Odkryto najstarsze ludzkie DNA w Wielkiej Brytanii. Trop prowadzi do kanibalów

W tym artykule:

1. Najstarsze ludzkie DNA na Wyspach Brytyjskich
2. Czy na Wyspy Brytyjskie migrowali kanibale?
3. Człowiek z Cheddar a najnowsze odkrycia archeologiczne
4. Kanibalizm wśród ludzi

Po zsekwencjonowaniu dwóch starożytnych szkieletów naukowcy odkryli najstarsze ludzkie DNA na Wyspach Brytyjskich. W ten sposób dotarli do informacji o dwóch niezależnych migracjach przodków współczesnych ludzi na tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii. Jak żyli przedstawiciele dwóch różnych kultur?

Najstarsze ludzkie DNA na Wyspach Brytyjskich

Luka w historii sugeruje, że przodkowie współczesnych ludzi opuścili Wyspy Brytyjskie podczas ostatniej epoki lodowcowej. Mieli tam wrócić dopiero kilkadziesiąt tysięcy lat później. Jak te ustalenia mają się do wieku ostatnich odkryć?

Pierwszy szkielet znaleziono w Jaskini Gougha w Somerset. Drugi to szczątki mieszkańca Jaskini Kendricka w północnej Walii. Oba są datowane na koniec paleolitu, a więc od około 10 do 20 tys. lat temu. Szacunki są efektem zsekwencjonowania genomów DNA pobranego z kości oraz przeprowadzenia datowania radiowęglowego.

Badania wykazały, że szkielet z Jaskini Gough należał do kobiety, która zmarła około 15 000 lat temu. Naukowcy szukają jej pochodzenia w pierwszych falach migracji do północno-zachodniej Europy około 1000 lat wcześniej. Mężczyzna znaleziony w Jaskini Kendricka nie był z nią spokrewniony. Żył około 13 500 lat temu i należał do grupy łowiecko-zbierackiej. Ze wstępnych ustaleń wynika, że jego przodkowie pochodzili z Bliskiego Wschodu. Na Wyspy Brytyjskie wyemigrowali około 14 000 lat temu.

Mateja Hajdinjak, współautorka badania, podkreśla, że znalezienie dwóch przodków w Wielkiej Brytanii „tak blisko siebie, oddalonych w czasie o mniej więcej tysiąc lat, wzbogaca wyłaniający się obraz paleolitycznej Europy”. – To jedna z najdynamiczniej zmieniających się populacji – dodaje.

Czy na Wyspy Brytyjskie migrowali kanibale?

Zespół badawczy odkrył, że obie grupy różniły się nie tylko genetycznie. Imigranci praktykowali też zupełnie inne zachowania. Jaskinia Kendricka prawdopodobnie była miejscem pochówku. Mają na to wskazywać znalezione tam drobne przedmioty artystyczne, takie jak zdobione kości szczęki konia.

Grupa z Jaskini Gough mogła z kolei uprawiać rytualny kanibalizm. Dowody? Ludzkie czaszki przerobione na naczynia do picia. To nie jedyna różnica w dietach przybyszów.

– Chemiczna analiza kości wykazała, że grupa z Jaskini Kendricka jadła duże ssaki morskie. Nie wykryto ich za to u ludzi z Jaskini Gough. Ci jedli przede wszystkim lądowe zwierzęta roślinożerne, takie jak jelenie, bydło i konie – tłumaczy dr Rhiannon Stevens, współautor badania.

Człowiek z Cheddar a najnowsze odkrycia archeologiczne

– Naprawdę chcieliśmy dowiedzieć się więcej o tym, kim mogły być te wczesne populacje w Wielkiej Brytanii – podsumowuje współautorka badań dr Selina Brace z Muzeum Historii Naturalnej.

Autorzy badań przypuszczają, że przedstawiciele wcześniejszej populacji tworzyli narzędzia kamienne typowe dla kultury magdaleńskiej. To niejedyne takie znalezisko w Jaskini Gough. To tam w 1903 r. odkryto szczątki człowieka z Cheddar. Szacuje się, że jego DNA było w 85% zbieżne z genomem zachodnich myśliwych-zbieraczy. Pozostało 15% miało pochodzić od ludzi z początkowych migracji.

Naukowcy zauważają, że opisane migracje rozpoczęły się po ostatniej epoce lodowcowej. Wówczas około dwie trzecie dzisiejszej Wielkiej Brytanii pokrywały lodowce. W miarę ocieplania się klimatu i topnienia lodowców nastąpiły „drastyczne” zmiany ekologiczne i środowiskowe. Dopiero wtedy ludzie zaczęli z powrotem do północnej Europy.

Kanibalizm wśród ludzi

Pierwszym znanym kanibalem był neandertalczyk. Kości jego ofiar sprzed 100 000 lat odkryto w Moula-Guercy, jaskini we Francji. Szczyt kanibalizmu wśród współczesnych ludzi miał przypaść na czas Wielkiego Głodu w latach 1315–1317.

Kanibalizm był praktykowany wśród prehistorycznych grup ludzi. W niektórych odizolowanych kulturach Południowego Pacyfiku, między innymi na Fidżi, utrzymywał się do do XIX w. W Papui Nowej Gwinei był praktykowany jeszcze w 2012 przez plemiona melanezyjskie ze względów kulturowych, rytualnych i wojennych.

Źródło: Nature Ecology and Evolution

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.