Germanik był złotym chłopcem starożytnego Rzymu. Czy ktoś chciał jego śmierci?

Spis treści:

1. Germanik. Bohater wojenny
2. Niepewna przyszłość Germanika
3. Germanik. Złoty chłopiec popularny w Egipcie
4. Pizon na procesie

Germanik był przystojnym mężczyzną, a na polu bitwy – charyzmatycznym przywódcą. Cesarz rzymski Oktawian August zaaranżował dla swojego następcy, Tyberiusza, formalną adopcję Germanika w wieku 19 lat. W ten sposób zasugerował, że to Germanik, a nie syn Tyberiusza, Drusus, powinien zostać następnym cesarzem.

W 14 roku n.e. zmarł Oktawian August, a Tyberiusz został kolejnym cesarzem Rzymu. Niektórzy uważali, być może w złej wierze, że talenty Germanika przyćmiewały Tyberiusza, pracowitego człowieka, któremu brakowało charyzmy adoptowanego syna. Z plotkami o zazdrości Tyberiusza i mnóstwem politycznych wrogów wokół niego, Germanik miał wielu potencjalnych rywali, którzy mogli życzyć mu śmierci. Kiedy zmarł w wieku 34 lat, wielu uważało, że przyczyną zgonu było morderstwo.

Germanik. Bohater wojenny

Zakładano, że Germanik pewnego dnia będzie rządził imperium i powinien być przygotowany do tej roli. Kiedy Tyberiusz został cesarzem, zlecił Germanikowi przywrócenie rzymskich wpływów na wschód od Renu. Stało się to po tym, jak plemiona germańskie pokonały rzymskie legiony w bitwie w Lesie Teutoburskim w 9 r. n.e..

Młody Germanik, który w tym czasie był konsulem w Galii, przekroczył Ren i najechał Germanię przy wsparciu ośmiu lojalnych legionów. Ostatecznie odniósł zwycięstwo w bitwie pod Idistaviso, niedaleko Wezery, w 16 r. n.e. Tyberiusz przyznał Germanikowi triumf i poprosił go o powrót do Rzymu.

Pomimo plotek o zazdrości cesarza o sukcesy militarne Germanika, Tyberiusz dał mu specjalny mandat do uporządkowania spraw na greckim wschodzie w 17 roku n.e. Poznanie i zarządzanie tymi prowincjami było niezbędnym krokiem w szkoleniu przyszłych cesarzy.

Tyberiusz podjął jednak niezrozumiałą dla niektórych decyzję. Oprócz przyznania Germanikowi najwyższego dowództwa na wschodzie, mianował męża stanu Gnejusza Kalpurniusza Pizona gubernatorem Syrii. Prowincja ta była ważna, ponieważ legiony chroniące niebezpieczną granicę z Imperium Partów, głównym wrogiem Rzymu w tamtym czasie, stacjonowały w syryjskiej stolicy Antiochii.

Pizon, rzymski senator o starożytnym rodowodzie, miał reputację surowego i wydaje się, że Germanik był przeciwny jego nominacji. Krytycy twierdzili, że cesarz Tyberiusz mianował Pizona za namową własnej matki, cesarzowej Liwii, z zamiarem potajemnego kontrolowania Germanika. Pizonowi towarzyszyła w Syrii jego żona, Plancina, bliska przyjaciółka Liwii. Placinę według starożytnych historyków oskarżano o prowadzenie kampanii nienawiści i zastraszania Germanika i jego żony, Agrypiny.

Niepewna przyszłość Germanika

Podróż Germanika na wschód przyczyniła się do konsolidacji jego władzy. Najpierw przybył do Nikopolis, miasta zbudowanego przez Augusta w pobliżu Akcjum. Z Akcjum Germanik udał się do Aten. Była to radosna i uroczysta wizyta, podczas której cała jego rodzina została przyjęta z wielkimi honorami.

Ale droga na wschód miała też swoje ciemne strony. Kiedy Germanik przybył do prowincji Azji, odwiedził słynną wyrocznię w Klaros niedaleko Kolofonu, gdzie kapłani przekazywali wolę Apollina. Ku zaskoczeniu wszystkich, wyrocznia nie miała korzystnego przesłania dla Germanika. W rzeczywistości kapłan przepowiedział mu przedwczesną śmierć.

Germanik skutecznie wykonywał swoje obowiązki na wschodzie. Dopilnował koronacji nowego króla Armenii i nawiązał stosunki dyplomatyczne z Partami i satelickimi królestwami. W oczach Pizona przyjazna dyplomacja Germanika osłabiała pozycję Rzymu. Pizon rozpoczął kampanię oszczerstw przeciwko Germanikowi. Korumpował legiony i zwracał je przeciwko Germanikowi. Relacje między dwoma mężczyznami pogorszyły się, gdy ten drugi zdecydował się odwiedzić Egipt.

Germanik. Złoty chłopiec popularny w Egipcie

Według papirusu znalezionego w Oksyrynchos w Egipcie, kiedy Germanik przybył do Aleksandrii, miejscowi powitali go z entuzjazmem. Wykrzykiwali swoje poparcie podczas jego publicznych wystąpień. Być może zachęcony tym przyjęciem, Germanik próbował złagodzić niedobór zboża w prowincji. Otworzył cesarskie spichlerze, główne źródło pszenicy dla Rzymu. Dostawy pszenicy do stolicy imperium zostały zakłócone, co wywołało strach przed niedoborami żywności.

Niedopatrzenie Germanika sprawiło, że Tyberiusz stał się niespokojny. Uczucie to potęgowały negatywne raporty Pizona. Relacje między Tyberiuszem a Germanikiem pogorszyły się, a obaj stali się sobie obcy. Kiedy Germanik powrócił z Egiptu do Antiochii w Syrii, jego wrogość wobec Pizona była już powszechnie znana.

Następnie Germanik nagle zachorował. W starożytności zidentyfikowanie przyczyny jakiejkolwiek choroby było trudne. Niełatwo było zaakceptować fakt, że 34-letni mężczyzna przeznaczony do pełnienia najwyższych obowiązków mógł poważnie zachorować bez wyraźnej przyczyny. Szukając innych powodów, przyjaciele i krewni wierzyli, że Pizon, wielki wróg Germanika, spiskował przeciwko niemu. Sam Germanik też tak uważał.

Bliscy Germanika twierdzili, że znaleźli w pałacu dowody na to, że generał był poddawany złośliwym praktykom magicznym. Twierdzili, że znaleźli zwęglone szczątki ludzkich ciał, którym towarzyszyły zaklęcia i klątwy spisane na tabliczkach. Zwolennicy Germanika poszukiwali winowajcy. Zakładano, że zleceniodawcą był Pizon. Żona Pizona, Plancina, zatrudniała kobietę, o której mówiono, że słynie z przygotowywania trucizn, co tylko zwiększyło ich podejrzenia. Poszlaki świadczące przeciwko Pizonowi piętrzyły się.

Świadomy oskarżeń Pizon postanowił opuścić Syrię i udać się do Rzymu. W drodze dotarły do niego wieści, że Germanik wraca do zdrowia. Kiedy ta wiadomość dotarła do Rzymu, została przyjęta z powszechną radością. Jednak wkrótce potem Germanik zmarł w Antiochii. Przed śmiercią otwarcie oskarżył zarówno Pizona, jak i Plancinę o morderstwo.

Lekarze dokładnie zbadali jego ciało w poszukiwaniu śladów trucizny, ale nic nie znaleźli. W Antiochii jego pogrzeb był prosty. Jednak Tacyt wspomina, że „byli tacy, którzy ... porównywali jego śmierć ze śmiercią Aleksandra Wielkiego”.

Pizon na procesie

Ciało Germanika zostało skremowane, a jego prochy przekazano wdowie, która wróciła do Rzymu. W towarzystwie swoich dzieci, pogrążona w żałobie Agrypina wykorzystała tę podróż, aby zarówno uhonorować swojego zmarłego męża, jak i wskazać, których uważała za odpowiedzialnych za jego śmierć. Po przybyciu na południowe wybrzeże Italii, do Brindisi, Agrypina została powitana wielkim publicznym żalem. Tyberiusz był jednak wyraźnie nieobecny i pozwolił jedynie na skromne uroczystości ku czci Germanika w Rzymie.

Niezadowolony z żałoby ludu, Tyberiusz zwrócił uwagę na Pizona, który powrócił do Syrii po śmierci Germanika. Pizon stanął przed senatem. Werdykt był jednoznaczny: Pizona, gubernatora Syrii, skazano za zabicie Germanika, niesubordynację i wywołanie wojny domowej w Syrii, która wybuchła po śmierci Germanika. Gubernator został skazany na śmierć, ale wcześniej popełnił samobójstwo. Po śmierci Pizona senat nałożył na niego sześć pośmiertnych kar, w tym zakaz publicznej żałoby, usunięcie portretów i posągów oraz konfiskatę jego majątku.

Pomimo skazania Pizona, debata na temat śmierci Germanika trwa do dziś. Uczeni uważają, że mógł on umrzeć z przyczyn naturalnych, ale nie ma na to ostatecznych dowodów. Jeśli Germanik został zamordowany, Pizon pozostaje głównym podejrzanym. Jednak zarzuty padły też na Tyberiusza. Pod koniec panowania cesarz zaczął atakować swoich przeciwników politycznych – w tym Agrypinę i dwóch synów Germanika. Aby jednak skomplikować sprawę przyszłym historykom, Tyberiusz adoptował pozostałego przy życiu syna Germanika, Gajusza Juliusza.

Źródło: National Geographic

Opracował: Szymon Zdziebłowski