Muammar Kaddafi – dyktator, despota, tyran. Jak doszedł do władzy?

W tym artykule:

1. Muammar Kaddafi – wyzwoliciel, który stał się dyktatorem
2. Muammar Kaddafi – „Zielona książka” prawdę ci powie
3. Śmierć Muammara Kaddafiego – jak zginął libijski dyktator?
4. Muammar Kaddafi – cytaty

20 października 2021 roku minęło dziesięć lat od śmierci Muammar Kaddafiego. Panował dwa razy dłużej niż Saddam Husajn, cztery razy dłużej niż Adolf Hitler i pięć razy dłużej Idi Amin. Przez ponad cztery dekady siał postrach wśród obywateli i niepodzielnie rządził Libią do momentu wybuchu Arabskiej Wiosny. Skończył jak wielcy dyktatorzy. Zginął z rąk rebeliantów w czasie rozpoczętej kilka miesięcy wcześniej wojny domowej. Czy mógł tego uniknąć?

Muammar Kaddafi – wyzwoliciel, który stał się dyktatorem

Muammar Kaddafi według jednych źródeł przyszedł na świat 7 czerwca 1942 r., inne z kolei wskazują na 13 września. Wątpliwości dotyczące konkretnej daty urodzenia libijskiego przywódcy wynikają z jego pochodzenia. Dyktator urodził się w namiocie na pustyni w Syrcie jako syn wędrownego hodowcy wielbłądów. Abu Meniar, ojciec Kaddafiego, jak przystało na Beduina prowadził koczowniczy tryb życia i nie przechowywał żadnych dokumentów, w tym aktu urodzenia Muammara. Stąd wiele niejasności w tej kwestii. Niektórzy historycy i biografowie twierdzą, że wiek tyrana był nieco zaniżony, a rok jego narodzin datują na 1939.

Kaddafi od najmłodszych lat wykazywał duże przywiązanie do swej religii, ale także wartości wyniesionych z domu, za co wielokrotnie padał ofiarą prześladowań ze strony rówieśników. Choć pochodził z biednej i niewykształconej rodziny, nigdy nie zwątpił w możliwość zmian. Transformacja kraju stała się wręcz jego życiową misją, dlatego porzucił studia i wstąpił w szeregi armii. Dopiął swego 1 września 1969 roku, gdy w wieku zaledwie 27 lat, w wyniku bezkrwawego zamachu stanu odsunął od władzy pierwszego i zarazem ostatniego króla Libii, Idrisa I, którego uważano za sprzymierzeńca Zachodu działającego na niekorzyść kraju.

Pułkownik Kaddafi, aby nie podzielić losu swojego poprzednika, natychmiast odebrał mieszkańcom wszystkie przywileje i swobody obywatelskie. Na zakazie zgromadzeń publicznych się jednak nie skończyło. Świeżo upieczony przywódca zadbał o każdy, nawet najmniejszy detal. Zabronione było picie alkoholu, zamknął kluby nocne, niewiernych małżonków karał utratą kończyn, a wrogiem numer jeden stały się... zagraniczne kurczaki. Dyktator twierdził bowiem, że naród musi być samowystarczalny, dlatego Libijczycy zostali zmuszeni do ich hodowli.

Jak się później okazało, wprowadzone zmiany nie każdemu przypadły do gustu. Z pierwszym dość poważnym sprzeciwem ludu Kaddafi musiał się zmierzyć wiosną 1976 rok, gdy na ulice miast wyszli studenci domagający się przywrócenia praw i ograniczania represji stosowanych wobec zwykłych obywateli. Dyktator nie ugiął się pod wpływem tłumu i 7 kwietnia wysłał przeciw protestującym siły porządkowe.

Część z nich została wypuszczona na wolność, a część przepłaciła to życiem. Wśród ofiar brutalnej polityki libijskiej głowy państwa znaleźli Omar Dabob i Muhammed Ben Sa-oud, którzy zostali powieszeni w pierwszą rocznicę demonstracji za rzekomą zdradę narodu. Podczas egzekucji nie mogło zabraknąć samego Mummara Kaddafiego. Od tego momentu dzień 7 kwietnia stał się świętem narodowym i jasnym sygnałem do narodu, że każda forma nieposłuszeństwa nie ujdzie nikomu płazem.

Kim Dzong Un: jak „Król Porannej Gwiazdy” i miłośnik amerykańskiej koszykówki stał się „Wielkim Następcą”

Kiedy Kim Dzong Un obejmował władze po swoim ojcu, wiele osób wierzyło, że Korea Północna w końcu otworzy się na Zachód. Nic z tych rzeczy. Dyktatura w Pjongjangu ma się dobrze i niewiel...

Muammar Kaddafi – „Zielona książka” prawdę ci powie

Mummara Kaddafi słynął z ekscentrycznych upodobań i zachowań. Wielkim echem w mediach zawsze odbijały się jego zagraniczne podróże, podczas których występował w tradycyjnych islamskich szatach, a apartament w kilkugwiazdowym hotelu zamieniał na swój słynny beduiński namiot, gdzie podejmował gości. W 2008 w czasie wizyty w Rosji schronienie dyktatora rozbito w ogrodach Kremla, a rok później na zaproszenie Silvio Berlusconiego, w największym rzymskim parku – Villa Pamphili, nieopodal Watykanu.

Za bezpieczeństwo Kaddafiego, w przeciwieństwie do innych przywódców, odpowiedzialne były tylko i wyłącznie kobiety, zwane „amazonkami” i „zakonnicami rewolucji”. Dyktator nigdy nie ukrywał, że ma słabość do płci pięknej, której poświęcił nawet jeden z podrozdziałów swojej „Zielonej książki”. Tzw. „Biblia Kaddafiego” była lekturą obowiązkową, a uczniowie w całym kraju pisali z niej kartkówki. Przywódca Rewolucji 1 września zdawał sobie sprawę z tego, że aby zachować władzę i autorytet wśród obywateli, musi już od najmłodszych lat wpajać im głoszone przez siebie prawdy.

W większości przypadków były to jednak puste słowa niemające pokrycia w rzeczywistości. W „Zielonej książce” głosił równość kobiet i mężczyzn, jednocześnie wyrządzając krzywdę tysiącom, często nieletnich, Libijek, które były molestowane i gwałcone przez przywódcę-tyrana. Swoje ofiary wybierał podczas wizyt w szkołach i na uniwersytetach. Gdy któraś z uczennic wpadła mu w oku, podchodził do niej i kładł rękę na jej głowie. „Magiczny dotyk” oznaczał tylko jedno – wyrok śmierci. Na drugi dzień dziewczyny znikały bez ślady i trafiały do jednej z rezydencji despoty, gdzie były odurzane narkotykami lub alkoholem i wykorzystywane seksualne. Piekło kobiet miało trwać od początku reżimu, czyli od 1969 roku do jego zakończenia w 2011.

„Zielona Książka” – spis treści:

• Część I – Rozwiązanie problemu demokracji. Władza ludu;
• Część II – Rozwiązanie kwestii ekonomicznej. Socjalizm;
• Część III – Społeczna podstawa Trzeciej Teorii Światowej.

„Zielona Książka” – fragmenty:

• „Walka polityczna, w wyniku której jeden z kandydatów uzyskuje np. 51% głosów wyborców, wyłania dyktatorski podmiot władzy, choć odziany w szaty demokracji. Albowiem 49% wyborców rządzonych będzie przez podmiot władzy, którego nie wybrali, lecz który został im narzucony. To właśnie jest dyktatura. Taka walka polityczna może prowadzić do zwycięstwa podmiotu władzy reprezentującego jedynie mniejszość. Następuje to w wypadku, gdy głosy wyborców rozkładają się wśród grupy kandydatów, w których jeden otrzymuje większą liczbę głosów niż każdy z pozostałych. Gdyby podsumować głosy uzyskane przez tych, którzy otrzymali mniej od zwycięzcy, dałoby to przeważającą większość. Mimo to zwycięża zdobywca mniejszości głosów, i w dodatku taki sukces uważa się za praworządny i demokratyczny, choć w rzeczywistości wyłania się tu dyktatura ubrana w szaty demokracji”.
• „Zarówno kobieta, jak i mężczyzna są bezsprzecznie istotami ludzkimi, w sposób oczywisty równymi sobie w swym człowieczeństwie. Czynienie różnic co do człowieczeństwa mężczyzny i kobiety jest niesprawiedliwe i bezpodstawne. Kobieta tak samo jak mężczyzna je i pije, tak samo jak mężczyzna kocha i nienawidzi, myśli, uczy się i rozumuje. Kobieta potrzebuje pożywienia, ubrania i środka lokomocji tak samo jak potrzebuje tego mężczyzna, tak samo jak on odczuwa głód i pragnienie, tak samo żyje i umiera”.
• „Demokratyczna prasa to taka, którą wydaje komitet ludowy, w skład którego wchodzą wszystkie warstwy społeczeństwa. Jedynie w takim przypadku prasa lub inny środek przekazu wypowiada opinię społeczeństwa jako całości, jest nośnikiem powszechnego punktu widzenia, stanowiąc dzięki temu demokratyczny środek informacji”.

Recep Tayyip Erdogan: fanatyk, dyktator czy mąż opatrznościowy Turcji?

Recep Tayyip Erdogan rządzi swoim krajem już dwadzieścia lat, sprawując władzę coraz bliższą dyktatorskiej. Jak do niej doszedł?

Śmierć Muammara Kaddafiego – jak zginął libijski dyktator?

Kaddafi przez lata oskarżany był przez Zachód o wspieranie organizacji terrorystycznych. Po serii zamachów – na berlińską dyskotekę (1986), samolot PanAm nad Lockerbie (1988) i francuski samolot w Nigrze (1989) – libijski przywódca spotkał się ze stanowczą odpowiedzią ze strony Zachodu. W kwietniu 1986 r. prezydent USA Ronald Reagan, który nazwał Kaddafiego „wściekłym psem Bliskiego Wschodu”, zarządził odwet. Amerykanie zbombardowali cele w Trypolisie i Benghazi, a świat nałożyły na Libię międzynarodowe sankcje.

Coraz gorsza sytuacja gospodarcza, szczególnie na przełomie wieków, zmusiła Kaddafiego do zmiany polityki. Aby przypodobać się zagranicznymi elitom, przywrócił prawo do zgromadzeń i swobody obywatelskie. Nikt nie spodziewał się jednak, że obróci się to przeciwko niemu samemu. Dyktator został obalony w sierpniu 2011 roku w wyniku wojny domowej rozpoczętej kilka miesięcy wcześniej, na fali Arabskiej Wiosny. Władze w kraju przejęła Narodowa Liga Libijska, a Muammar został zmuszony do ewakuacji.

Muammar Kaddafi zginął dwa miesiące później rodzinnej Syrcie. 20 października 2011 konwój z niespełna 70-letnim przywódcą Libii na pokładzie został zaatakowany przez rebeliantów i wspomagające ich siły NATO. – Czy zrobiłem coś złego tobie albo twojej rodzinie? – miał pytać błagalnym głosem dyktator, który tuż po schwytaniu był bity i kopany przez bojowników. Chwilę później już nie żył. Według wykonanej później sekcji zwłok, Kaddafi zmarł wskutek ran postrzałowych. Jak donosił Abd al-Madżida Mlegty, jeden z dowódców NRL, ciało Muammara spoczęło w nieznanym miejscu na pustyni, by uniknąć dewastacji.

Od marca 2021 roku funkcję głowy państwa sprawuje Muhammad al-Manfi, przewodniczący Rady Prezydenckiej Libii.

Muammar Kaddafi – cytaty

• „Naród libijski nie ma problemów, to mocarstwa kolonialne mają problemy. Chcą kontrolować naszą ropę. Są zazdrosne, ponieważ Bóg przekazał nam dar ropy. Nie obawiamy się ich. Nie mamy innego wyboru, jak stawić opór, stać się męczennikami i walczyć do końca”;
• „Libia to jest mój kraj. Nie oddam władzy, jestem dalej przywódcą rewolucji. Umrę jako męczennik za wspaniałą rewolucję”;
• „Demokracja to kontrola ludu nad samym sobą”;
• „Chrześcijaństwo nie jest dla ludów Afryki, Azji, Europy i Ameryki. Ci, którzy nie są synami Izraela, nie mają z tą religią nic wspólnego”;
• „Jestem libijskim wojownikiem, który przyniósł Libijczykom chwałę. Pozostanę w Libii jako przywódca”;
• „Niech wszyscy wolni ludzie na świecie wiedzą, że nie ugięliśmy się i nie sprzedaliśmy własnej sprawy w zamian za obietnice osobistego bezpieczeństwa i stabilnego życia. Mieliśmy wiele ofert w tej sprawie, ale zdecydowaliśmy się walczyć, aby pokazać, co to obowiązek i honor”.