Największe polskie wynalazki. Te innowacje zmieniły nasz świat

W tym artykule:

1. Polskie wynalazki i odkrycia
2. Bomba wodorowa
3. Kamizelka kuloodporna
4. Lampa naftowa
5. Teletroskop
6. Inne polskie wynalazki

Zarówno w naszym kraju, jak i poza jego granicami, urodziło się wielu wybitnych ludzi, którzy zdecydowali się poświęcić życie nauce. Burzliwa historia Polski sprawiła, że naukowcy nie zawsze mieli szanse rozwijać swoje zainteresowania w ojczyźnie, a nierzadko największe sukcesy odnosili na emigracji. Jednak ich odkrycia sprawiały, że o Polsce mówiło się, nawet gdy nie było jej na mapie Europy. Oto najważniejsze polskie wynalazki.

Polskie wynalazki i odkrycia

W historii polskich naukowców byli tacy, którzy za swoje osiągnięcia zdobywali uznanie na świecie, liczne nagrody i wyróżnienia. Ale też istnieli ludzie, którzy przez całe życie pozostawali w cieniu, a niekiedy o ich dorobku zapominano lub próbowano zapomnieć. Wystarczy wspomnieć Mikołaja Kopernika. Jego heliocentryczna teoria Układu Słonecznego zrewolucjonizowała postrzeganie Wszechświata, ale przez wiele lat uważano ją za obrazoburczą i kontrowersyjną. Ba, jego największe dzieło „De revolutionibus orbium coelestium” (tłum. O obrotach sfer niebieskich) znalazło się nawet w indeksie ksiąg zakazanych.

Z drugiej strony jest Maria Skłodowska-Curie. Urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie, która znajdowała się wówczas pod zaborem rosyjskim. Władze carskie nie pozwalały kobietom uczyć się w szkołach wyższych, dlatego te robiły to potajemnie. W 1891 roku młoda Maria wyjechała z Polski do Paryża, gdzie podjęła studia na Sorbonie i stała się pierwszą kobietą, która dostała się na tamtejszy wydział fizyki. To właśnie we Francji rozwinęła swoją karierę naukową.

Najważniejsze wynalazki średniowiecza. Te odkrycia zmieniły świat

Średniowiecze często bywa nazywane również „wiekami ciemnymi” lub „epoką ciemnoty”. To niesprawiedliwe określenie zostało po raz pierwszy użyte przez renesansowych uczonych, którz...

Marii Skłodowskiej-Curie zawdzięczamy odkrycie nowych pierwiastków. Wraz ze swoim mężem Pierre’em Curie opracowali metodę wskaźników promieniotwórczych, co umożliwiło określenie zdolności promieniowania nowego pierwiastka. Nowe pierwiastki otrzymały nazwę polon, która nawiązywała do pochodzenia naukowczyni, a także rad. Za swoje osiągnięcia Polka została dwukrotnie laureatką Nagrody Nobla.

Bomba wodorowa

Lista polskich uczonych, którzy opracowali szereg różnych wynalazków, jest naprawdę imponująca. Niektóre z nich okazały się niezwykle praktyczne i były używane przez dekady, a inne stanowiły podwaliny pod przyszłe innowacje. Zdarzały się również odkrycia, które do dziś budzą kontrowersję. Chodzi np. o bombę wodorową, nad którą pracował Stanisław Ulam.

Polski matematyk żydowskiego pochodzenia wymyślił, by ładunek jądrowy połączyć z termonuklearnym ładunkiem wybuchowym. Ładunek termojądrowy jest znacznie silniejszy niż bomba atomowa, co czyni broń śmiertelnym zagrożeniem dla ludzkości. Nie bez powodu jedną z bomb nazwano „Zabójcą Miast”.

Kamizelka kuloodporna

Kamizelka kuloodporna to osłona balistyczna, która chroni tułów przed pociskami oraz odłamkami granatów lub bomb. Współcześnie jest to wynalazek, który w pewnym stopniu chroni życie policjantów, ochroniarzy oraz żołnierzy. Składa się z kilkudziesięciu warstw tkaniny z tworzywa sztucznego, najczęściej kevlaru. Zaprojektowana jest tak, aby przebijający się przez nią pocisk wytrącał stopniowo energię kinetyczną.

Być może jednak nie byłoby dziś kamizelki kuloodpornej, gdy nie dwóch Polaków. Chodzi o Jana Szczepanika i Kazimierza Żeglenia. Uważa się, że to właśnie ta dwójka jest odpowiedzialna za prototyp pierwszych osłon balistycznych. Żegleń był zakonnikiem ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców. W wieku 21 lat wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął posługę w polskim kościele. Był samoukiem i autorem kilku wynalazków użytkowych.

W 1893 roku, po tragicznej śmierci burmistrza Chicago Cartera Harrisona (został postrzelony przez zamachowca we własnym biurze), wpadł na pomysł opracowania kamizelki kuloodpornej. W 1897 roku opatentował materiał, który miał układ warstwowy składający się początkowo z trzech, a później z kilkunastu warstw gęsto tkanego jedwabiu impregnowanego specjalną substancją. Jej skład Żegleń utrzymywał w tajemnicy.

Jan Szczepanik, nazywany „polskim Edisonem" również stał się znany dzięki swojej kuloodpornej tkaninie. W 1902 roku kareta wyłożona specjalnym materiałem ocaliła przed bombą i wielce prawdopodobną śmiercią króla Hiszpanii Alfonsa XIII. Po latach jednak, wraz z rozwojem broni i pocisków, wynalazek Szczepanika został zapomniany ze względu na swoją ograniczoną wytrzymałość.

Lampa naftowa

Czym byłby dziś przemysł naftowy, gdyby nie Ignacy Łukasiewicz? Na pewno nasza planeta nie byłaby dziś tak zanieczyszczona, ale z drugiej strony ropa naftowa znacznie przyczyniła się do rozwoju technologicznego. Łukasiewicz był farmaceutą i przedsiębiorcą oraz założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej.

Polak jako pierwszy na świecie wykorzystał również na skalę przemysłową korzyści, jakie daje ropa. Wszystko za sprawą wynalezienia lampy naftowej, która emitowała światło przez spalanie nafty. Naukowiec opracował ją w 1853 roku we Lwowie. To właśnie to odkrycie miało bezpośredni wpływ na rozwój przemysłu petrochemicznego. Prace nad destylacją ropy sprawiły, że z czasem dorobił olbrzymiej fortuny.

Teletroskop

Teletroskop to urządzenie, o którym mówi się „prekursor telewizji”. Mechanizm przesyłał na odległość ruchomy obraz w barwach naturalnych wraz z dźwiękiem. Został wynaleziony i opatentowany przez wspomnianego wcześniej Jana Szczepanika. Autor prototypu kamizelki kuloodpornej w 1897 roku zgłosił wynalazek w Brytyjskim Urzędzie Patentowym jako „telektroskop, czyli aparat do reprodukowania obrazów na odległość za pomocą elektryczności”.

Niestety, pomimo innowacyjności urządzenia Szczepanika, projekt nie został wdrożony do produkcji. Wynalazek miał być zbyt skomplikowany i zbyt drogi. Dużo później Albert Abramson stwierdził, że Szczepanik był jedną z osób, które można nazwać jednym z ojców telewizji. Co ciekawe w 1898 roku teletroskop trafił na okładkę prestiżowego amerykańskiego dziennika „New York Times”, gdzie został opisany jako urządzenie „do transmisji kolorowych promieni”.

Inne polskie wynalazki

Na tym nie koniec. Naszym rodakom przypisuje się też autorstwo innych wynalazków. Oto przykłady:

• wykrywacz min,
• projektor filmowy, dający początek kinematografii,
• wycieraczka samochodowa,
• semafor,
• holografia,
• metoda Czochralskiego, stosowana w wytwarzaniu półprzewodników,
• bomba kryptologiczna, dzięki której złamano szyfr Enigmy,
• zegar pulsarowy.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".