
Sądzono dotąd, że tylko ssaki i ptaki mają dwufazowy sen. Ostatnio odkryto fazę REM i nie-REM u gadów. Fazę snu przypominającą REM wykryto u mątw, głowonożnych kuzynów ośmiornic.

– Dlatego zaczęliśmy zastanawiać się, czy dwie fazy snu mogą występować też u ośmiornic – tłumaczy w informacji prasowej jeden z autorów badania, Sidarta Ribeiro brazylijski neurobiolog z Instytutu Mózgu Federalnego Uniwersytetu stanu Rio Grande do Norte. Na potrzeby badania naukowcy nagrywali ośmiornice śpiące w ich laboratorium. Odkryli, że podczas „cichego snu” zwierzęta pozostają w bezruchu. Ich skóra jest blada a źrenice zwężone do wąskiej szparki. Wraz z początkiem „aktywnego snu” następowała dynamiczna zmiana koloru i faktury skóry. Ośmiornice jednocześnie poruszały oczami, zaciskały przyssawki a ich mięśnie drgały.

- Co ciekawe, fazy snu aktywnego trwające zwykle od kilku sekund do minuty następowały zwykle po długich fazach snu spokojnego, zwykle ponad 6 minut. Zjawisko to powtarzało się z dużą regularnością w 30-40 minutowych interwałach – tłumaczy Ribeiro. To, że ośmiornice faktycznie śpią potwierdzano próbując pobudzić ich ciekawość wizualnymi i dotykowymi stymulantami. Zarówno w czasie „aktywnej” i „cichej” fazy snu zwierzęta wymagały pobudzania na dużo większym poziomie (by wykazać zainteresowanie), niż gdy były ewidentnie czujne i obudzone.

- Zmienność stanów snu zaobserwowana u Octopus insularis (ośmiornice tropikalne żyjące u brzegów Brazylii – red.) wydaje się podobna do występującej u ludzi – podkreśla główna autorka badania, Sylvia Medeiros z Instytutu Mózgu. – Jeżeli, jak się wydaje, dwie fazy snu wytworzyły się w toku ewolucji dwukrotnie niezależnie od siebie u kręgowców i bezkręgowców, trzeba zastanowić się jaka jest główna ewolucyjna presja kształtująca ten fizjologiczny proces – zastanawia się Medeiros.

Wydaje się, że niezależne wytworzenie u głowonogów fazy snu aktywnego na wzór fazy REM u kręgowców może być odbiciem pewnego wspólnego zjawiska dla organizmów ze centralizowanym układem nerwowym osiągającym odpowiednio wysoki poziom złożoności, tłumaczą badacze. Medeiros zwraca uwagę, że całkiem możliwe jest, że ośmiornice doświadczają czegoś na wzór naszych snów.

– Ciężko je o to zapytać, ale rezultaty naszych badań wskazują na doświadczanie podobnej fazy snu do naszej REM, a dokładnie wtedy ludzie śnią najczęściej. Naturalnie nie będą to tak samo złożone historie, jak u nas – przekonuje biolożka. W przyszłości brazylijscy naukowcy będą chcieli poświęcić więcej uwagi właśnie snom ośmiornic, w tym ustaelniu, czy mogą – jak i nam – śnić się koszmary. I czy można to „zobaczyć” poprzez zmiany ubarwienia.