Leptis Magna. Gdzie znajdują się jedne z najlepiej zachowanych ruin starożytności?

W tym artykule:

1. Kto założył Leptis Magna?
2. Zabytki Leptis Magna
3. Cesarz, który pochodził z Leptis Magna
4. Odkrycie Leptis Magna

Jak wyglądało rzymskie miasto w czasach swojej świetności? Jakie budynki stawiali w nim kolejni władcy, by rozsławić swoje panowanie? Dlaczego zaczęło podupadać i czy do jego końca mogła przyczynić się katastrofa naturalna?

Historia Leptis Magna składa się z odpowiedzi na powyższe pytania. Te starożytne ruiny są dzisiaj bardzo chętnie odwiedzane przez turystów. Znajdują się na libijskim wybrzeżu Morza Śródziemnego, ok. 100 km na wschód od Trypolisu.

Leptis Magna przetrwały dwa tysiąclecia w doskonałym stanie. Dzięki temu pozwalają wyobrazić sobie, jak wyglądało bogate i ważne miasto w czasach rzymskich. W okresie swojej największej świetności Leptis Magna było jednym z trzech najważniejszych miast Afryki – obok Kartaginy i Aleksandrii. Dziś pozostaje odsłonięte w zaledwie 40 proc. Reszta nadal ukrywa się pod tonami piasku.

Kto założył Leptis Magna?

W czasie, gdy Imperium Rzymskim władał cesarz August, Leptis Magna miało już za sobą kilkaset lat historii. Miasto założyli Fenicjanie ok. 600–700 lat p.n.e. Wraz z Oeą i Sabratą tworzyło Trypolis, czyli trójmiasto. Początkowo miasto należało do Kartaginy. Rozwijało się dzięki portowi, umożliwiającemu handel.

Po II wojnie punickiej, kiedy Rzym pokonał Kartaginę, Leptis Magna przez pewien okres pozostawało względnie niezależnym ośrodkiem. Stopniowo jednak dostawało się pod wpływ republiki rzymskiej. Ta wysłała do Leptis osadników i – do ich ochrony – niewielki garnizon. Miasto zaczęło prosperować. Mogło nawet bić własne srebrne i brązowe monety. Niektóre z nich odnaleziono. Stanowią ciekawy przykład różnorodności kulturowej: mają punickie inskrypcje oraz wizerunki Herkulesa i Dionizosa.

W połowie pierwszego wieku przed naszą erą Leptis Magna było już bogatym miastem. W 46 roku p.n.e. po zwycięstwach Juliusza Cezara w Afryce, ośrodek został włączony do prowincji Africa Nova. Później na krótki czas trafił w ręce króla Numidii, by szybko powrócić do Rzymu.

Jadwiga Andegaweńska – rekonstrukcja twarzy. Jak wyglądała młodziutka królowa Polski i skąd to wiemy?

Chociaż nie zachował się żaden jej portret namalowany za życia, to wiemy, że była wysoka, miała blond włosy, wysokie czoło i smukły nos. Jadwiga Andegaweńska, jedna z dwóch kobiet koro...

Zabytki Leptis Magna

Za cesarza Augusta miasto rozbudowano. Dzisiaj zabytki z tamtego okresu i budowle starożytnego Rzymu należą do najstarszych w Leptis Magna. W pierwszym roku naszej ery w mieście wzniesiono amfiteatr, a kilkanaście lat później świątynię Romy i Augusta. Za rządów Augusta powstał również plac targowy, zachowany do dziś.

W kolejnych latach miasto stawało się coraz piękniejsze. Pojawił się w nim łuk Tyberiusza, łuk Trajana i termy Hadriana. Te ostatnie wyposażone były w bardzo drogie w utrzymaniu i zaawansowane technologicznie rozwiązanie: hypokaustum. Czyli antyczny system ogrzewania podłogowego.

Najważniejszym elementem hypokaustum był piec znajdujący się pod posadzką głównego pomieszczenia w łaźniach lub bogatej prywatnej willi. Posadzkę kładziono na licznych słupkach i podgrzewano od spodu gorącym powietrzem. Było ono rozprowadzane po budynku, a dym wyprowadzany na zewnątrz. Hypokaustum okazało się tak doskonałą technologią, że stosowano ją nawet w średniowieczu, w klasztorach i zamkach. Wypierać je zaczęły dopiero mniej kosztowne i prostsze w obsłudze piece kaflowe.

Cesarz, który pochodził z Leptis Magna

Okres największej świetności Leptis Magna przypada na koniec drugiego i początek trzeciego wieku naszej ery. Dokładnie – na panowanie cesarza Septymiusza Sewera, który stamtąd pochodził. Władca faworyzował swoje miasto rodzinne i zapewnił mu rozkwit.

Za jego czasów postawiono wspaniały, zachowany do dziś łuk Septymiusza Sewera, przebudowano port, wzniesiono wspaniałe forum. To wtedy właśnie Leptis Magna stało się trzecim najważniejszym miastem w Afryce. Pięć lat po śmierci cesarza poświęcono wspaniałą bazylikę, dziś jeden z najbardziej imponujących zabytków Leptis Magna.

Wkrótce potem losy miasta odmieniły się. Okolica zaczęła pustynnieć, a miasto – wyludniać się. Cios spadł na nie w 365 roku, kiedy wschodnim rejonem basenu Morza Śródziemnego wstrząsnęło potężne trzęsienie ziemi (o magnitudzie 8,5). W miasto, częściowo opuszczone, uderzyło wówczas ogromne tsunami. Po tej katastrofie przyszedł okres fatalnych rządów namiestnika Romanusa, które zrujnowały Leptis Magna.

W 439 roku Leptis Magna, wraz z innymi miastami Trypolitanii, zostało podbite przez Wandalów. Ich król kazał zniszczyć mury obronne, by mieszkańcy nie mogli kryć się za nimi w razie buntu. Mury zostały co prawda obudowane w następnych wiekach, ale miały już mniejszy obwód. Po okresie bizantyjskim i najazdach Berberów miasto zostało w 642 roku zdobyte przez Arabów. Wkrótce potem ostatecznie podupadło. Aż do początku XX wieku spoczywało zasypane piaskami.

Ruiny Timgad. Czym zasłynęło rzymskie miasto w Afryce Północnej?

Timgad to ruiny starożytnego rzymskiego miasta w Algierii. Stanowisko zostało w 1982 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dowiedz się, kto założył Timgad i jak doszło do up...

Odkrycie Leptis Magna

Dzisiaj słynne ruiny znajdują się na przedmieściach miasta Al-Chums. W czasach nowożytnych zainteresowali się nimi włoscy archeolodzy. Jeszcze przed drugą wojną światową stopniowo odsłonili to, co pozostało z miasta. Odkryli wówczas, że w Leptis Magna zabytek znajduje się – dosłownie – na zabytku. Pod rzymskim amfiteatrem znaleziono bowiem starszy o kilkaset lat punicki cmentarz. Na nim zaś najstarszy przedmiot, na jaki natrafiono w mieście: fragment ceramiki korynckiej z ok. 500 roku p.n.e.

W latach 80. Leptis Magna zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Źródło: Brittanica, ImperiumRomanum.pl

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com