Huastekowie budowali nietypowe piramidy i znali się na metalurgii. Dlaczego zostali podbici przez Azteków?

W tym artykule:

1. Kim są i skąd pochodzą Huastekowie?
2. Język Teenek
3. Czym była cywilizacja Teenek?
4. Architektura Huasteków
5. Rzeźba huastecka

Huastekowie to lud zamieszkały w północnych stanach Meksyku. Liczą dzisiaj około 70 tysięcy osób. Język huastek jest jednym z trzech używanych dzisiaj języków autochtonicznych w Meksyku.

Pomimo tego, że język huastek przetrwał do dziś, starożytna cywilizacja, z której się wywodzi nie pojawia się często przy omawianiu kultur prekolumbijskich. Przyćmiona i wchłonięta przez Imperium Azteków kultura huastecka była i nadal jest zupełnie odmienna od sąsiednich ludów.

Kim są i skąd pochodzą Huastekowie?

Aztekowie Nazywali ich „ludźmi skóry”, czyli Huastekami. Oni sami w ich języku mówią o sobie Teenek i uważają nazwę „Huastekowie” za poniżającą. Językoznawcy już od dawna głowią się nad ich wyjątkowym językiem, który zupełnie jest niepodobny do nahuatl, czyli języka Azteków.

Samo pochodzenie języka Teenek jest już dobrze zbadane. Otóż należy on do grupy języków majańskich, co jest nie lada zaskoczeniem. Majowie zasiedlali półwysep Jukatan, który był oddalony od siedzib Huasteków aż o 800 km.

Migracja tego ludu musiała nastąpić w okresie 1500–100 r. p.n.e., kiedy przybyli na tereny, które dzisiaj nazywamy Huasteką. Teren ten ściśle graniczył z ziemiami Totonaków, innej kultury prekolumbijskiej. Nadal zamieszkuje ona te tereny, lecz ma raczej marginalny wkład w tożsamość nowoczesnego państwa Meksyku.

Język Teenek

Dokumentacji wiedzy o języku Teenek i spisania pierwszych zasad leksyki podjął brat Andres de Olmos już w XVI w. Wskutek badań lingwistycznych język ten został wyodrębniony jako najstarszy ze wszystkich języków majańskich. Wpływ na to miał fakt, że po wielkim exodusie lud Teenek przestał utrzymywać kontakty z większością pobratymców z Jukatanu.

Niemniej nastąpiły interakcje z grupami, zastanymi na nowych terenach. Dotyczyło to zapewne Totonaków, jednakże zbyt mało wiemy jeszcze na ten temat. Badania archeologiczne nie dostarczyły na tyle reprezentatywnych rezultatów, by przedstawić konkretniejsze daty przybycia i powody migracji Huasteków.

Czym była cywilizacja Teenek?

Lud Huasteków na przestrzeni wieków zdołał wytworzyć dość spójną tożsamość kulturową, pomimo wieloetnicznego charakteru regionu. Położona na peryferyjnej północy świata Mezoameryki Huasteka miała nie tylko spójną i silną strukturę społeczną, ale również oryginalną kulturę materialną. Ta ostatnia przede wszystkim odznacza się w architekturze i rzeźbie.

W początkowym okresie Huastekowie tworzyli różne, niezależne od siebie miasta. Dopiero później nastąpiła względna unifikacja w jedno królestwo. We wczesnym okresie postklasycznym Państwo Teenek osiągnęła apogeum zasięgu wpływów, zwłaszcza około 900 r. n.e. W oczach sąsiednich ludów byli wojowniczym, okrutnym narodem. Znani byli też z zamiłowania do muzyki.

Meksyk: w zatopionej 8 tys. lat temu jaskini znaleziono szczątki człowieka. Odkrycie może nie zostać zbadane do końca

Meksyk słynie ze starożytnych odkryć archeologicznych. Tym razem nurkujący archeolog trafił pod wodą na szkielet, który może liczyć nawet 8 tys. lat. Prawda o jego wieku może pozostać ta...

Huastekowie budowali wielkie miasta. Słynęli z produkcji wzorzystych tkanin. Zajmowali się też metalurgią, co było ewenementem w Mezoameryce, w celu produkcji dzwonków. Podobnie jak u Azteków, narzędzia pozostawały jednak ciągle kamienne, co wydaje się być najbardziej nieprawdopodobne. Oznacza to, że ludzie będący ciągle w epoce kamienia stworzyli względnie zaawansowaną cywilizację.

Architektura Huasteków

Najbardziej rzucającą się w oczy różnicą w architekturze był wygląd piramid. Były one budowane na planie koła, a nie prostokąta jaki u innych ludów Mezoameryki. Co więcej, sam szczyt piramidy był zaokrąglony. Na murach pojawiały się natomiast dekoracyjne murale i monumentalne rzeźby.

Rezydencje władców wznoszono na platformach. Budowano też domy użyteczności publicznej, jak domy zebrań. Miasta były nierzadko ufortyfikowane. Niestety, badania archeologiczne nadal dostarczają skąpych informacji, głównie ze względu na wciąż liczne nieprzebadane stanowiska.

Najlepiej zachowanym miastem Huasteków jest Tamtok, czyli dawna stolica Państwa Teenek.

Rzeźba huastecka

Charakterystyka rzeźby również jest specyficzna. Aztekowie uważali, że wielce skandaliczne i barbarzyńskie jest przedstawianie ludzi nago. Teenek mieli zupełnie inne podejście do nagości. Wiemy z przekazów, że walczyli nago, a ekspozycja intymnych części ciała może świadczyć o ich beztrosce w ukazywaniu własnego ciała.

Kolejną charakterystyczną cechą jest względna ekspresyjność widoczna na twarzy i statyce figur. Tymczasem generalnie rzeźba z czasów prekolumbijskich jest raczej pozbawiona emocji. Wyróżniali się tutaj Totonakowie, których rzeźby przedstawiały uśmiech.

Najczęściej powtarzają się postaci kobiece. Ciekawe również są przedstawienia postaci, na plecach których pojawia się noszone dziecko. Jest to symbol religijny i ma głębsze znaczenie jako metafora życia i śmierci.

W drugiej połowie XV w. Huastekowie zostali zdominowani przez Azteków, zachowując jednak pewną autonomię. Podboje Hiszpan przyczyniły się do destrukcji struktury społecznej Huasteków. Dzisiaj lud Teenek znany jest przede wszystkim z tradycyjnego rolnictwa i wyróżniającej się kultury.

Źródła:

• Terrence Kaufman, 1976, Archaeological and linguistic correlations in Mayaland and associated areas of Meso‐America, World Archaeology, nr 8(1), str. 101–118.
• Katherine A. Faust, Kim N. Richter, 2015, The Huasteca: Culture, History, and Interregional Exchange, University of Oklahoma Press.
• Beatris de la Fuente, 1982, Temas Principales en la Escultura Huasteca, Anales del Instituto de Investigaciones Estéticas.